Dr.Majid Dastani PT, Bcs,Msc, DPT

مهمترین علامت این بیماری در پا درد، تورم و خشکی است. این علائم معمولاً در چند مفصل هر دو پا دیده میشوند. درد ممکن است در کف پا یا در پنجه یا مچ پا احساس شود. مفصل ممکن است در لمس گرم باشد. ممکن است میخچه یا پینه در پا بوجود آید و انگشتان پا ممکن است تغییر شکل دهند.

تخریب مفصل مچ پا در روماتیسم مفصلی

ممکن است به علت جابجا شدن استخوان های پشت پا کف پا صاف شود که نتیجه آن درد کف پا در ین راه رفتن است. همراه با علائم ذکر شده ممکن است علائم عمومی آرتریت روماتوئید مانند تب، احساس خستگی و کم اشتهایی در فرد مبتلا دیده شود. تشخیص این بیماری به توسط پزشک با صحبت با بیمار در مورد مشکلات وی، عکسبرداری و انجام آزمایشات لازم استږ

 

 

                                 

 

این شکستگی ها معمولا به علت ضربات مستقیم به ساق بوجود میایند. در این شکستگی ها قطعات معمولا جابجایی کمی دارند. درد بر روی استخوان درشت نی همراه با تورم در ناحیه شکستگی وجود دارد. به علت جابجایی کم قطعات، تغییر شکل ظاهری در ساق وجود ندارد و به همین علت ممکن است بیمار به شکستگی شک نکرده و به پزشک مراجعه نکند.

شکستگی درشت نی به تنهایی

شکستگی نازک نی به تنهایی

 

 

                                 

 

بیماری بلانت Blount’s disease بیماری است که در اثر بروز مشکلاتی در قسمت میانی صفحه رشد بالایی استخوان تیبیا یا درشت نی بچه ها ایجاد میشود. این اختلال رشد موجب انحراف شدید و کمانی شدن استخوان ساق شده و نتیجه آن زانوی پرانتزی شدید است.

 

بیماری بلانت در ۶۰ درصد موارد دوطرفه است و هر دو ساق را درگیر میکند. سن ابتلا معمولا در بچه های کوچکتر از ۳ سال است. کسی به درستی علت ایجاد آن را نمیداند ولی میدانیم که در نژاد آفریقایی یا یا کسی که یکی از اعقاب آنها به این نژاد برمیگردد بیشتر دیده میشود.

اختلال در صفحه رشد بالای تیبیا و بدنبال آن انحراف مفصل زانو در بیماری بلانت

در بیماری بلانت بر اثر توقف رشد در قسمت میانی صفحه رشد بالایی استخوان تیبیا و ادامه رشد در قسمت خارجی صفحه رشد، استخوان تیبیا به سمت داخل منحرف میشود. این مشکل نه تنها موجب انحراف زانوها میشود بلکه آرتروز زودرسی را هم برای بچه به دنبال دارد.

 

درمان این بیماری در موارد شدید استئوتومی استخوان تیبیا برای تصحیح امتداد آن است.

 

 

                                 

 

هیچ کس به درستی نمیداند واقعیت درد رشد چیست و به چه علتی ایجاد میشود. بسیاری از این دردها ارتباطی به رشد نداشته و براثر ضرباتی ایجاد میشوند که بچه در طول روز و در حین بازی به پای بچه وارد میشود.

 

در طول روز حواس بچه متوجه بازی است و متوجه درد نمیشود. همچنین در طول روز انقباض غیر ارادی عضلات در اطراف استخوان ها و مفاصل موجب پایداری آنها و نوعی حمایت میشوند که نتیجه آن عدم احساس درد است. در شب و با شل شدن عضلات، قسمت های آسیب دیده حرکت کرده و در نتیجه درد ایجاد میشود.

 

علت دیگری که برای این درد ها ذکر میشود فشار زیادی است که در هنگام فعالیت بدنی و بازی به استخوان ها و مفاصل وارد میشود. به آن Overuse syndrome هم میگویند.

بعضی محققین علت این دردهای که بدون هیچ علت واضحی در اندام های کودک یا نوجوان ایجاد میشود را رشد نامتقارن استخوان ها و بافت های نرم اطراف آن (عضلات، تاندون ها و رباط ها) میدانند.

 

در زمان هایی از رشد بچه ممکن است استخوان ها سریع رشد کنند ولی عضلات و تاندون ها و رباط های اطراف مفاصل نتوانند با همان سرعت رشد کرده و از آن عقب میمانند.

