Dr.Majid Dastani PT, Bcs,Msc, DPT

یکی از شایع ترین شکستگی های انسان شکستگی مچ دست است. این شکستگی انواع مختلفی دارد. در بالغین برحسب اینکه قطعه شکسته شده به کدام سمت جابجا شود آن را به دو دسته اصلی شکستگی کالیس و شکستگی اسمیت تقسیم میکنند. شکستگی کالیس بسیار شایعتر از اسمیت است.

شکستگی انتهای تحتانی استخوان رادیوس ( زند اعلی) یا شکستگی کالیس Colle’s fracture از شایعترین شکستگی های انسان است. نام این شکستگی از نام آقای ابراهام کالیس که آنرا شرح داده، برگرفته شده است.

این شکستگی شایعترین شکستگی در افراد بالای ۴۰ سال بخصوص خانم ها است و ارتباط بسیار نزدیکی بین این شکستگی و پوکی استخوان وجود دارد. مکانیسم ایجاد آن زمین خوردن در حالتی است که فرد دست را حائل قرار داده و با کف دست به زمین میخورد. شیوع این شکستگی بیشتر در میانسالان و سنین بالا بخصوص خانم ها است.

استخوان های مچ دست

مکانیسم بروز شکستگی کالیس

شروع آرتروز با خراب شدن غضروف مفصلی است. آتروز در بعضی موارد زمینه ژنتیکی داشته و در بعضی خانواده ها کارکرد غضروف زودتر از دیگر افراد و با بالا رفتن سن دستخوش تغییراتی بصورت خراب شدن میشود.

در موارد دیگر آسیب هایی که بدنبال ضربه به غضروف وارد میشود موجب شروع خرابی آن میشود. شکستگی های سطح مفصلی مچ پا میتواند موجب تخریب غضروف در محل شکستگی شود.

حتی اگر بدنبال ضربه شکستگی ایجاد نشود ضربه به خودی خود میتواند چنان شدید باشد که موجب له شدن موضعی غضروف و خراب شدن سلول های آن شود.

تخریب غضروف و ایجاد آرتروز

متاسفانه غضروف مانند استخوان قدرت خود ترمیمی نداشته و بعد از آسیب بجای ایجاد غضروف جدید در محل، بافت دیگری جایگزین غضروف آسیب دیده میشود که خصوصیات اصلی غضروف مانند لغزندگی و قدرت ارتجاعی و جذب ضربه خوبی ندارد. این موضوع در دراز مدت موجب آسیب و اختلال بیشتر در لایه غضروفی مفصل مچ پا میشود.

گاهی اوقات بدنبال ضربه آسیب هایی به رباط های اطراف مچ پا وارد میشد که موجب اختلال در بیومکانیک و حرکت مفصل میشود. این حرکات ناهماهنگ و نامناسب در مچ پا موجب اعمال فشار زیاد به غضروف و در نتیجه زود خراب شدن آن میگردد.

متاسفانه غضروف مانند استخوان قدرت خود ترمیمی نداشته و بعد از آسیب بجای ایجاد غضروف جدید در محل، بافت دیگری جایگزین غضروف آسیب دیده میشود که خصوصیات اصلی غضروف مانند لغزندگی و قدرت ارتجاعی و جذب ضربه خوبی ندارد. این موضوع در دراز مدت موجب آسیب و اختلال بیشتر در لایه غضروفی مفصل مچ پا میشود.

گاهی اوقات بدنبال ضربه آسیب هایی به رباط های اطراف مچ پا وارد میشد که موجب اختلال در بیومکانیک و حرکت مفصل میشود. این حرکات ناهماهنگ و نامناسب در مچ پا موجب اعمال فشار زیاد به غضروف و در نتیجه زود خراب شدن آن میگردد.

متاسفانه غضروف مانند استخوان قدرت خود ترمیمی نداشته و بعد از آسیب بجای ایجاد غضروف جدید در محل، بافت دیگری جایگزین غضروف آسیب دیده میشود که خصوصیات اصلی غضروف مانند لغزندگی و قدرت ارتجاعی و جذب ضربه خوبی ندارد. این موضوع در دراز مدت موجب آسیب و اختلال بیشتر در لایه غضروفی مفصل مچ پا میشود.

