Dr.Majid Dastani PT, Bcs,Msc, DPT

سیستم مرحله بندی انکینگ Enneking staging system یک روش طبقه بندی درجه پیشرفت تومور سرطانی است. پزشک جراح از این سیستم استفاده میکند تا مشخص کند در حین جراحی چه اندازه از استخوان را باید از بدن بیمار خارج کند.

 

سیستم انکینگ بر اساس متغیرهای زیر است

 

    درجه یا گرید تومور grade G

 

    محلی که تومور قرار گرفته است T

 

    آیا تومور متاستاز داده است یا خیر metastases M

 

در سیستم انکینگ تومورهای سرطانی به سه درجه یا گرید طبقه بندی میشوند

 

    تومور خوش خیم است G0

 

    تومور درجه یا گرید پایین دارد G1

 

    تومور درجه یا گرید بالا دارد G2

 

در سیستم انکینگ تومور ها به سه مرحله یا استیج طبقه بندی میشوند

 

    مرحله یک Stage 1 : سرطان درجه یا گرید پایین دارد

 

    مرحله دو Stage 2 : سرطان درجه یا گرید بالا دارد

 

    مرحله سه Stage 3 : سرطان متاستاز داده است

 

مرحله یک و دو هر کدام به دسته های A و B طبقه بندی میشوند

 

    مرحله Stage 1A : به این معنی است که تومور با گرید پایین است. یعنی سلول های آن در مطالعه میکروسکوپی کمی غیر طبیعی هستند و همچنین تومور کاملا در درون استخوان قرار دارد. در این مرحله تومور در درون دیوارهای استخوان محصور بوده و هنوز دیوار را پاره نکرده و به بیرون از استخوان گسترش نیافته است. به این مرحله، سرطان استخوانی داخل کمپارتمان Intracompartmental bone cancer هم میگویند

.

مرحله Stage 1B : در این مرحله سلول های تومور کمی غیر طبیعی هستند ولی دیواره استخوان را پاره کرده و به خارج از استخوان گسترش پیدا کرده اند. به این مرحله، سرطان استخوانی خارج کمپارتمان Extracompartmental bone cancer هم میگویند

مرحله Stage 2A : در این مرحله سلول های تومور سرطانی در مطالعه میکروسکوپی خیلی غیر طبیعی هستند و همچنین تومور کاملا در درون استخوان قرار دارد. در این مرحله تومور در درون دیوارهای استخوان محصور بوده و هنوز دیوار را پاره نکرده و به بیرون از استخوان گسترش نیافته است. به این مرحله، سرطان استخوانی داخل کمپارتمان Intracompartmental bone cancer هم میگویند

 

 

                                 

 

سرطان در هر بافت و در هر عضوی که باشد ممکن است در مراحل ابتدایی خود تشخیص داده شود و یا ممکن است در هنگام تشخیص، پیشرفت زیادی کرده باشد.

 

درمان بیمار و نوع مراقبت از بیمار سرطانی نه تنها به نوع تومور سرطانی بستگی دارد بلکه بسته به درجه پیشرفت بیماری متفاوت است. پیشرفت سرطان را با دو معیار مرحله Stage و درجه Grade اندازه گیری میکنند.

 

مرحله یا استیج Stage به پزشک میگوید تومور چه اندازه بزرگ است و تا چه اندازه ای در بدن منتشر شده است. اینکه تومور در چه مرحله ای است را بیشتر با بررسی های تصویربرداری مشخص میکنند. برای مرحله بندی سرطان های استخوان سیستم های مختلفی وجود دارد. یکی از پرکاربردترین آنها سیستم انکینگ Enneking system است.

 

درجه یا گرید Grade یک تومور سرطانی را با بررسی میکروسکوپی آن مشخص میکنند. درجه یک تومور به پزشک میگوید که رفتار آن چگونه است. تومورهای با درجه پایین Low grade cancers آنهایی هستند که در مطالعه میکروسکوپی سلول های تومور کمی غیر طبیعی هستند.

 

این تومورها فعالیت کمتری داشته و احتمال انتشار آنها کم است. در مقابل، سرطان های با درجه بالا High grade cancers هستند که سلول های آنها در مطالعه ذره بینی بسیار غیر طبیعی هستند. این تومورها سریع رشد کرده و بسرعت در بافت های اطراف و بافت های دوردست انتشار میابند.

