بیماری آرنج تنیس بازان
این عارضه از آغاز قرن نوزدهم شناخته شده است. چنانچه از نام آن بر
می اید، این عارضه در تنیس بازان شیوع بیشتری دارد. ولی بازیکنان اسکواش،
بدمینتون، تنیس روی میز، گلف و سایرین نیز ممکن است به آن مبتلا شوند. همچنین
افرادی که به دلیل ماهیت شغل خود حرکت های تکراری و یکطرفه انجام می دهند (مانند برقکاران
و نجاران) یا به دلیل انجام برخی از فعالیت های اوقات فراغت مثل خیاطی و بافتنی
گرفتار عارضه آرنج تنیس بازان می شوند. تکنیک ضربه زدن غلط در تنیس بازان نیز می
تواند به این آسیب منجر شود. در ورزشکاران غیر حرفه ای اجرای بک هند غلط اغلب سبب
عارضه جانب خارجی و همچنین فورهند نادرست باعث عارضه جانب داخلی می شود. در
ورزشکاران رقابتی، اجرای یک سرویس چرخشی می تواند مشکلات و عوارض جانب میانی و
خلفی آرنج را ایجاد کند. ورزشکاران غیر حرفه ای (که برای تفریح و سرگرمی به ورزش
می پردازند) اغلب به این دلیل به بیماری آرنچ تنیس بازان دچار می شوند که برای زدن
بک هند، به جای آنکه مچ خود را ثابت کرده و با حرکت تمام دست و شانه عمل کنند، از
مچ خود استفاده می کنند. ضربه زدن به توپ تنیسی که با سرعت 50 کیلومتر در ساعت در حال
حرکت است، معادل با بلند کردن وزنه ای 25 کیلوگرمی است. نیروهای ناشی از برخورد
توپ به راکت در بدن بازیکن توزیع می شود، لذا ضروری است که از تمام شانه و تنه
مشتمل بر عضله های بزرگتر استفاده شود تا این نیرو و ارتعاش ناشی از آن امکان
پراکنده شدن در ناحیه وسیع تری را داشته باشد. آسیب
آرنج تنیس بازان عارضه ای شایع است. مطالعات حاکی از آن است که 45 درصد از
ورزشکارانی که هر روز و 25 درصد از آنانی که یک یا دو بار در هفته به بازی تنیس می
پردازند، از این عارضه رنج می برند. این عارضه خصوصاً در ورزشکاران بالای 40 سال
شایع است. صدمه در ناحیه اپی کندیل خارجی، در جانب خارجی آرنج پدید می آید که نقطه
مبدأ عضله های بازکننده مچ دست و انگشتان است. عضله های اصلی که در این عارضه
مصدوم می شوند عبارت اند از: بازکننده کوتاه مچ دستی زند اعلایی، باز کننده مشترک
انگشتان، مچ دست زند اعلایی طویل، و باز کننده مچ دستی زند اسفلی. به دلیل کوچک
بودن ریشه عضله های بازکننده، توسعه نیروی ایجاد شده در عضله فشار زیادی بر نقطه
ای واحد وارد می سازد.
علایم و تشخیص
- وجود دردی که اصولاً جانب خارجی آرنج را متأثر می
سازد. البته این درد می تواند در جهت بالا به نواحی بالای بازو و پایین به بخش
خارجی ساعد راه یابد.
– ضعف در مچ دست. این حالت می تواند در انجام حرکت
های ساده ای مانند برداشتن یک بشقاب یا فنجان قهوه، بازکردن در اتومبیل، خشک کردن
یک ظرف خیس یا دست دادن مشکل ایجاد کند.
– نقطه حساس را می توان با فشار دادن یا ضربه زدن روی
اپی کندیل خارجی آرنج تشخیص داد.
– وجود درد در اپی کندیل خارجی هنگام خم کردن مچ دست
به عقب و در برابر مقاومت. تنها وجود این علامت برای قطعیت تشخیص بیماری آسیب آرنج
تنیس بازان اهمیت دارد.
– در پی انجام عمل صاف کردن انگشتان خمیده در برابر
مقاومت، درد در جانب خارجی آرنج تشدید می شود.
– برای تشخیص آرنج تنیس بازان از موارد دیگر نظیر
وجود جسم سرگردان در مفصل یا شکستگی می توان از رادیوگرافی استفاده کرد.
سایر مواردی که ممکن است مورد توجه پزشک قرار گیرد، عبارت اند از:
بیماری های روماتیسم، ناراحتی عصب (شاخه عمقی رادیال یا اولنار) و درد انتشاری
ناشی از ترمیم تخریبی ستون فقرات در ناحیه مهره های پنجم و ششم گردنی.