گاهی اوقات بدنبال ضربه آسیب هایی به رباط های اطراف مچ پا وارد میشد که موجب اختلال در بیومکانیک و حرکت مفصل میشود. این حرکات ناهماهنگ و نامناسب در مچ پا موجب اعمال فشار زیاد به غضروف و در نتیجه زود خراب شدن آن میگردد.

درمان آرتریت روماتوئید معمولا با تجویز داروهایی از طرف پزشک معالج مانند ناپروکسن، متوترکسات، پردنیزون، سولفاسالازین و مواد حاوی املاح طلا است. گاهی اوقات از تزریق کورتیکوستروئید در مفصل برای کنترل علائم بیماری استفاده میشود.

میتوان از کفش های طبی خاصی برای کمک به کاهش درد و دیگر علائم استفاده کرد. از نرمش های خاصی که زیر نظر پزشک معالج و فیزیوتراپ انجام میشود برای افزایش دامنه حرکات مفاصل و افزایش قدرت عضلات و کاهش درد استفاده میشود.

درمان های جراحی

جراحی میتواند در درمان تغییر شکل هایی که در انگشتان پاها بدنبال این بیماری بوجود میاید کمک کند. آرترودز یا فیوژن درمان دیگری است که بطور شایعی در این بیماران استفاده میشود.

در این عمل جراحی، غضروف مفصل بطور کامل برداشته شده و استخوان ها به یکدیگر جوش داده میشوند. ممکن است در حین این عمل یک یا چند استخوان پا هم برداشته شوند. این عمل جراحی در بسیاری اوقات میتواند درد بیمار را کاهش داده و کارایی پا را افزایش دهد.

درمان دیگری که در سال های اخیر بیشتر متداول شده است آرتروپلاستی یا تعویض مفصل است. مشخص نیست که آی این عمل جراحی میتواند مانند تعویض مفصل ران و زانو نتایج مناسبی داشته باشد یا خیر. جواب این سوال در چند سال آینده بهتر مشخص خواهد شد.

بعد از جراحی

بعد از جراحی داروهایی برای کاهش درد در بیمارستان و منزل برای بیمار تجویز میشود. قبل از ترخیص از بیمارستان به بیمار آموزش داده میشود که چگونه با عصا راه برود.

در هفته اول بعد از جراحی بیمار باید پای عمل شده را بالاتر از سطح قلب خود نگه دارد تا متورم نشود. انجام فیزیوتراپی و نرمش های طبی لازم بعد از جراحی برای حصول نتیجه مناسب ضروری است.

بیمار برای مدتی باید برای راه رفتن از عصا استفاده کند و تا مدتی باید کفش های مخصوص طبی بپوشد. معمولاً بعد از گذشت ۴-۳ ماه از جراحی بیمار خواهد توانست فعالیت های معمول روزمزه خود را انجام دهد.

مهمترین علامت این بیماری در پا درد، تورم و خشکی است. این علائم معمولاً در چند مفصل هر دو پا دیده میشوند. درد ممکن است در کف پا یا در پنجه یا مچ پا احساس شود. مفصل ممکن است در لمس گرم باشد. ممکن است میخچه یا پینه در پا بوجود آید و انگشتان پا ممکن است تغییر شکل دهند.

تخریب مفصل مچ پا در روماتیسم مفصلی

ممکن است به علت جابجا شدن استخوان های پشت پا کف پا صاف شود که نتیجه آن درد کف پا در ین راه رفتن است. همراه با علائم ذکر شده ممکن است علائم عمومی آرتریت روماتوئید مانند تب، احساس خستگی و کم اشتهایی در فرد مبتلا دیده شود. تشخیص این بیماری به توسط پزشک با صحبت با بیمار در مورد مشکلات وی، عکسبرداری و انجام آزمایشات لازم استږ

این شکستگی ها معمولا به علت ضربات مستقیم به ساق بوجود میایند. در این شکستگی ها قطعات معمولا جابجایی کمی دارند. درد بر روی استخوان درشت نی همراه با تورم در ناحیه شکستگی وجود دارد. به علت جابجایی کم قطعات، تغییر شکل ظاهری در ساق وجود ندارد و به همین علت ممکن است بیمار به شکستگی شک نکرده و به پزشک مراجعه نکند.

