Dr.Majid Dastani PT, Bcs,Msc, DPT

مهمترین اقدام درمانی در درمان التهاب تاندون ایلیوپسواس و بورس آن دوری از فعالیت های بدنی شدید و پرهیز از حرکاتی است که شدت درد را افزایش میدهند.

پس از مدتی استراحت و دوری از فعالیت های شدید، بیمار باید با انجام نرمش های کششی مخصوص، قابلیت کششی و ارتجاعی تاندون و عضله ایلیوپسواس را بیشتر کند.

پس از چند ماه انجام این نرمش ها بیمار میتواند بتدریج به فعالیت های ورزشی قبل برگردد.

داروهای ضد درد و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی میتواند به این بیماران کمک کند. بندرت و در مواقعیکه درمان های فوق موثر واقع نشوند ممکن است پزشک معالج تصمیم به عمل جراحی بگیرد.

در حین جراحی تمام یا قسمتی از تاندون ایلیوپسواس در محل اتصال به تروکانتر بزرگ قطع میشود که معمولا موجب کاهش درد بیمار میگردد     .

درمان شکستگی ها ساعد در صورتی که به درستی انجام شود معمولا بدون عارضه خاصی نتیجه خوبی را بدنبال خواهد داشت. با این حال این شکستگی ها در بعضی موارد ممکن است با بروز عوارضی همراه باشند. مهمترین عوارض شکستگی استخوان های ساعد عبارتند از

دیر جوش خوردن یا جوش نخوردن شکستگی استخوان ساعد

دیر جوش خوردن معمولا در شکستگی های یک سوم پایینی استخوان اولنا دیده میشود و علت آن معمولا اختلال در خونرسانی محل شکستگی و یا جااندازی ناکامل یا بیحرکتی ناکافی در محل شکستگی است.

درمان جوش نخورن این شکستگی استفاده از عمل جراحی پیوند استخوان است. اگر شکستگی قبلا جراحی نشده باشد قطعات جوش نخورده با پلاک فیکس میشوند و اگر قبلا جراحی شده و با پلاک فیکس شده باشد ممکن است نیاز به تعویض پلاک وجود داشته باشد ( در مواردی که پلاک قبلی نتواند به اندازه کافی استخوان های شکسته شده را بیحرکت کند، باید عوض شود).

بد جوش خوردن استخوان ساعد

بد جوش خوردن شکستگی ساعد میتواند به صورت زاویه دار شدن استخوان ها در محل شکستگی و یا بصورت کوتاه شده یک یا هر دو استخوان باشد.

گاهی هم ممکن است استخوان های رادیوس و اولنا در محل شکستگی به یکدیگر بچسبند. هر کدام از این موارد میتواند موجب محدودیت چرخش مچ دست شود.

کوتاه شدن یک استخوان ساعد نسبت به دیگری هم میتواند موجب نیمه دررفتگی مفصل بین رادیوس و اولنا در مچ دست شده و موجب درد در ناحیه مچ دست بیمار شود. در صورت بد جوش خورگی شدید درمان بصورت عمل جراحی استئوتومی ( شکستن مجدد استخوان در محل بد جوش خوردن) و قرار دادن استخوان در وضعیت مناسب است.

بد جوش خوردن شکستگی ساعد

مهمترین این علائم عبارتند از

    درد مبهم در جلوی قوزک خارجی که با راه رفتن شدیدتر میشود. بخصوص راه رفتن روی زمین های ناهموار

    فشار دادن ناحیه ای که دقیقا در جلوی قوزک خارجی قرار گرفته است دردناک است.

    درد در هنگام چرخش پا به داخل یا خارج

    درد معمولا صبح ها بعد از برخاستن از خواب بیشتر است و بعد از مدتی کمتر میشود

    احساس ناپایداری در مچ پا

    در هنگام دویدن در مسیر قوسی که به طرف پای آسیب دیده است درد ایجاد میشود. مثلا اگر پای راست مشکل دارد در هنگام دویدن در مسیر قوسی با انحنای به راست پا دردناک میشود.

    بیمار سعی میکند پایش را بیشتر اوقات به سمت داخل بچرخاند.

    تزریق ماده بیحسی موضعی به توسط پزشک در محل کانال سینوس تارس موجب کاهش درد میشود.

    در ام آر آی ممکن است تجمع زیاد مایع سینوویال در سینوس تارس دید ه شود.

    تشخیص این بیماری بیشتر موقعی داده میشود که درد مچ بیمار بعد از درمان پیچ خوردگی مچ پا بهبود نمیابد.