پیشگیری
- اصلاح عملکرد و صحت تکنیک اجرای حرکت ها یکی از
قواعد مهم پیشگیری است.
– برخی مواقع استفاده از بریس یا آرنج بند می تواند
موجب اتلاف نیروهای خارجی قبل از رسیدن آنها به اپی کندیل شود و بنابراین از ایجاد
بیماری آرنج تنیس بازان جلوگیری کند.
– اجتناب از انجام تمرین های تکنیکی نامتقارن.
به موازات انجام اصلاح لازم در تکنیک فرد، برای پیشگیری از آرنج تنیس
بازان، نکات زیر را نیز باید مراعات کرد:
(1 عملکرد صحیح پاها که سبب مقابله صحیح فرد با توپ
خواهد شد.
(2 باید به شکل صحیح و در زمان مناسب با راکت به توپ
ضربه زد.
(3 در تمام ضربه ها لازم است که شانه ها و کل بدن
درگیر شوند. در این صورت به هنگام ضربه زدن به توپ حالت ترمز و توقف ایجاد نخواهد
شد. باید اصل ادامه حرکت (follow through) و ثابت نگه
داشتن مچ را رعایت کرد.
(4 سطح زمین بازی باید نرم باشد به گونه ای که سرعت
توپ را کاهش دهد. سطوحی مانند چمن باعث می شود که توپ با نیروی بیشتری به راکت
برخورد کند لذا نیروی بیشتری به دست و آرنج بازیکن وارد خواهد آمد.
(5 توپ باید سبک باشد. توپهای نمناک و فاسد سنگین
هستند.
(6 برای پیشگیری از آرنج تنیس بازان باید از تجهیزات
سالم و مناسب استفاده شود. راکت باید انفرادی بوده و با توجه به تکنیک فرد و توسط
خود او انتخاب شده باشد. بازیکن مصدوم باید از راکت سبک تری استفاده کند زیرا راکت
سنگین تر بار بیشتری را وارد می کند. راکت باید متعادل باشد و برای مانورهای ضروری
نظیر اجرای ضربه های کوتاه و زاویه دار مناسب باشد.
(7 راکت کشیده شده و سفت سبب افزایش تنش ناشی از ورود
نیروها به هنگام تصادم توپ خواهد شد. تنظیم میزان سفت کردن راکت (کشیدن زه) امری
انفرادی و شخصی است (البته نباید خیلی سفت باشد). راکت افراد مبتلا به عارضه آرنج
تنیس بازان باید آزاد و شل باشد. راکتهایی که زن آنها از جنس غیر نایلون است (روده) نسبت به موارد نایلونی حالت فنری بیشتر و
ارتعاش کمتری دارند.
(8 اندازه دسته راکت (محل گرفتن آن) باید به طور دقیق
و بر اساس اندازه دست و راحتی فرد تعیین شود. یکی از راههای ساده تعیین این اندازه
عبارت است از محاسبه فاصله بین نقطه وسط کف دست تا نوک انگشت وسط (به تصویر توجه
شود). این اندازه باید برابر با
اندازه محیط دسته راکت باشد.
(9 وجود یک نقطه بزرگ به عنوان محل مطلوب ضربه مفید
خواهد بود. این نقطه همان مرکز تصادم راکت و توپ است و از نظر ریاضی نقطه ای است
که به هنگام وارد آمدن نیرو کمترین چرخش را ایجاد خواهد کرد. ضربه های که با خارج
از نقطه مذکور زده شده و باعث افزایش میزان چرخش و به طبع ورود نیروهای ارتعاش ناخواسته
خواهد شد.
درمان
وظایف بیمار و ورزشکار برای درمان آرنج تنیس بازان عبارتند از:
- کاهش درد و التهاب به هنگامی که آسیب دیدگی در
مرحله حاد خود است. این امر با بهره گیری از سرمادرمانی چند روزه انجام خواهد شد
(بالا نگه داشتن عضو و بانداژ فشار نیاز نیست زیرا تورم وجود ندارد).
– استراحت فعال، بدین مفهوم که ناحیه صدمه دیده نباید
فعالیت آزاردهنده ای داشته باشد. ولی لازم است آمادگی بدنی با دویدن، دوچرخه سواری
و فعالیت های مشابه حفظ شود.
– بازی تنیس ادامه یابد مشروط بر اینکه ضربه دردآور
زده نشود.
– پس از چند روز، هنگامی که مرحله ی حاد آسیب دیدگی
پشت سر گذاشته شد، لازم است از گرمای موضعی و آرنج بند برای درمان استفاده کند.
– استفاده از ماساژ یخ شاید به همراه گرما درمانی می
تواند برای درمان مفید باشد.
