Dr.Majid Dastani PT, Bcs,Msc, DPT

هنوز علت این بیماری به درستی شناخته نشده است. علل مختلفی که برای ایجاد آن ذکر میکنند. بعضی فکر میکنند سر و گردن بچه در شکم مادر در وضعیت نامناسبی قرار میگیرد و در نتیجه به همان شکل فرم گرفته و باقی میماند.

علت دیگری که ذکر میشود این است که در حین بارداری به شکم مادر ضربه وارد میشود و این ضربه موجب خونریزی در درون عضله استرنوکلیدوماستویید میشود که آن هم موجب کج شدن گردن میشود.

با این حال شایع ترین مکانیسم این است که در حین زایمان گردن بچه کشیده میشود و این کشش موجب پارگی در عضله استرنوکلیدوماستویید و متعاقب آن خونریزی در عضله میشود.

این خونریزی به تدریج جذب شده ولی در محل آن بافت بخصوصی ایجاد میشود ( مانند گوشت اضافه که در هنگام بریده شدن پوست ایجاد میشود). خاصیت این بافت اینست که طول آن بتدریج کم میشود. کوتاه شدن طول بافت، موجب کوتاه شدن طول عضله و در نتیجه کج شدن گردن به یک طرف میشود.

با کج شدن گردن سر بچه هم به یک طرف کج شده و چانه او به سمت دیگر منحرف میشود. با در نظر گرفتن اینکه حدود نیمی از بچه هایی که دچار تورتیکولی مادرزادی هستند بصورت بریچ یا با پا بدنیا میایند و در این نوع زایمان به بدن نوزاد فشار زیادی وارد میشود به نظر میرسد این مکانیسم توجیه بیشتری داشته باشد.

اگر شکستگی قوزک خارجی Lateral malleole جابجایی نداشته باشد و مچ پا پایدار باشد ( به این معنی که آسیب لیگامانی جدی که موجب ناپایداری مچ پا شود وجود نداشته باشد، پزشک معالج ممکن است برای تشخیص پایداری مفصل مچ پا از نوع بخصوصی از رادیوگرافی به نام رادیوگرافی استرسی استفاده کند که در آن از مچ پا در وضعیت های بخصوصی عکسبرداری میشود) برای درمان شکستگی قوزک خارجی معمولا مچ پا بمدت شش هفته به توسط یک آتل یا گچ بیحرکت میشود     .

یک شکستگی قوزک خارجی 

در این مدت بهتر است بیمار از وزن گذاشتن روی پا اجتناب کند. در این مدت همچنین پزشک معالج بطور مکرر از مچ پا عکس برداری میکند تا مطمئن شود که شکستگی جابجا یی بعدی پیدا نکرده است.

اگر قطعات شکسته شده جابجا شده باشند یا مفصل مچ پا ناپایدار باشد باید برای درمان از جراحی استفاده کرد. برای تثبیت استخوان های شکسته شده در این ناحیه از پیچ و پلاک یا پیچ به تنهایی یا پین استفاده میشود.

نرمش های کششی عضله ایلیوپسواس را میتوان به طرق زیر انجام داد

    سر پا ایستاده و پاها را به اندازه عرض شانه از هم باز کنید. پای سالم را یک قدام به جلو گذاشته و پای بیمار را یک قدم به عقب بگذارید.

    زانوی سالم را خم کرده و تنه را پایین بیاورید بطوریکه ران طرف بیمار تا حد امکان به عقب برود. ۶۰-۳۰ ثانیه در همین حالت مانده و سپس به حالت اول برگردید. این نرمش را در یه ست ۵ تایی تکرار کنید.

این نرمش را میتواند با استفاده از یک چهار پایه و یا در حالت ایستاده هم انجام دهید.

مهمترین اقدام درمانی در درمان التهاب تاندون ایلیوپسواس و بورس آن دوری از فعالیت های بدنی شدید و پرهیز از حرکاتی است که شدت درد را افزایش میدهند.

پس از مدتی استراحت و دوری از فعالیت های شدید، بیمار باید با انجام نرمش های کششی مخصوص، قابلیت کششی و ارتجاعی تاندون و عضله ایلیوپسواس را بیشتر کند.

پس از چند ماه انجام این نرمش ها بیمار میتواند بتدریج به فعالیت های ورزشی قبل برگردد.

داروهای ضد درد و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی میتواند به این بیماران کمک کند. بندرت و در مواقعیکه درمان های فوق موثر واقع نشوند ممکن است پزشک معالج تصمیم به عمل جراحی بگیرد.

در حین جراحی تمام یا قسمتی از تاندون ایلیوپسواس در محل اتصال به تروکانتر بزرگ قطع میشود که معمولا موجب کاهش درد بیمار میگردد     .