 

نتیجه آن میشود که طول بافت های نرم اطراف استخوان ها و مفاصل نسبت به استخوان ها کوتاه تر میشود و این کوتاهی نسبی میتواند موجب کشیدگی بیشتر آنها و وارد شدن تنش بیشتر در آنها در حین فعالیت بدنی شود. این کشش و تنش موجب در میشود.

 

عده ای دیگر از محققین علت این دردها را بخصوص در کودکان کم سال مشکلات روحی و عاطفی آنها میدانند. در بسیاری اوقات مشکلات عاطفی بچه ها و حتی بزرگسالان خود را بصورت دردهای جسمی نشان میدهد. با کمی محبت مادر بصورت مالش پاها و در آغوش گرفتن کودک این دردها از بین میروند.

 

در هر صورت این دردهای بدون علت به هر سببی ایجاد شوند معمولا با کمی تغییر در شدت و مدت و طریقه انجام فعالیت های بدنی و ایجاد محیط عاطفی بهتر برای کودک یا نوجوان خود میتوان این دردها را کنترل کرد.

 

باید دقت داشت که هر دردی را درد رشد ندانست. پزشک قبل از اینکه نام درد رشد را به مشکلات بچه بگذارد بررسی کاملی از وی انجام میدهد تا مطمئن شود هیچ مشکل جسمی و بیماری قابل شناسایی علت درد بیمار نیست

 

 

                                 

 

 

بیماری اگر موجب مرگ بیمار نشود خود بخود خوب میشود پس هدف از درمان اینست که تا مدتی که سیر بیماری تمام میشود وضعیت بیماری را تحت کنترل درآوریم.

 

یکی از مهمترین اقدامات برای پیشگیری از وقوع این عارضه، بیحرکت کردن سریع شکستگی ایجاد شده با عمل جراحی است.

 

هر چه درمان شکستگی دیرتر انجام شود بر اثر حرکت مکرر قطعات شکسته شده چربی بیشتری از مغز استخوان به درون جریان خون راه پیدا میکند. پس شکستگی ها باید هر چه زودتر فیکس و بیحرکت شوند.

 

مهمترین اقدام رساندن اکسیژن کافی به بیمار است. برای اینکار به هوای تنفس بیمار به توسط ماسک، اکسیژن زیادی اضافه میکنند.

 

گاهی این درمان برای بالا بردن میزان اکسیژن خون بیمار کافی نیست و پزشک معالج مجبور میشود تا با استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی به تنفس بیمار کمک کند.

 

از کورتیکوستروئید ها و داروهای رقیق کننده ( مانند هپارین) هم در درمان این بیماری استفاده میشود

 

 

                                 

 

.

آمبولی چربی بیشتر در شکستگی های استخوان های بلند بخصوص ران دیده میشود. به نظر میرسد در هنگام شکستگی، قسمتی از چربی مغز استخوان بصورت ذرات و قطرات بسیار ریزی به درون جریان خون راه پیدا میکنند.

 

این ذرات سپس از طریق جریان خون به اعضای حیاتی بدن رفته و با انسداد مسیر مویرگ های آن بافت ها موجب کاهش جریان خون بافت و اختلال در عملکرد آن میشوند. از مهمترین بافت های گرفتار شده در جریان آمبولی چربی، ریه است.

 

با انسداد مویرگ های ریه به توسط قطرات چربی و همچنین تاثیر بعضی مواد شیمیایی که از این چربی مشتق میشوند ( بر اثر هیدرولیز این چربی ها اسیدهای چرب ایجاد میشوند) بافت کیسه های هوایی ریه متورم شده و خونریزی میکند.

 

بدنبال آن کارکرد کیسه هوایی در جهت اکسیژن دهی به خون کاهش میابد. نتیجه این روند کاهش میزان اکسیژن جریان خون بیمار است. در واقع بیمار خفه میشود. بافت مهم دیگری که درگیر میشود مغز است.

 

بدنبال خونریزی در مویرگ های مغز و تورم بافت مغز، بیمار هشیاری خود را از دست داده و به کما میرود. خونریزی در مویرگ های پوست موجب دیده شدن لکه های خونریزی کوچک ( در حد چند میلیمتر) در پوست جلوی گردن و جلوی بغل و داخل پلک میشود.