– تلاش برای استفاده از مچ دست برای کمک به آرنج صدمه
دیده.
– کاهش بار وارده بر عضله های باز کننده با کمک گرفتن
از یک بریس که در حالت آزاد بودن بازو مورد استفاده قرار می گیرد و باید تا انتهای
مرحله توانبخشی باقی بماند.
– هنگامی که التهاب و درد آرنج تحت کنترل درآمد، باید
با اجرای تمرین ها، قدرت، بنیه و تحرک را بهبود بخشید و روند درمانی بیماری آرنج
تنیس بازان را تسریع داد.
هنگامی که بیمار و ورزشکار بتواند درد ناشی از تکان دادن دست (دست
دادن) را تحمل نمیاد مجاز به آغاز تمرین ها است. برنامه تمرینی باید بر اساس خط
مشی زیر پیگیری شود:
(1 تمرین های ایزومتریک بازکننده های مچ دست. مچ دست
به هنگام تمرین می تواند سه حالت داشته باشد. اول
در حالت کاملاً خمیده، سپس در وضعیت خنثی و نهایتاً در حالت کاملاً صاف و کشیده.
مفصل نباید تحت فشار قرار گیرد و لازم است تمرین 30 مرتبه در روز اجرا شود.
بازکننده های مچ در هر بار تمرین به مدت 10 ثانیه خم می شوند. هنگامی
که این تمرین بدون بروز درد انجام شود می توان با یک وزنه نیم کیلویی شروع کرد.
(2 تمرین های پویا: یک
باند کشی به انتهای انگشتان انداخته می شود. سپس تلاش می کنیم که انگشتان را از
یکدیگر دور نماییم. شیوه دیگر عبارت است از باز کردن (کانسنتریک)
و خم کردن (اکستنریک) مچ دست که به همراه وزنه 1-2 کیلویی و 20 بار در روز انجام
می شود.
(3 تمرین های انعطاف پذیری مچ دست (کشش ایستا). مفصل
به میزان 90 درجه خم می شود و دست دیگر برای وارد کردن فشار متقابل وارد عمل می
گردد. آرنج دست صدمه دیده باید کاملاً باز نگه داشته شده و ساعد چرخش داخلی داشته
باشد (پرونیشن). مچ خم شده فراتر از دامنه حرکتی
خود کشیده شده و به مدت 4-6 ثانیه نگه داشته می شود. پس از 2 ثانیه استراحت باید
کشش را در مدت 6-8 ثانیه انجام داد. این تمرین 15 مرتبه در روز انجام می شود و کمک
زیادی به درمان آرنج تنیس بازان می کند.
(4 تمرین های کششی برای تحرک مفصل شانه و بازو. افزایش
شدت تمرین های توأم با وزنه هنگامی می تواند آغاز شود که درد تحت کنترل در آمده
باشد. این مرحله هنگامی اتفاق می افتد که فرد مصدوم بتواند درد ناشی از دست دادن
(تکان دادن دست) را تحمل نماید.
وظایف پزشک در درمان آرنج تنیس بازان عبارتند از:
- تجویز داروی ضد التهاب،
- تجویز درمان با سونوگرافی، تحریک گالوانیک با ولتاژ
بالا یا تحریک عصب زیر جلدی،
- در مواردی که عارضه رفع شده و با انجام تمرین درد
عود کند، استروئید به شکل موضعی تزریق خواهد شد. تزریق به شیوه زیر استخوانی به
ریشه بازکننده کوتاه خواهد بود. این تزریق تأثیری به موقع و سودمند را در درمان در
پی خواهد داشت. در خلال 24-48 ساعت نخست ممکن است شدت درد فزونی یابد.
تزریق کورتیزون باید با استراحت 1 تا 2 هفته توأم باشد و نباید بیش
از 2 تا 3 نوبت تکرار شود. اگر به رغم این نوع درمان علائم همچنان باقی بماند،
لازم است جراحی مورد توجه قرار گیرد. نتایج این عمل جراحی در درمان آرنج تنیس بازان
معمولاً رضایت بخش است.
بهبودی
عارضه ساده آسیب آرنج تنیس بازان اغلب به خودی خود درمان می شود و
مراحل آتی آن مطلوب است. اگر چه علائم آن می تواند حداقل برای چند هفته تا چند سال
باقی بماند. خصوصاً اگر ورزشکار همچنان به دست و آرنج خود فشار وارد کند. فعالیت های
جدی را می توان هنگامی از سر گرفت که دست از حرکت کامل برخوردار شده و قدرت طبیعی
خود را بازیافته و رها از درد باشد. برای از سرگیری بازی تنیس باید 8- 10 هفته از
انجام عمل جراحی بگذرد.