شکستگی درشت نی به تنهایی

شکستگی نازک نی به تنهایی

بیماری بلانت Blount’s disease بیماری است که در اثر بروز مشکلاتی در قسمت میانی صفحه رشد بالایی استخوان تیبیا یا درشت نی بچه ها ایجاد میشود. این اختلال رشد موجب انحراف شدید و کمانی شدن استخوان ساق شده و نتیجه آن زانوی پرانتزی شدید است.

بیماری بلانت در ۶۰ درصد موارد دوطرفه است و هر دو ساق را درگیر میکند. سن ابتلا معمولا در بچه های کوچکتر از ۳ سال است. کسی به درستی علت ایجاد آن را نمیداند ولی میدانیم که در نژاد آفریقایی یا یا کسی که یکی از اعقاب آنها به این نژاد برمیگردد بیشتر دیده میشود.

اختلال در صفحه رشد بالای تیبیا و بدنبال آن انحراف مفصل زانو در بیماری بلانت

در بیماری بلانت بر اثر توقف رشد در قسمت میانی صفحه رشد بالایی استخوان تیبیا و ادامه رشد در قسمت خارجی صفحه رشد، استخوان تیبیا به سمت داخل منحرف میشود. این مشکل نه تنها موجب انحراف زانوها میشود بلکه آرتروز زودرسی را هم برای بچه به دنبال دارد.

درمان این بیماری در موارد شدید استئوتومی استخوان تیبیا برای تصحیح امتداد آن است.

هیچ کس به درستی نمیداند واقعیت درد رشد چیست و به چه علتی ایجاد میشود. بسیاری از این دردها ارتباطی به رشد نداشته و براثر ضرباتی ایجاد میشوند که بچه در طول روز و در حین بازی به پای بچه وارد میشود.

در طول روز حواس بچه متوجه بازی است و متوجه درد نمیشود. همچنین در طول روز انقباض غیر ارادی عضلات در اطراف استخوان ها و مفاصل موجب پایداری آنها و نوعی حمایت میشوند که نتیجه آن عدم احساس درد است. در شب و با شل شدن عضلات، قسمت های آسیب دیده حرکت کرده و در نتیجه درد ایجاد میشود.

علت دیگری که برای این درد ها ذکر میشود فشار زیادی است که در هنگام فعالیت بدنی و بازی به استخوان ها و مفاصل وارد میشود. به آن Overuse syndrome هم میگویند.

بعضی محققین علت این دردهای که بدون هیچ علت واضحی در اندام های کودک یا نوجوان ایجاد میشود را رشد نامتقارن استخوان ها و بافت های نرم اطراف آن (عضلات، تاندون ها و رباط ها) میدانند.

در زمان هایی از رشد بچه ممکن است استخوان ها سریع رشد کنند ولی عضلات و تاندون ها و رباط های اطراف مفاصل نتوانند با همان سرعت رشد کرده و از آن عقب میمانند.

نتیجه آن میشود که طول بافت های نرم اطراف استخوان ها و مفاصل نسبت به استخوان ها کوتاه تر میشود و این کوتاهی نسبی میتواند موجب کشیدگی بیشتر آنها و وارد شدن تنش بیشتر در آنها در حین فعالیت بدنی شود. این کشش و تنش موجب در میشود.

عده ای دیگر از محققین علت این دردها را بخصوص در کودکان کم سال مشکلات روحی و عاطفی آنها میدانند. در بسیاری اوقات مشکلات عاطفی بچه ها و حتی بزرگسالان خود را بصورت دردهای جسمی نشان میدهد. با کمی محبت مادر بصورت مالش پاها و در آغوش گرفتن کودک این دردها از بین میروند.

در هر صورت این دردهای بدون علت به هر سببی ایجاد شوند معمولا با کمی تغییر در شدت و مدت و طریقه انجام فعالیت های بدنی و ایجاد محیط عاطفی بهتر برای کودک یا نوجوان خود میتوان این دردها را کنترل کرد.

باید دقت داشت که هر دردی را درد رشد ندانست. پزشک قبل از اینکه نام درد رشد را به مشکلات بچه بگذارد بررسی کاملی از وی انجام میدهد تا مطمئن شود هیچ مشکل جسمی و بیماری قابل شناسایی علت درد بیمار نیست

بیماری اگر موجب مرگ بیمار نشود خود بخود خوب میشود پس هدف از درمان اینست که تا مدتی که سیر بیماری تمام میشود وضعیت بیماری را تحت کنترل درآوریم.