پیکان محل سینوس تارس در مچ پا را در تصویر ام آر آی نشان میدهد

کف پا به علل متفاوتی دردناک میشود و برحسب اینکه علت درد چیست درمانی که برای بیمار در نظر گرفته میشود هم متفاوت خواهد بود.

یکی از محل های شایع درد در کف پا پاشنه است. درد زیر پاشنه معمولا به علت التهاب در محل اتصال فاشیای پلانتار در کف پا به زیر استخوان پاشنه بوجود میاید. در مورد این درد به تفصیل در مقالاتی که در مورد خار پاشنه اند توضیح داده شده است.

درد شست پا هم میتواند به علت هالوکس ریجیدوس یا هالوکس والگوس ایجاد شود.

   هالوکس ریجیدوس بیماری است که موجب درد و محدودیت حرکتی در مفصل شست پا میشود.

 در هالوکس والگوس شست پا به یک طرف منحرف شده و برجستگی در کنار آن بوجود میاید. این بیماری میتواند همراه با درد در کنار شست باشد.

به درد در ناحیه پنجه پا را متاتارسالژی میگویند. این درد میتواند به علل زیر ایجاد شود

 نوروم مورتون موجب احساس درد و سوزش در زیر پنجه پا و بخصوص بین انگشتان سوم و چهارم میشود.

 در بیماری فرایبرگ به علت سیاه شدن سر استخوان متاتارس دوم کف پا درد و تورم در پنجه پا در کنار شست پا ایجاد میشود.

تاندنیت اکستانسورهای پا به علت التهاب تاندون های باز کننده در پشت مچ پا ایجاد شده و موجب احساس درد در پشت پا همراه با تورم در آن ناحیه میشود.

درد در سمت داخلی کف پا میتواند به علت وجود استخوان ناویکولر فرعی باشد. التهاب در محل مفصل این استخوان فرعی موجب دردی میشود که با راه رفتن تشدید میگردد.

پای انسان یک شاهکار مهندسی بیومکانیک است که مانند بسیاری دیگر از دارایی های با ارزش ما قدر آن شناخته نیست تا وقتی که به علتی دچار بیماری یا آسیب شود.

یک انسان متوسط در طول عمرش مسافتی به اندازه دو بار دور کره زمین را با پاهای خود راه میرود و اگر بطور درستی از آنها مراقبت شود میتوانند کار خود را به خوبی تا آخر عمر آنجام دهند.

منظور از پا قسمتی از اندام تحتانی است که پایینتر از ساق و مچ قرار گرفته است و شامل پاشنه، کف پا، پنجه و انگشتان است.

برای داشتن پای سالم باید از آنها مراقبت کرد. در زیر به ده نکته اشاره میشود که با رعایت آنها میتوان به پاها کمک کرد تا بتوانند بهتر وظایف محوله را انجام دهند.

 بطور مرتب پاهای خود را نگاه کنید و به هرگونه تغییر در رنگ، قوام و دیگر خصوصیات ظاهری آن توجه داشته باشید

  به حفظ بهداشت پاهای خود اهمیت دهید. مرتبا آنها را شستشو داده و بخصوص بین انگشتان پا را خشک کنید

پوست پای خود را مرطوب نگه دارید. در تابستان استفاده از کفش های صندل و روباز میتواند موجب خشکی بیش از حد پا و سپس ترک خوردن آن شود. با استفاده از لوسیون و کرم های مناسب میتوان رطوبت پوست کف و پشت پا را در حد مطلب نگهداری کرد

 کفش مناسب بپوشید. در کفش های خود باید احساس راحتی کنید

 به درد پای خود اهمیت دهید. وقتی درد پا افزایش میابد و یا در زمان معقولی خوب نمیشود حتما به پزشک مراجعه کنید

ناخن های پا را بصورت مستقیم کوتاه کنید و لبه های تیز آن را با سوهان مناسب کمی گرد کنید. عدم توجه به این نکته میتواند موجب فرو رفتن گوشه ناخن در انگشت پا شود

  راه بروید. راه رفتن یکی از بهترین راه ها برای متعادل نگاه داشتن وزن و بدنبال آن داشتن پای سالم است

 دو جفت کفش داشته باشید و آنها را یک روز در میان عوض کنید. پا عرق میکند و کفش معمولا نمناک است. یک روز استفاده نکردن از آن میتواند آن را خشک کند

  با پای بدون کفش راه نروید تا احتمال آسیب به پای شما کم شود

   اگر در فصل تابستان از صندل و کفش روباز استفاده میکنید مراقب آفتاب سوختگی پوست روی آن باشید

کستگی مچ دست بسیار دردناک و متورم میشود. حرکات مچ  محدود و همراه درد بوده، فشار به ناحیه شکسته شده موجب افزایش شدت درد میشود. در شکستگی های با جابجایی زیاد ظاهر مچبدنبال ش دست کاملا تغییر شکل میدهد.