متاستاز تومور استخوان ران به ریه

 

 

                                 

 

علائم سرطان استخوان میتواند شبیه به بسیاری از بیماری های سیستم حرکتی بدن انسان باشد. وجود هر کدام از این علائم به تنهایی و حتی همراه با یکدیگر همیشه نشانه وجود سرطان نیست.

 

تشخیص سرطان تنها به توسط پزشک متخصص داده میشود و آنهم بعد از بررسی های کامل تصویربرداری و آزمایشگاهی و در بسیاری از موارد نمونه برداری از محل ضایعه و بررسی آن به توسط پاتولوژیست.

 

شایعترین علائم سرطان استخوان عبارتند از

 

    درد : درد در استخوان مبتلا به سرطان شایعترین علامت وجود آن است. در ابتدا ممکن است درد گاهگاهی باشد. ممکن است درد در شبها بیشتر شود و یا شدت آن وقتی افزایش یابد که فرد از عضو مربوطه استفاده کند مثلا درد یک تومور در استخوان ساق ممکن است با راه رفتن بیشتر شود. وقتی سرطان پیشرفت میکند درد ممکن است دائمی شود با این حال شدت آن معمولا با فعالیت بیشتر میگردد

 

    تورم : یکی دیگر از علائم سرطان استخوان تورم موضعی در یک ناحیه از بدن است. این تورم ممکن است بصورت یک توده موضعی به توسط بیمار لمس شود

 

    شکستگی : سرطان استخوان ممکن است استخوان را ضعیف کرده و موجب شکستگی آن شود. وقتی یک استخوان مبتلا به سرطان شکسته میشود معمولا بیمار اظهار میکند مدتها دردی خفیف در اندام داشته است که به ناگهان شدت آن زیاد میشود. به شکستگی که در زمینه سرطان ایجاد میشود شکستگی مرضی یا شکستگی پاتولوژیک میگویند

 

    علائم دیگر : سرطان استخوان میتواند موجب بروزد علائم دیگری مانند خستگی و ضعف شدید و یا کاهش وزن ناگهانی شود. وقتی سلول های سرطانی به احشاء داخلی بدن تهاجم میکنند ممکن است علائم مربوط به آن احشاء هم تظاهر پیدا کنند مثلا وقتی سرطان استخوان به ریه انتشار پیدا میکند ممکن است بیمار دچار مشکلات تنفسی شود

 

باید توجه داشت که وجود علائم ذکر شده در غالب اوقات به عللی غیر از سرطان استخوان ایجاد میشود و همانطور که گفته شد افراد نباید با دیده هر یک از آنها فکر کنند سرطان دارند.

 

با این حال باید هوشیار باشند تا با مشاهده آنها به پزشک مراجعه کنند تا علت علامت ایجاد شده مشخص گردد. پزشک پس از معاینه بیمار از روش های تصویربرداری و آزمایشگاهی و در صورت نیاز نمونه برداری استفاده میکند تا به تشخیص درست برسد

 

 

                                 

 

.

هیچ کس به درستی از علت اصلی ایجاد سرطان استخوان اطلاعی ندارد. البته میدانیم که در بعضی شرایط احتمال بروز این سرطان بیشتر میشود.

 

بطور مثال میدانیم که در کسانی که مبتلا به بیماری های مزمن التهابی در استخوان هستند (مانند بیماری پاژه) احتمال بروز سرطان استخوان بیشتر میشود ولی هیچ کس نمیدانید چرا یک نفر به سرطان استخوان مبتلا میشود و نفر دیگر نمیشود. میدانیم که سرطان استخوان مسری نیست یعنی نمیتوان آن را از فرد مبتلا به آن گرفت.

