Dr.Majid Dastani PT, Bcs,Msc, DPT

کمر ارتباط دهنده بالا و پایین بدن به همدیگر بوده و بیشترین فشار وزن در بدن را تحمل می‌کند. به همین دلیل آسیب دیدن و کمر درد بخصوص موقع خم‌شدن، برداشت و یا حرکت دادن بدن بسیار معمول می‌باشد و هرفرد حداقل یکبار کمردرد را تجربه می‌کند. کمر درد یکی از معمول‌ترین دلایل غیبت از کار و یا مراجعه به پزشک است.

جهت آشنایی بیشتر با کمر درد و درمان آن فیلم آموزشی زیر را مشاهده کنید

کمر درد

علت

کمردرد علل بسیار زیادی دارد. با این حال مهمترین علت کمر درد عبارتند از :

وارد آوردن فشار زیاد به ستون مهره
 
وارد آوردن فشار زیاد به ستون مهره از علل شایع کمردرد است. وقتی اسباب کشی میکنید، به مسافرت میروید، خانه تکانی شب عید میکنید، در یک صبح سرد زمستانی یک اتومبیل را که استارت نمیزند هل میدهید و یا به خرید میروید و مقدار زیادی اسباب خرید را به خانه میکشید و ... عضلات و لیگامان های اطراف ستون مهره خود را تحت فشار زیاد و ناگهانی قرار داده اید.

کمر شما ممکن است آمادگی برای تحمل این فشارها را نداشته باشد. نتیجه آن کشیده شدن عضلات و لیگامان ها و بدنبال آن ایجاد پارگی های کوچک و میکروسکوپی است. بدنبال آن تورم و درد در این بافت ها ایجاد میشود و شما آنرا بصورت کمردرد و خشکی کمر احساس میکنید. احساس میکنید کمرتان خشک شده و نمیتوانید آنرا به راحتی خم و راست کنید. این محدودیت حرکت قدری به علت درد و قدری به علت انقباض عضلات اطراف ستون مهره است که خارج از اراده شما صورت میگیرد و به آن اسپاسم هم میگویند. این نوع کمردرد معمولاً با چند روز استراحت خوب میشود.

آسیب دیسک بین مهره ای

وقتی بوجود میاید که فشار بیشتری از آنچه در حالت قبل ذکر کردیم به کمر وارد کنیم یا ستون مهره آنقدر ضعیف باشد که با همان فشارهایی که گفتیم دچار آسیب دیسک کمر شود. در هر حال این وضعیت از حالت قبل شدیدتر بوده و نشانه آسیب بیشتر به ستون مهره است. این آسیب ممکن است به دو صورت ایجاد شود.

پاره شدن دیسک

بر اثر فشار به ستون مهره قسمت حلقوی دور آ ن یا آنولوس فیبروزوس پاره میشود. این پارگی ممکن است خفیف یا شدید باشد. ممکن است به ناگهان و بدنبال یک فشار ناگهانی به کمر ایجاد شود و یا ممکن است به تدریج و در طی سالیان براثر وارد شدن فشارهای خفیف ولی مداوم ایجاد شود. معمولاً با افزایش سن این پارگی ها بتدریج در همه انسان ها بوجود میاید. این جزئی از روند پیری است. در بعضی ها این پارگی ها ممکن است بدون علامت و بدون درد باشد.

هرنی دیسک 

هرنی دیسک بین مهره ای یا دررفتن دیسک. در این وضعیت پارگی قسمت حلقوی محیطی دیسک ( آنولوس فیبروزوس) شدید بوده و قسمت مرکزی ( نوکلئوس پولپوزوس) از بین شکاف پارگی به بیرون راه پیدا میکند. این قسمت بیرون زده را هرنی یا فتق میگویند. مهمترین مشکلی که در فتق دیسک بوجود میاید اینست که قسمت بیرون زده به اعصابی که در حال بیرون آمدن از نخاع و مهره هستند فشار آورده و همین فشار موجب بروز بسیاری مشکلات از جمله درد اندام است. درد در باسن و ران و ساق احساس میشود. به این درد سیاتیک Sciatica میگویند. هرنی یا فتق دیسک معمولاً بعد از فعالیت هایی مانند بلند کردن یا هل دادن جسم سنگین یا خم شدن یا چرخیدن ناگهانی بوجود میاید.