 

قطرات چربی ذکر شده یا گلبول های چربی در جریان خون اکثر بیمارانی که دچار شکستگی استخوان های بلند میشوند دیده شده است ولی مقدار آنها معمولا آنقدر کم است که منجر به علائم بالینی و مشکل خاصی نمیشوند و فقط در تعداد معدودی از مواردیکه به علت شدت آسیب، مقدار این گلبول ها زیاد میشود علائم بالینی و مشکلات بیماری ایجاد میشوند.

 

 

                                 

 

مهمترین علامت شکستگی انگشت دست درد است. این درد ممکن است با حرکت انگشت بدتر شود. فشار دادن محل شکستگی درد را بیشتر میکند. همراه با درد، تورم انگشت، خونمردگی، عدم توانایی در حرکت دادن انگشت، کوتاه شدن و یا تغییر شکل انگشت میتواند از علائم دیگر شکستگی انگشت باشد.

در صورتیکه بدنبال ضربه انگشت دست شما درد گرفته است به پزشک ارتوپد مراجعه کنید. بسیاری از افراد با این فکر که درد انگشت دست آنها بدنبال ضربه فقط یک کوبیدگی ساده است به پزشک مراجعه نمیکنند و وقتی بعد از چند هفته دردشان خوب نمیشود به نزد پزشک میروند.

 

متاسفانه همین تاخیر میتواند روی نتیجه درمان تاثیر منفی داشته باشد. تشخیص قطعی شکستگی انگشت به توسط رادیوگرافی ساده است.

 

 

                                 

 

پوکی استخوان یا استئوپوروز ممکن است بدنبال ابتلا به بیماری های دیگری ایجاد شده باشد. مهمترین این بیماری ها عبارتند از

 

آسم

بیماران مبتلا به آسم در خطر ابتلا به پوکی استخوان بخصوص در ستون مهره هستند. این پوکی استخوان چند علت دارد

 

    مصرف کورتون در این بیماران میتواند منجر به پوکی استخوان شود

 

    بسیاری از مبتلایان به آسم از ترس داشتن آلرژی به شیر و دیگر لبنیات از مصرف این موارد امتناع میکنند و مصرف کم لبنیات منجر به پوکی استخوان میشود

 

    در بعضی از مبتلایان به آسم فعالیت های بدنی و ورزشی موجب بروز حمله آسمی و افزایش تنگی نفس میشود. به همین علت بسیاری از مبتلایان به آسم فعالیت های بدنی محدودی دارند و همین موضوع میتواند منجر به کاهش تراکم استخوان ها و بروز پوکی استخوان شود

 

 

دیابت

 

در مبتلایان به دیابت نوع یک احتمال پوکی استخوان یا استئوپروز بیشتر است. به نظر میرسد این کاهش تراکم استخوان به علت کم بودن سطح انسولین در این بیماران است. انسولین یک نوع هورمون رشد محسوب شده و موجب افزایش تراکم استخوان میشود.

 

مبتلایان به دیابت نوع دو هم معمولا فعالیت بدنی اندکی دارند و این کاهش در سطح فعالیت های بدنی و ورزشی میتواند منجر به بروز پوکی استخوان شود

تصویر سمت چپ یک استخوان با بافت سالم و تصویر سمت راست استخوان پوک و مبتلا به استئوپروز را نشان میدهد

روماتیسم

 

در مبتلایان به روماتیسم بخصوص آرتریت روماتوئید احتمال پوکی استخوان بیشتر است. مهمترین علل آن عبارتند از

 

    در بسیاری از این بیماران مصرف کورتون جزئی از درمان است و این دارو میتواند موجب بروز پوکی استخوان شود

 

    بسیاری از بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی فعالیت های بدنی و ورزشی کمی دارند و این کاهش در سطح فعالیت های بدنی میتواند منجر به پوکی استخوان شود

 

    خود روماتیسم مفصلی میتواند موجب کاهش تراکم استخوان ها بخصوص در اطراف مفاصل شود

 

 

                                 

 

پوکی استخوان یا استئوپروز در شروع تا سالها بدون هیچ علامتی است.

 

مهمترین علامت پوکی استخوان درد است و این درد وقتی ایجاد میشود که استخوان دچار شکستگی میگردد. البته شکستگی های ناشی از پوکی استخوان معمولا بصورت شکستگی های ریز و بدون جابجایی و خفیفی هستند که بدون وارد شدن ضربه شدیدی به اندام ایجاد میشود.

 

پس بیمار بدنبال یک حرکت بدنی که ممکن است قدری متفاوت از حرکات معمول وی باشد دچار شکستگی ریز و بدون جابجایی یا با جابجایی اندک در استخوان میشود.