شکستگی چند قطعه ای انتهای پایینی رادیوس

تشخیص قطعی این شکستگی با رادیوگرافی ساده است. در رادیوگرافی ساده خط شکستگی بالای سطح مفصل مچ دست دیده میشود. قطعه بین خط شکستگی و مفصل مچ دست به سمت پشت و خارج جابجا میشود. گاهی این قطعه شکسته شده خرد بوده و گاهی خط شکستگی به درون مفصل مچ هم راه پیدا میکند.

گاهی اوقات شکستگی بصورت یک ترک و بدون جابجایی واضح است ولی در اکثر موارد در محل شکستگی جابجایی وجود دارد.

محل شکستگی معمولا بصورت یک خط عرضی حدود دو سانتیمتر بالاتر از سطح مفصلی مچ دست است. به این ترتیب یک قطعه شکسته شده بین خط شکستگی و مفصل مچ بوجود میاید.

این قطعه معمولا به سمت پشت و بیرون جابجا میشود و همچنین به سمت پشت کج شده و زاویه دار میشود

جابجا شدن قطعه شکسته شده به پشت و خارج

وقتی پوکی استخوان شدید است قطعات شکسته شده ممکن است در هم فشرده شده و در هم فرو روند و در رادیولوژی خط شکستگی واضحی دیده نشود.

گاهی اوقات بیش از یک قطعه شکسته شده بین خط شکستگی عرضی و مفصل مچ دست ایجاد میشود. بطور مثال ممکن است یک خط طولی شکستگی از خط عرضی شروع شده و به داخل سطح مفصلی مچ دست وارد شود.

تغییر شکل ظاهری مچ دست و تغییر شکل در رادیوگرافی

جابجایی قطعه شکسته شده به سمت پشت و بیرون موجب میشود تغییر شکل خاصی در ظاهر مچ دست شکسته شده ایجاد شده و به شکل چنگال درآید. ”Dinner-fork deformity “  

وقتی جابجایی قطعه شکسته شده مچ دست برعکس بوده و به سمت جلو جابجا میشود به آن شکستگی اسمیت Smith’s fracture میگویند.

یکی از شایع ترین شکستگی های انسان شکستگی مچ دست است. این شکستگی انواع مختلفی دارد. در بالغین برحسب اینکه قطعه شکسته شده به کدام سمت جابجا شود آن را به دو دسته اصلی شکستگی کالیس و شکستگی اسمیت تقسیم میکنند. شکستگی کالیس بسیار شایعتر از اسمیت است.

شکستگی انتهای تحتانی استخوان رادیوس ( زند اعلی) یا شکستگی کالیس Colle’s fracture از شایعترین شکستگی های انسان است. نام این شکستگی از نام آقای ابراهام کالیس که آنرا شرح داده، برگرفته شده است.

این شکستگی شایعترین شکستگی در افراد بالای ۴۰ سال بخصوص خانم ها است و ارتباط بسیار نزدیکی بین این شکستگی و پوکی استخوان وجود دارد. مکانیسم ایجاد آن زمین خوردن در حالتی است که فرد دست را حائل قرار داده و با کف دست به زمین میخورد. شیوع این شکستگی بیشتر در میانسالان و سنین بالا بخصوص خانم ها است.

استخوان های مچ دست

مکانیسم بروز شکستگی کالیس

شروع آرتروز با خراب شدن غضروف مفصلی است. آتروز در بعضی موارد زمینه ژنتیکی داشته و در بعضی خانواده ها کارکرد غضروف زودتر از دیگر افراد و با بالا رفتن سن دستخوش تغییراتی بصورت خراب شدن میشود.

در موارد دیگر آسیب هایی که بدنبال ضربه به غضروف وارد میشود موجب شروع خرابی آن میشود. شکستگی های سطح مفصلی مچ پا میتواند موجب تخریب غضروف در محل شکستگی شود.

حتی اگر بدنبال ضربه شکستگی ایجاد نشود ضربه به خودی خود میتواند چنان شدید باشد که موجب له شدن موضعی غضروف و خراب شدن سلول های آن شود.

تخریب غضروف و ایجاد آرتروز

متاسفانه غضروف مانند استخوان قدرت خود ترمیمی نداشته و بعد از آسیب بجای ایجاد غضروف جدید در محل، بافت دیگری جایگزین غضروف آسیب دیده میشود که خصوصیات اصلی غضروف مانند لغزندگی و قدرت ارتجاعی و جذب ضربه خوبی ندارد. این موضوع در دراز مدت موجب آسیب و اختلال بیشتر در لایه غضروفی مفصل مچ پا میشود.