پیری دیسک

با بالا رفتن سن بتدریج در دیسک بین مهره ای پارگی های خفیف و متعدد بوجود میاید و به مرور دیسک چروکیده و خشکیده و کوچک میشود و قدرت ارتجاعی خود را از دست میدهد. براثر کوچک شدن دیسک ارتفاع آن هم کم شده و در نتیجه مهره ها به هم نزدیکتر میشوند. نزدیک شدن مهره ها موجب سایش مفاصل بین مهره ای به یکدیگر میشود که ایجاد سائیدگی و در نتیجه درد و خشکی میکند.

لغزش یا لغزیدگی مهره یا اسپوندیلولیستزی

بر اثر ضعیف شدن یا پاره شدن لیگامان هایی که در اطراف مهره قرار گرفته اند، مهره به سمت جلو میلغزد. این حرکت نامناسب مهره را اسپوندیلولیستزی مینامند و ممکن است روی اعصاب نخاع فشار وارد کنند.

تنگی کانال نخاع

در این عارضه کانال نخاعی تنگ میشود و فضا برای نخاع کم شده و در نتیجه به آن فشار وارد میشود. تنگی کانال نخاعی معمولاً به علت استخوان های اضافه ایست که در اطراف زوائد مهره و مفاصل بین مهره ای به تدریج و با افزایش سن ایجاد میشود. ممکن است لیگامان های اطراف مهره هم بتدریج و با افزایش سن کلفت شده و موجب تنگ شدن کانال نخاعی شوند.

اسکولیوز

اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون مهره عارضه ایست که معمولا در سنین نوجوانی بوجود میاید. این عارضه ممکن است موجب کمردرد و حتی فشار به اعصاب کمری و سیاتیک شود.

علل دیگر

بسیاری عوامل دیگر هم میتوانند کمردرد ایجاد کنند ولی شیوع آنها کم است. این علل به اختصار عبارتند از :

• تومورهای نخاع یا تومورهای خوش خیم یا بدخیم یا متاستاتیک مهره ها
• شکستگی مهره
• پوکی استخوان
• روماتیسم مانند اسپوندیلیت انکیلوزان
• عوامل روانی مانند هیستری یا تمارض
• بیماری های مفصل ران یا التهاب مفصل ساکروایلیاک در لگن
• بیماری های زنان مانند تومور ها یا عفونت های رحم یا اندومتریوز
• بیماری های پروستات
• بیماری های کلیه مانند عفونت یا سنگ دستگاه ادراری
• مشکلات دستگاه گوارش مانند پارگی زخم معده یا پانکراتیت
• انسداد یا آنوریسم آئورت یا شریان های لگن
• بیماری های عفونی عمومی مانند آنفلوانزا، حصبه و تب مالت
• عفونت های مهره

علائم و نشانه ها

بسته به دلیل کمردرد علایم و نشانه‌های آن متفاوت می‌باشد. درد کمر ممکن است کم و مبهم و یا شدید و سخت باشد. این درد می‌تواند در ناحیه کوچکی از کمر و یا کا کمر خود را نشان دهد. ممکن است هنگام کمردرد دچار گرفتگی عضلات شوید. همچنین کمردرد می‌تواند باعث مشکلات پا از جمله درد، بی حسی یا سوزن سوزن شدن پا شود. اکثر موارد کمردرد کوتاه مدت (حاد) بوده و بعد از چند هفته ازبین می‌رود. درصورتیکه شما تحت فشار باشید، ممکن است کمردرد شما به نوع طولانی مدت (مزمن) تبدیل شود.علایم شایع کمردرد شامل:

    درد های عضلانی
    درد ضربه زننده یا تیرکشنده
    دردیکه تا پایین پای شما کشیده می‌شود
    محدود شدن انعطاف پذیری یا محدوده حرکت کمر
    ناتوانی در راست ایستادن

راه ها و روش های درمان

بیشتر انواع کمردرد بعد از چند هفته استراحت و درمان‌های خانگی و استفاده از مسکن‌های ساده بهبود پیدا می‌کنند. مدت کمی استراحت در رختخواب مناسب است، اما خوابیدن بیشتر از چندروز در رختخواب می‌تواند مضراتی بیشتر از فوایدش داشته باشد. فعالیت های روزانه خود را تا آنجاکه می‌توانید ادامه دهید. فعالیت های سبک همچون پیاده روی و کارهای عادی و روزانه معمولا بدون مشکل و مناسب است. اما اگر فعالیت خاصی درد شما را افزایش می‌دهد، از انجام آن خودداری نمایید. اگر درمان خانگی بعد از چندهفته اثر نکرد و یا درد شما شدید بود، شما به پزشک برای تجویز داروهای قوی و یا سایر درمان‌ها نیاز دارید. سایر درمان‌ها شامل:

 درمان دارویی

پزشک شما معمولا مسکن‌هایی از جمله استامینوفن یا ایبوپروفن یا ناپروکسن استفاده نماید. داروی کمر درد را همانطور که پزشکتان تجویز کرده مصرف کنید، چراکه مصرف زیاد می‌تواند اثرات جانبی جدی در پی داشته باشد. اگر درد شما با داروهای مسکن عادی بهتر نشد، پزشک ممکن است از شل کننده های عضلانی استفاده نماید.

فیزیوتراپی و ورزش

فیزیوتراپی اساس درمان کمردرد می‌باشد. یک فیزیوتراپیست حرفه‌ای می‌تواند طیف گسترده‌ای از انواع درمان از جمله درمان با گرما، اولتراسوند، تحریک الکتریکی و تکنیک‌های آزاد کردن ماهیچه برروی ماهیچه‌ها و بافت‌های نرم پشت بدن، استفاده می‌نماید. فیزیوتراپیست میتواند به شما ورزش‌های خاصی آموزش دهد که انعطاف پذیری و قدرت ماهیچه‌های شکم و پشت شما را افزایش دهد. انجام منظم این ورزش‌ها می‌تواند از درد کمر در آینده پیشگیری نماید.

تزریق

اگر سایر روش‌های درمان برای شما جوابگو نبود و درد کمر شما کاهش پیدانکرد یا درد آن به پای شما هم کشیده شده و شمارا ناتوان سازد، پزشکتان ممکن است برای شما آمپول کورتیزون (یک داروی ضدالتهاب) درفضای دور نخاع شما تزریق نماید. تزریق کورتیزون به کاهش التهاب دور ریشه‌های عصبی کمک می‌کند، اما این تسکین کم‌تر از چندماه دوام می‌یابد.

 عمل جراحی

تعداد کمی از افراد برای درمان کمردرد به جراحی احتیاج پیدا می‌کنند. اگر شما دچار کمردردی شدید بهمراه تیرکشیدن پا یا ضعف شدید عضلانی بدلیل تحت فشار قرارگرفتن اعصاب باشید، ممکن است درمان جراحی برای شما مفید باشد. درغیر اینصورت جراحی فقط برای درمان مشکلات مادرزادی و ساختار استخوانی که درمان آنها با روش های دیگر کافی نبوده، استفاده می‌شود.

طب سوزنی

یک فرد حرفه‌ای در طب سوزنی با فروکردن سوزن‌های استرلیزه و استیل در نقاط خاصی از پوست بدن می‌تواند درد و سایر علایم کمردرد را بهبود بخشد.

ماساژ

اگر کمردرد شما بدلیل خشکی عضلانی و یا فشار بیش از حد بر عضلات باشد، ماساژ درمانی ممکن‌است بتواند به شما کمک کند.

یوگا