 

استخوان پوک شده ضعیف است پس برای شکسته شدن نیازی به نیروی زیادی ندارد. خم شدن بر روی زمین برای بلند کردن یک وسیله یا چرخش ناگهانی کمر میتواند در یک فرد دچار استئوپوروز موجب شکستگی خفیف شود. از طرف دیگر این شکستگی ها موجب تورم یا تغییر شکل استخوان هم نمیشوند. پس تنها علامت آن درد است.

بیمار میبیند که بدنبال یک فعالیت بدنی دچار درد کمر یا لگن یا دنده شده است و هیچ علامت دیگری هم ندارد. بسیار طبیعی است که فکر کند درد مختصری است که به علت ناپرهیزی و یا سرما خوردگی و یا کهولت سن و یا هر علت دیگری که به ذهنش میرسد ایجاد شده است. اصلا باور نمیکند علت درد شکستگی است. البته این شکستگی معمولا در عرض چند هفته خودبخود خوب شده و درد بیمار هم خوب میشود.

 

به مروز زمان که سن بیمار بالاتر رفته و استخوان وی پوک تر میشود تعداد و تکرر این شکستگی ها بیشتر میشوند. هر بار بیمار میبیند که درچار درد کمر یا لگن یا دنده یا مچ دست شده و بعد از چند هفته خوب میشود. ممکن است به پزشک های متفاوتی هم مراجعه کند ولی ممکن است چیزی بیش از مسکن و یا چند داروی تقویتی دریافت نکند.

در ستون فقرات این شکستگی های مکرر در مهره ها موجب تغییر شکل مهره میشوند. بتدریج و با هر بار شکستگی، ارتفاع مهره کم شده و مهره بجای استوانه ای بودن شکل گوه پیدا میکند.

این تغییر ارتفاع مهره ها موجب میشوند تا بتدریج ارتفاع ستون مهره کم شده و قد فرد کوتاه شود. از طرف دیگر تغییر شکل مهره موجب میشود تا ستون فقرات انحنا پیدا کرده و گوژپشتی ایجاد شود.

 

 

                                 

 

مهمترین اهمیت پوکی استخوان در عارضه اصلی آن یعنی شکستگی است.

پوکی استخوان در بیش از نیمی از افراد بالای ۵۰ سال وجود دارد. نیمی از زنان در طول عمر خود دچار شکستگی های ناشی از پوکی استخوان میشوند.

از هر دو خانم با سن بالای ۶۵ سال یکی دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان میشود. این نسبت در مردان با همین سن یک به پنج است.

شکستگی های ناشی از پوکی استخوان یا استئوپروز بیشتر در ستون مهره، لگن، مچ دست و معمولاٌ بدنبال زمین خوردن ایجاد میشوند. این شکستگی ها هر ساله مقادیر بسیار زیادی هزینه اقتصادی و اجتماعی بر دوش دولت و مردم میگذارد.

افزایش انحنای ستون مهره در استئوپروز به علت شکسته شدن مهره

مهمترین عارضه پوکی استخوان که بیشترین مشکلات را برای بیمار ایجاد میکنند شکستگی های لگن است. افراد با شکستگی لگن اکثراً کسانی هستند که تا قبل از شکستگی بطور مستقل زندگی میکرده اند ولی بسیاری از آنها بعد از شکستگی برای زندگی نیاز به کمک پیدا میکنند.

این بیماران تا ماهها بعد از شکستگی برای راه رفتن نیاز به عصای زیر بغل یا واکر دارند و تقریباً یک سوم از آنها تا آخر عمر باید از واکر یا عصای زیر بغل استفاده کنند. جدای از این مشکلات، شکستگی های ناحیه لگن بدنبال پوکی استخوان سالانه مبالغ هنگفتی را به بودجه بهداشتی کشورها تحمیل میکند.

در توضیح اهمیت پوکی استخوان یا استئوپروز دانستن همین نکته کافی است که حدود یک سوم کسانی که به علت این بیماری دچار شکستگی لگن میشوند در یک سال اول بعد از شکستگی میمیرند. و حدود یک سوم آنها که زنده میمانند توانایی زندگی مستقل خود را از دست میدهند. تنها یک سوم باقیمانده میتوانند به زندگی معمولی بازگردند.

در موارد پیشرفته پوکی استخوان، انحنای کمر افزایش یافته و بیمار قوز میکند.