گاهی اوقات بدنبال ضربه آسیب هایی به رباط های اطراف مچ پا وارد میشد که موجب اختلال در بیومکانیک و حرکت مفصل میشود. این حرکات ناهماهنگ و نامناسب در مچ پا موجب اعمال فشار زیاد به غضروف و در نتیجه زود خراب شدن آن میگردد.

متاسفانه غضروف مانند استخوان قدرت خود ترمیمی نداشته و بعد از آسیب بجای ایجاد غضروف جدید در محل، بافت دیگری جایگزین غضروف آسیب دیده میشود که خصوصیات اصلی غضروف مانند لغزندگی و قدرت ارتجاعی و جذب ضربه خوبی ندارد. این موضوع در دراز مدت موجب آسیب و اختلال بیشتر در لایه غضروفی مفصل مچ پا میشود.

گاهی اوقات بدنبال ضربه آسیب هایی به رباط های اطراف مچ پا وارد میشد که موجب اختلال در بیومکانیک و حرکت مفصل میشود. این حرکات ناهماهنگ و نامناسب در مچ پا موجب اعمال فشار زیاد به غضروف و در نتیجه زود خراب شدن آن میگردد.

متاسفانه غضروف مانند استخوان قدرت خود ترمیمی نداشته و بعد از آسیب بجای ایجاد غضروف جدید در محل، بافت دیگری جایگزین غضروف آسیب دیده میشود که خصوصیات اصلی غضروف مانند لغزندگی و قدرت ارتجاعی و جذب ضربه خوبی ندارد. این موضوع در دراز مدت موجب آسیب و اختلال بیشتر در لایه غضروفی مفصل مچ پا میشود.

گاهی اوقات بدنبال ضربه آسیب هایی به رباط های اطراف مچ پا وارد میشد که موجب اختلال در بیومکانیک و حرکت مفصل میشود. این حرکات ناهماهنگ و نامناسب در مچ پا موجب اعمال فشار زیاد به غضروف و در نتیجه زود خراب شدن آن میگردد.

درمان آرتریت روماتوئید معمولا با تجویز داروهایی از طرف پزشک معالج مانند ناپروکسن، متوترکسات، پردنیزون، سولفاسالازین و مواد حاوی املاح طلا است. گاهی اوقات از تزریق کورتیکوستروئید در مفصل برای کنترل علائم بیماری استفاده میشود.

میتوان از کفش های طبی خاصی برای کمک به کاهش درد و دیگر علائم استفاده کرد. از نرمش های خاصی که زیر نظر پزشک معالج و فیزیوتراپ انجام میشود برای افزایش دامنه حرکات مفاصل و افزایش قدرت عضلات و کاهش درد استفاده میشود.

درمان های جراحی

جراحی میتواند در درمان تغییر شکل هایی که در انگشتان پاها بدنبال این بیماری بوجود میاید کمک کند. آرترودز یا فیوژن درمان دیگری است که بطور شایعی در این بیماران استفاده میشود.

در این عمل جراحی، غضروف مفصل بطور کامل برداشته شده و استخوان ها به یکدیگر جوش داده میشوند. ممکن است در حین این عمل یک یا چند استخوان پا هم برداشته شوند. این عمل جراحی در بسیاری اوقات میتواند درد بیمار را کاهش داده و کارایی پا را افزایش دهد.

درمان دیگری که در سال های اخیر بیشتر متداول شده است آرتروپلاستی یا تعویض مفصل است. مشخص نیست که آی این عمل جراحی میتواند مانند تعویض مفصل ران و زانو نتایج مناسبی داشته باشد یا خیر. جواب این سوال در چند سال آینده بهتر مشخص خواهد شد.

بعد از جراحی

بعد از جراحی داروهایی برای کاهش درد در بیمارستان و منزل برای بیمار تجویز میشود. قبل از ترخیص از بیمارستان به بیمار آموزش داده میشود که چگونه با عصا راه برود.

در هفته اول بعد از جراحی بیمار باید پای عمل شده را بالاتر از سطح قلب خود نگه دارد تا متورم نشود. انجام فیزیوتراپی و نرمش های طبی لازم بعد از جراحی برای حصول نتیجه مناسب ضروری است.

بیمار برای مدتی باید برای راه رفتن از عصا استفاده کند و تا مدتی باید کفش های مخصوص طبی بپوشد. معمولاً بعد از گذشت ۴-۳ ماه از جراحی بیمار خواهد توانست فعالیت های معمول روزمزه خود را انجام دهد.