 

با اینکه نمیدانیم علت سرطان استخوان چیست ولی میدانیم این بیماری در بعضی گروه ها بیشتر است. این گروه ها عبارتند از

 

    بچه بودن یا نوجوان بودن یک عامل خطرساز در بروز سرطان استخوان است. بیشتر سرطان های استخوان در بچه ها و نوجواه های با سن زیر ۲۰ سال ایجاد میشود

 

    در کسانی که در معرض دوزهای بالای اشعه رادیواکتیو قرار گرفته اند احتمال بروز سرطان استخوان بیشتر میشود. بطور مثال در کسانی که رادیوتراپی شده اند این احتمال بیشتر میگردد

 

    افراد با سابقه بیماری پاژه یا دیسپلازی فیبرو احتمال بیشتری دارد که به سرطان استخوان مبتلا شوند

 

    در کسانی که والدین آنها یا برادر و خواهر آنها سرطان استخوان داشته این احتمال بروز این بیماری افزایش پیدا میکند

 

    در بچه های مبتلا به هرنی یا فتق نافی هم احتمال بروز سرطان استخوان بیش از افراد دیگر است

 

    در بچه هایی که مبتلا به رتینوپلاستوم (نوعی سرطان چش) هستند احتمال بروز سرطان استخوان افزایش میابد

 

    مصرف داروهای شیمی درمانی که برای درمان سرطان بکار برده میشوند ممکن است موجب افزایش احتمال بروز استئوسارکوم (نوعی سرطان استخوان) شوند

 

 

                                 

 

پزشک ارتوپد بعد از اینکه با بیمار راجع به مشکلاتش صحبت کرده و اطلاعات دقیقی جمع آوری کرد وی را معاینه میکند. از آزمایشات مختلف خون یا ادرار و از روش های تصویربرداری مانند رادیوگرافی ساده، سونوگرافی، سی تی اسکن، ام آر آی یا اسکن استخوان ( اسکن رادیوایزوتوپ) برای تشخیص دقیق بیماری و  بررسی شکل و وسعت درگیری استفاده میشود.

 

در بسیاری اوقات تشخیص نوع تومور استخوان منوط به بدست آوردن مقداری از بافت آن و بررسی میکروسکوپی بافت است. پزشک جراح ممکن است بافت تومور را به وسیله سوزن بخصوصی که از راه پوست به داخل تومور فرستاده میشود بدست آورد و یا ممکن است لازم باشد تا با روش باز جراحی بافت لازم برای بررسی جمع آوری شود.

در روش باز در اطاق عمل پزشک ارتوپد  پوست را تا روی تومور  استخوان شکاف داده و باز میکند و مقداری از آن را جدا کرده برای بررسی به آزمایشگاه میفرستد

سیتی اسکن

ام آر آی

 

یک تصویر اسکن رادیوایزوتوپ استخوان .

 

در آزمایشگاه پزشک متخصص پاتولوژی ( پاتولوژیست) بر روی نمونه بافتی آزمایشات مختلفی را انجام میدهد و سلول های بافت را با میکروسکوپ بررسی کرده تا نوع تومور را تشخیص دهد. در بررسی پاتولوژی در بسیاری اوقات میتوان مشخص کرد که سلول های سرطانی بافت استخوان تا چه حد خصلت تهاجمی دارند.

 

آیا بیشتر شبیه سلول های طبیعی هستند یا خیر، بسیار غیر قابل کنترل و مهاجمند. معمولاً تشخیص نهایی نوع تومور  با بررسی نمونه بافتی توسط پاتولوژیست است پس در اکثر موارد تومورهای استخوان، قبل از شروع درمان باید تشخیص قطعی به توسط نمونه برداری بافتی و پاتولوژی تایید شود.

 اکثر بیماران مبتلا به تومورهای استخوانی در محل استخوان، درد دارند. درد بیشتر گنگ و مبهم است. شدت درد طوری است که اغلب، بیمار را از خواب بیدار میکند.

استخوان ممکن است براثر تومور ضعیف شده و سپس براثر ضربه خفیفی دچار شکستگی شود. گاهی تومور درد نداشته و بیمار فقط متوجه یک برجستگی در اندام خود میشود. تومورهای مختلف برحسب نوعشان و محلی را که درگیر میکنند علائم متفاوتی دارند.

 

 

 

                                 

 

اکثر تومورهای استخوانی غیرسرطانی هستند. به این تومورها خوش خیم Benign tumor میگویند و به تومورهای سرطانی، تومورهای بدخیم Malignant tumor میگویند. تومورهای خوش خیم معمولاً کشنده نیستند.