درمان شکستگی ها ساعد در صورتی که به درستی انجام شود معمولا بدون عارضه خاصی نتیجه خوبی را بدنبال خواهد داشت. با این حال این شکستگی ها در بعضی موارد ممکن است با بروز عوارضی همراه باشند. مهمترین عوارض شکستگی استخوان های ساعد عبارتند از

دیر جوش خوردن یا جوش نخوردن شکستگی استخوان ساعد

دیر جوش خوردن معمولا در شکستگی های یک سوم پایینی استخوان اولنا دیده میشود و علت آن معمولا اختلال در خونرسانی محل شکستگی و یا جااندازی ناکامل یا بیحرکتی ناکافی در محل شکستگی است.

درمان جوش نخورن این شکستگی استفاده از عمل جراحی پیوند استخوان است. اگر شکستگی قبلا جراحی نشده باشد قطعات جوش نخورده با پلاک فیکس میشوند و اگر قبلا جراحی شده و با پلاک فیکس شده باشد ممکن است نیاز به تعویض پلاک وجود داشته باشد ( در مواردی که پلاک قبلی نتواند به اندازه کافی استخوان های شکسته شده را بیحرکت کند، باید عوض شود).

بد جوش خوردن استخوان ساعد

بد جوش خوردن شکستگی ساعد میتواند به صورت زاویه دار شدن استخوان ها در محل شکستگی و یا بصورت کوتاه شده یک یا هر دو استخوان باشد.

گاهی هم ممکن است استخوان های رادیوس و اولنا در محل شکستگی به یکدیگر بچسبند. هر کدام از این موارد میتواند موجب محدودیت چرخش مچ دست شود.

کوتاه شدن یک استخوان ساعد نسبت به دیگری هم میتواند موجب نیمه دررفتگی مفصل بین رادیوس و اولنا در مچ دست شده و موجب درد در ناحیه مچ دست بیمار شود. در صورت بد جوش خورگی شدید درمان بصورت عمل جراحی استئوتومی ( شکستن مجدد استخوان در محل بد جوش خوردن) و قرار دادن استخوان در وضعیت مناسب است.

بد جوش خوردن شکستگی ساعد

مهمترین این علائم عبارتند از

    درد مبهم در جلوی قوزک خارجی که با راه رفتن شدیدتر میشود. بخصوص راه رفتن روی زمین های ناهموار

    فشار دادن ناحیه ای که دقیقا در جلوی قوزک خارجی قرار گرفته است دردناک است.

    درد در هنگام چرخش پا به داخل یا خارج

    درد معمولا صبح ها بعد از برخاستن از خواب بیشتر است و بعد از مدتی کمتر میشود

    احساس ناپایداری در مچ پا

    در هنگام دویدن در مسیر قوسی که به طرف پای آسیب دیده است درد ایجاد میشود. مثلا اگر پای راست مشکل دارد در هنگام دویدن در مسیر قوسی با انحنای به راست پا دردناک میشود.

    بیمار سعی میکند پایش را بیشتر اوقات به سمت داخل بچرخاند.

    تزریق ماده بیحسی موضعی به توسط پزشک در محل کانال سینوس تارس موجب کاهش درد میشود.

    در ام آر آی ممکن است تجمع زیاد مایع سینوویال در سینوس تارس دید ه شود.

    تشخیص این بیماری بیشتر موقعی داده میشود که درد مچ بیمار بعد از درمان پیچ خوردگی مچ پا بهبود نمیابد.

پیکان محل سینوس تارس در مچ پا را در تصویر ام آر آی نشان میدهد

کف پا به علل متفاوتی دردناک میشود و برحسب اینکه علت درد چیست درمانی که برای بیمار در نظر گرفته میشود هم متفاوت خواهد بود.

یکی از محل های شایع درد در کف پا پاشنه است. درد زیر پاشنه معمولا به علت التهاب در محل اتصال فاشیای پلانتار در کف پا به زیر استخوان پاشنه بوجود میاید. در مورد این درد به تفصیل در مقالاتی که در مورد خار پاشنه اند توضیح داده شده است.

درد شست پا هم میتواند به علت هالوکس ریجیدوس یا هالوکس والگوس ایجاد شود.

   هالوکس ریجیدوس بیماری است که موجب درد و محدودیت حرکتی در مفصل شست پا میشود.

 در هالوکس والگوس شست پا به یک طرف منحرف شده و برجستگی در کنار آن بوجود میاید. این بیماری میتواند همراه با درد در کنار شست باشد.

به درد در ناحیه پنجه پا را متاتارسالژی میگویند. این درد میتواند به علل زیر ایجاد شود

 نوروم مورتون موجب احساس درد و سوزش در زیر پنجه پا و بخصوص بین انگشتان سوم و چهارم میشود.

 در بیماری فرایبرگ به علت سیاه شدن سر استخوان متاتارس دوم کف پا درد و تورم در پنجه پا در کنار شست پا ایجاد میشود.

تاندنیت اکستانسورهای پا به علت التهاب تاندون های باز کننده در پشت مچ پا ایجاد شده و موجب احساس درد در پشت پا همراه با تورم در آن ناحیه میشود.

درد در سمت داخلی کف پا میتواند به علت وجود استخوان ناویکولر فرعی باشد. التهاب در محل مفصل این استخوان فرعی موجب دردی میشود که با راه رفتن تشدید میگردد.