بیماری آرنج پرتاب کننده ها یا گلف بازان
این عارضه شبیه عارضه تنیس بازان است، اما علائم آن در جانب داخلی
آرنج واقع می شود. یک گلف باز راست دست ممکن است از عارضه آرنج تنیس بازان بخش
پیشین آرنج چپ و از عارضه آرنج گلف بازان در بخش پسین آرنج راست رنج ببرد. عارضه آرنج
پرتاب کننده ها بیشتر در میان پرتاب کنندگان نیزه شایع است، اما در بازیکنان کریکت
و بیسبال نیز مشاهده می شود. تنیس بازان تراز اول ممکن است به رغم اجرای صحیح
تکنیکهای بازی به عارضه آرنج تنیس بازان مبتلا شوند و علت آن معمولاً این است که
در زمان اجرای سرویس که مچ دست می چرخد به طور هم زمان ساعد نیز به سمت داخل خواهد
چرخید. تنیس بازانی که چرخش توپ از رو را اجرا می کنند و در خلال آن ساعدشان به
سمت داخل می چرخد، نیز به این عارضه دچار می شوند. عضله های منقبض کننده که وظیفه
اجرای چنین حرکتهایی را بر عهده دارند در اصل از جانب داخلی آرنج نشئت می گیرند.
علائم
علائم این عارضه شبیه آسیب آرنج تنیس بازان است اما در جانب داخلی
آرنج واقع می شود. هنگامی که بخش داخلی آرنج در معرض فشار قرار می گیرد حساسیت
ظاهر می شود، و دست به سمت پایین منقبض شده و مفصل مچ در برابر مقاومت تولید درد
می کند.
درمان
درمان آرنج گلف بازان، نیز شبیه عارضه آرنج تنیس بازان است. اگرچه
بهبودی پس از عمل جراحی گاهی اوقات به طول می انجامد.
آرنج گلف بازان در افراد در حال رشد
به عنوان مثال هنگامی که یک توپ در بازی بیسبال پرتاب می شود، مچ دست
و انگشتان به شدت به حالت پرونیشن در می آیند. عضله هایی که مسئول این حرکت هستند
در کوپه داخلی ساعد قرار دارند. نیروی پرتاب کردن از سراسر دست عبور می کند تا به ضعیف
ترین نقطه گروه عضله ها یعنی اپی کندیل داخلی برسد که همان نقطه ریشه عضله ها است.
در نوجوانان در حال رشد، ریشه این عضله ها به یک منطقه رشد (اپی فیز) متصل است که
این نقطه نسبت به استخوان مجاورش به میزان قابل توجهی ضعیف تر است. عوارض و مشکلات
در نتیجه افزایش فشار وارده بر محل اتصال اپی فیز ایجاد می شود.
علائم و تشخیص
- درد در آرنج که معمولاً به تدریج آغاز می شود. در
صورت بروز درد ناگهانی احتمال کنده شدن اپی فیز وجود دارد که گاهی اوقات انجام
جراحی ضرورت می یابد. خم شدن مفصل آرنج با آغاز درد همراه خواهد بود.
– سفتی و خشکی مفصل آرنج- وجود حساسیت موضعی، دقیقاً
در بالای اپی کندیل داخلی در بیماران مبتلا به آرنج گلف بازان وجود داردو
– از مفصل هر دو آرنج باید رادیوگرافی به عمل آید.
چنانچه در صفحه رشد (اپی فیز) شکافی وجود داشته باشد مشاهده خواهد شد.
درمان
بیمار یا ورزشکار می تواند برای درمان بیماری آرنج گلف بازان موارد
زیر را انجام دهد
- استراحت
- اجتناب مطلق از انجام حرکتهای پرتابی تا حذف درد
(به طور معمول پس از 8-9 هفته).
– استمرار فعالیت ها در قالب آماده سازی جسمانی و
تمرین های عمومی قدرتی.
اعمال پزشک ممکن است برای درمان به شرح زیر باشد:
- تجویز استراحت و در مواردی بی حرکت ساختن آرنج.
چنانچه در صفحه رشد شکافی وجود داشته باشد ممکن است گچ گرفته شود.
– اگر جابجایی آرنج بارز است عمل جراحی انجام خواهد
شد. برای نوجوانان در حال رشد نباید تزریقات استروئیدی و داروهای ضد التهاب تجویز
شود.
بهبودی
چنانچه منطقه رشد (اپی فیز) صدمه دیده است، تمرین های پرتابی را می
توان 8 هفته پس از زمان وقوع آرنج گلف بازان از سر گرفت. پیش از این مرحله، توان
بخشی دقیق با هدف حذف عملکرد عضله ها باید مورد توجه قرار گیرد.