یکی از مهمترین اقدامات برای پیشگیری از وقوع این عارضه، بیحرکت کردن سریع شکستگی ایجاد شده با عمل جراحی است.

هر چه درمان شکستگی دیرتر انجام شود بر اثر حرکت مکرر قطعات شکسته شده چربی بیشتری از مغز استخوان به درون جریان خون راه پیدا میکند. پس شکستگی ها باید هر چه زودتر فیکس و بیحرکت شوند.

مهمترین اقدام رساندن اکسیژن کافی به بیمار است. برای اینکار به هوای تنفس بیمار به توسط ماسک، اکسیژن زیادی اضافه میکنند.

گاهی این درمان برای بالا بردن میزان اکسیژن خون بیمار کافی نیست و پزشک معالج مجبور میشود تا با استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی به تنفس بیمار کمک کند.

از کورتیکوستروئید ها و داروهای رقیق کننده ( مانند هپارین) هم در درمان این بیماری استفاده میشود

.

آمبولی چربی بیشتر در شکستگی های استخوان های بلند بخصوص ران دیده میشود. به نظر میرسد در هنگام شکستگی، قسمتی از چربی مغز استخوان بصورت ذرات و قطرات بسیار ریزی به درون جریان خون راه پیدا میکنند.

این ذرات سپس از طریق جریان خون به اعضای حیاتی بدن رفته و با انسداد مسیر مویرگ های آن بافت ها موجب کاهش جریان خون بافت و اختلال در عملکرد آن میشوند. از مهمترین بافت های گرفتار شده در جریان آمبولی چربی، ریه است.

با انسداد مویرگ های ریه به توسط قطرات چربی و همچنین تاثیر بعضی مواد شیمیایی که از این چربی مشتق میشوند ( بر اثر هیدرولیز این چربی ها اسیدهای چرب ایجاد میشوند) بافت کیسه های هوایی ریه متورم شده و خونریزی میکند.

بدنبال آن کارکرد کیسه هوایی در جهت اکسیژن دهی به خون کاهش میابد. نتیجه این روند کاهش میزان اکسیژن جریان خون بیمار است. در واقع بیمار خفه میشود. بافت مهم دیگری که درگیر میشود مغز است.

بدنبال خونریزی در مویرگ های مغز و تورم بافت مغز، بیمار هشیاری خود را از دست داده و به کما میرود. خونریزی در مویرگ های پوست موجب دیده شدن لکه های خونریزی کوچک ( در حد چند میلیمتر) در پوست جلوی گردن و جلوی بغل و داخل پلک میشود.

قطرات چربی ذکر شده یا گلبول های چربی در جریان خون اکثر بیمارانی که دچار شکستگی استخوان های بلند میشوند دیده شده است ولی مقدار آنها معمولا آنقدر کم است که منجر به علائم بالینی و مشکل خاصی نمیشوند و فقط در تعداد معدودی از مواردیکه به علت شدت آسیب، مقدار این گلبول ها زیاد میشود علائم بالینی و مشکلات بیماری ایجاد میشوند.

مهمترین علامت شکستگی انگشت دست درد است. این درد ممکن است با حرکت انگشت بدتر شود. فشار دادن محل شکستگی درد را بیشتر میکند. همراه با درد، تورم انگشت، خونمردگی، عدم توانایی در حرکت دادن انگشت، کوتاه شدن و یا تغییر شکل انگشت میتواند از علائم دیگر شکستگی انگشت باشد.

در صورتیکه بدنبال ضربه انگشت دست شما درد گرفته است به پزشک ارتوپد مراجعه کنید. بسیاری از افراد با این فکر که درد انگشت دست آنها بدنبال ضربه فقط یک کوبیدگی ساده است به پزشک مراجعه نمیکنند و وقتی بعد از چند هفته دردشان خوب نمیشود به نزد پزشک میروند.

متاسفانه همین تاخیر میتواند روی نتیجه درمان تاثیر منفی داشته باشد. تشخیص قطعی شکستگی انگشت به توسط رادیوگرافی ساده است.