پای انسان یک شاهکار مهندسی بیومکانیک است که مانند بسیاری دیگر از دارایی های با ارزش ما قدر آن شناخته نیست تا وقتی که به علتی دچار بیماری یا آسیب شود.

یک انسان متوسط در طول عمرش مسافتی به اندازه دو بار دور کره زمین را با پاهای خود راه میرود و اگر بطور درستی از آنها مراقبت شود میتوانند کار خود را به خوبی تا آخر عمر آنجام دهند.

منظور از پا قسمتی از اندام تحتانی است که پایینتر از ساق و مچ قرار گرفته است و شامل پاشنه، کف پا، پنجه و انگشتان است.

برای داشتن پای سالم باید از آنها مراقبت کرد. در زیر به ده نکته اشاره میشود که با رعایت آنها میتوان به پاها کمک کرد تا بتوانند بهتر وظایف محوله را انجام دهند.

 بطور مرتب پاهای خود را نگاه کنید و به هرگونه تغییر در رنگ، قوام و دیگر خصوصیات ظاهری آن توجه داشته باشید

  به حفظ بهداشت پاهای خود اهمیت دهید. مرتبا آنها را شستشو داده و بخصوص بین انگشتان پا را خشک کنید

پوست پای خود را مرطوب نگه دارید. در تابستان استفاده از کفش های صندل و روباز میتواند موجب خشکی بیش از حد پا و سپس ترک خوردن آن شود. با استفاده از لوسیون و کرم های مناسب میتوان رطوبت پوست کف و پشت پا را در حد مطلب نگهداری کرد

 کفش مناسب بپوشید. در کفش های خود باید احساس راحتی کنید

 به درد پای خود اهمیت دهید. وقتی درد پا افزایش میابد و یا در زمان معقولی خوب نمیشود حتما به پزشک مراجعه کنید

ناخن های پا را بصورت مستقیم کوتاه کنید و لبه های تیز آن را با سوهان مناسب کمی گرد کنید. عدم توجه به این نکته میتواند موجب فرو رفتن گوشه ناخن در انگشت پا شود

  راه بروید. راه رفتن یکی از بهترین راه ها برای متعادل نگاه داشتن وزن و بدنبال آن داشتن پای سالم است

 دو جفت کفش داشته باشید و آنها را یک روز در میان عوض کنید. پا عرق میکند و کفش معمولا نمناک است. یک روز استفاده نکردن از آن میتواند آن را خشک کند

  با پای بدون کفش راه نروید تا احتمال آسیب به پای شما کم شود

   اگر در فصل تابستان از صندل و کفش روباز استفاده میکنید مراقب آفتاب سوختگی پوست روی آن باشید

کستگی مچ دست بسیار دردناک و متورم میشود. حرکات مچ  محدود و همراه درد بوده، فشار به ناحیه شکسته شده موجب افزایش شدت درد میشود. در شکستگی های با جابجایی زیاد ظاهر مچبدنبال ش دست کاملا تغییر شکل میدهد.

شکستگی چند قطعه ای انتهای پایینی رادیوس

تشخیص قطعی این شکستگی با رادیوگرافی ساده است. در رادیوگرافی ساده خط شکستگی بالای سطح مفصل مچ دست دیده میشود. قطعه بین خط شکستگی و مفصل مچ دست به سمت پشت و خارج جابجا میشود. گاهی این قطعه شکسته شده خرد بوده و گاهی خط شکستگی به درون مفصل مچ هم راه پیدا میکند.

گاهی اوقات شکستگی بصورت یک ترک و بدون جابجایی واضح است ولی در اکثر موارد در محل شکستگی جابجایی وجود دارد.

محل شکستگی معمولا بصورت یک خط عرضی حدود دو سانتیمتر بالاتر از سطح مفصلی مچ دست است. به این ترتیب یک قطعه شکسته شده بین خط شکستگی و مفصل مچ بوجود میاید.

این قطعه معمولا به سمت پشت و بیرون جابجا میشود و همچنین به سمت پشت کج شده و زاویه دار میشود

جابجا شدن قطعه شکسته شده به پشت و خارج

وقتی پوکی استخوان شدید است قطعات شکسته شده ممکن است در هم فشرده شده و در هم فرو روند و در رادیولوژی خط شکستگی واضحی دیده نشود.

گاهی اوقات بیش از یک قطعه شکسته شده بین خط شکستگی عرضی و مفصل مچ دست ایجاد میشود. بطور مثال ممکن است یک خط طولی شکستگی از خط عرضی شروع شده و به داخل سطح مفصلی مچ دست وارد شود.

تغییر شکل ظاهری مچ دست و تغییر شکل در رادیوگرافی

جابجایی قطعه شکسته شده به سمت پشت و بیرون موجب میشود تغییر شکل خاصی در ظاهر مچ دست شکسته شده ایجاد شده و به شکل چنگال درآید. ”Dinner-fork deformity “  

وقتی جابجایی قطعه شکسته شده مچ دست برعکس بوده و به سمت جلو جابجا میشود به آن شکستگی اسمیت Smith’s fracture میگویند.