 

سلول های تومورهای بدخیم استخوان ممکن است از طریق جریان خون یا سیستم لنفاتیک منتشر شده و به نواحی دیگر بدن بروند. به این پدیده متاستاز Metastasis میگویند.

 

وقتی در استخوانی از بدن تومور رشد میکند ممکن است منشا این تومور از خود استخوان باشد یا ممکن است منشا آن از بافت دیگری بوده ولی به علت رشد یا متاستاز سلول ها، تومور به استخوان رسیده است. اگر منشا توموری خود استخوان باشد آن را تومور اولیه استخوان میگویند

.

شایعترین تومورهای اولیه خوش خیم استخوانی عبارتند از

• کیست استخوانی Simple bone cyst

• استئوکندروم Osteochondroma

• تومور ژانت سل Giant cell tumor

• انکندروم Enchondroma

• دیسپلازی فیبرو Fibrous dysplasis

و شایعترین تومورهای اولیه بدخیم استخوانی عبارتند از

• میلوم مولتیپل Multiple Myeloma : میلوم مولتیپل شایعترین تومور بدخیم اولیه استخوان است. منشا آن سلول های مغز استخوان هستند. این تومور در هرسال از هر صد هزار نفر ۷-۵ نفر را مبتلا میکند و شیوع آن بیشتر در سنین بین ۷۰-۵۰ سالگی است.

• استئوسارکوم Osteosarcoma : از نظر شیوع استئوسارکوم بعد از میلوم مولتیپل شایعترین است. این تومور در هر سال از هر یک میلیون انسان ۳-۲ نفر را بیمار میکند. بیشتر در نوجوانان دیده شده و محل ابتلاء بیشتر در استخوان های اطراف مفصل زانو است.

• سارکوم یوینگ Ewing’s Sarcoma : سارکوم یوینگ بیشتر در سنین بین ۲۰-۵ سالگی ایجاد میشود.

• کندروسارکوم Chondrosarcoma : کندروسارکوم بیشتر در سنین ۷۰-۴۰ سالگی است و در استخوان های اطراف لگن و مفصل شانه دیده میشود.

 

 

                                 

 

 

آسیب ها و دیگر شکستگی های ناپایدار حلقه لگن به دسته ای از آسیب های این ناحیه میگویند که در چند نقطه از حلقه لگنی ایجاد شده و شکل حلقه را کاملا تغییر داده و یا آن را مستعد تغییر یافتن میکنند.

منظور از ناپایداری در این آسیب ها اینست که وقتی به محل آسیب فشار معمولی وارد کنیم قطعات شکسته شده براحتی حرکت میکنند.

این دسته از آسیب ها معمولا شدت بیشتری از انواع قبل داشته و بر اثر ضربات شدیدتر مانند تصادف اتومبیل یا سقوط از بلندی ایجاد میشوند.

در غالب این آسیب ها حلقه لگن در دو ناحیه جلو و عقب باز میشود. باز شدن حلقه لگن در جلو ممکن است بصورت شکسته شدن راموس های پوبیس یا باز شدن سمفیز پوبیس (محل اتصال دو استخوان بی نام در جلو) باشد.

آسیب و باز شدن حلقه لگن در عقب میتواند به سه صورت ایجاد شود

• شکسته شدن استخوان ایلیوم

• دررفتگی مفصل ساکروایلیاک (مفصل بین استخوان بی نام و ساکروم)

• شکسته شدن استخوان ساکروم

 

 

                                 

 

در صورت درد گردن در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنیم

• درد شدید یا مداوم

• درد گردن همراه با دردی باشد که به دست تیر میکشد

• درد گردن همراه سردرد، گزگز، بیحسی یا ضعف اندام فوقانی باشد

• در صورت ضربه به گردن باید به اورژانس اطلاع دهیم. به هیچ وجه گردن را نچرخانیم و به چپ و راست خم نکنیم. پرسنل متبحر اورژانس قبل از هر گونه حرکت دادن بیمار ابتدا گردنبند مخصوصی را برای بیمار میبندند. این گردنبند گردن را از ایجاد آسیب های احتمال در حین انتقال محافظت میکند

 

 

 

                                 

 

درد گردن میتواند به علت مشکلاتی در هر کدام از قسمت های تشکیل دهنده آن اتفاق بیفتد. مشکلاتی در استخوان، لیگامان، عضلات و اعصاب. گاهی مشکلات گردن موجب درد میشود ولی بیمار درد را در خود گردن احساس نمیکند. درد ممکن است در شانه یا در اندام فوقانی یا در ستون مهره ای سینه ای احساس شود. شایعترین علل درد گردن عبارتند از

 

کشش عضلات گردن

 

وقتی فشار زیادی به گردن خود وارد میکنید ( یکی از علل شایع آن قرار دادن سر و گردن در یک وضعیت نامناسب به مدت طولانی است) عضلات و لیگامان های اطراف ستون مهره ای گردن شما تحت کشش زیادی قرار میگیرد و به دنبال آن ممکن است پارگی های میکروسکوپی در آنها ایجاد شود

وضعیت درست نگه داشتن گردن

قوس نامناسب گردن به علت بد نگه داشتن آن 

 

 

بدنبال آن در این بافت ها تورم و درد ایجاد میشود که شما آن را به صورت درد و خشکی گردن احساس میکنید. این محدودیت حرکت قدری به علت درد و قدری به علت انقباض عضلات اطراف ستون مهره است که خارج از اراده شما صورت میگیرد و به آن اسپاسم هم میگویند. این نوع درد معمولاً با چند روز استراحت خوب میشود.

پیر شدن دیسک Disc degeneration

 

دیسک در بین مهره های گردن یک ساختمان جذب کننده فشار و شوک است. دیسک بین مهره ای معمولاً با افزایش سن پیر میشود. خشک و چروکیده شده و خاصیت الاستیک خود را از دست میدهد. ارتفاع آن کم میشود و همین امر موجب میگردد مهره ها به یکدیگر نزدیک شده و فاصله آنها کم شود.

با کم شدن فاصله بین مهره ها فشار زیادی روی مفاصل بین مهره ای وارد میشود که این خود موجب آرتروز یا سائیدگی این مفاصل میشود.

هرنی دیسک Disk herniation

 

یا دررفتن دیسک. در این وضعیت قسمت حلقوی محیطی دیسک ( آنولوس فیبروزوس) پاره شده و قسمت مرکزی ( نوکلئوس پولپوزوس) از بین شکاف پارگی به بیرون راه پیدا میکند. این قسمت بیرون زده را هرنی یا فتق میگویند.

 

مهمترین مشکلی که در فتق دیسک بوجود میاید اینست که قسمت بیرون زده به اعصابی که در حال بیرون آمدن از نخاع و مهره هستند فشار آورده و همین فشار موجب بروز بسیاری مشکلات از جمله درد اندام فوقانی است.

 

ضربه

 

گردن بسیار قابل انعطاف است و حرکات زیادی دارد. همچنین باید وزن سر را تحمل کند. گردن بین سر و تنه، بدون حامی و در معرض آسیب های خارجی است. این عوامل موجب میشوند تا گردن بشدت نسبت به ضربات آسیب پذیر باشد. تصادفات وسایل نقلیه، ورزش هایی مثل شیرجه و یا ورزش های رزمی و سقوط از ارتفاع میتوانند به راحتی به گردن صدمه بزنند.

 

بستن کمربند تا حد زیادی میتواند مانع آسیب های خطرناک به گردن در حین رانندگی شود. البته اگر اتومبیل از پشت ضربه بخورد کمربند ایمنی کمکی نمیکند.

 

در این مواقع پشت سری که در روی پشتی صندلی اتومبیل وجود دارد میتواند تا حد زیادی گردن را حمایت کند. درد بدنبال اکثر ضربات شدیدی که به گردن وارد میشوند به علت آسیب به عضلات و یا لیگامان های اطراف سون مهره ای گردنی است. وقتی شدت ضربه بالا است ممکن است موجب شکستگی مهره های گردنی شود.

 

آرتریت روماتوئید

 

رماتیسم مفصلی میتواند با تخریب مفاصل بین مهره های گردن موجب درد و خشکی در گردن شود.

 

عوامل دیگر

 

عواملی مانند عفونت، تومورها و یا بیماری های مادرزادی گردن هم میتوانند از علل درد گردن باشند