Dr.Majid Dastani PT, Bcs,Msc, DPT

منشا درد آرنج میتواند خود مفصل و یا بافت های اطراف آن باشد. در این مقاله علل مهم درد آرنج به اختصار ذکر شده است. با کلیک بر روی هر بیمار میتوانید توضیح کامل آن را در مقاله جداگانه ای مطالعه کنید.

 

ساییدگی و آرتروز آرنج میتواند از علل دردهای مزمن آن باشد. این سائیدگی میتواند دلایل متفاوتی داشته باشد. بدجوش خوردن شکستگی های آرنج و یا آسیب مزمن بافت های آن بدنبال ضربات وارده میتواند در دراز مدت موجب ساییدگی و آرتروز آرنج شود و این سائیدگی هم موجب احساس درد در آرنج میشود.

 

آرنج منشا بسیاری از عضلات ساعد است. تاندون اکثر عضلات ساعد به سمت داخلی و یا خارجی آرنج میچسبند. عضلات اکستانسور یا بازکننده ساعد به قسمت خارجی و عضلات خم کننده یا فلکسور ساعد به سطح داخلی آرنج اتصال میابند.

 

گاهی اوقات تاندون این عضلات در محل اتصال به استخوان های آرنج کشیده و در نتیجه دردناک میشود. درد آرنج در محل اتصال عضلات اکستانسور یا بازکننده که در سطح خارجی آرنج احساس میشود را تنیس البو Tennis elbow یا آرنج تنیس بازان میگویند

 

همچنین درد آرنج در محل اتصال عضلات خم کننده یا فلکسور آرنج که در سطح داخلی آرنج احساس میشود را گلف البو Golf elbow یا آرنج گلف بازان میگویند.

 

در پشت استخوان آرنج و بین آن و پوست، کیسه بافتی ظریفی وجود دارد که به آن بورس اوله کرانون میگویند. التهاب و تورم این بورس میتواند موجب بورسیت اولکرانون و بروز درد آرنج در پشت آن شود.

 

سندورم تونل کوبیتال بیماری است که به علت تحت فشار قرار گرفتن عصب اولنار در حین عبور از آرنج ایجاد میشود. این بیماری میتواند موجب درد آرنج در قسمت داخلی آن و احساس گزگز و بیحسی در انگشت کوچک دست شود.

 

در سندروم تونل رادیال عصب رادیال در حین عبور از آرنج در بین عضلات آن تحت فشار قرار میگیرد. این بیماری میتواند موجب درد  آرنج در سطح خارجی آن و ضعف عضلانی ساعد شود.

 

گاهی اوقات بیماری هایی که منشا آنها در ناحیه گردن است (مانند آرتروز مهره های گردن و یا هرنی دیسک بین مهره ای) میتواند موجب درد آرنج شود.

 

عفونت های مفصل آرنج و یا بافت های اطراف آن، تومورهای آرنج و بعضی از بیماری های روماتیسمی میتوانند موجب درد آرنج شوند.

 

                                 

 

از دیگر علل درد آرنج میتوان از شکستگی های آرنج، دررفتگی های آرنج و پارگی عضله دوسر بازویی در آرنج هم نام برد.

تنه استخوان بازو تقریبا به شکل استوانه ای است. این استخوان همانطور که در قسمت بازو به شکل یک کره گرد درآمده و سر استخوان بازو را میسازد در قسمت پایین پهن شده و سه ساختمان به هم چسبیده را میسازد.

 

ساختمان خارجی تقریبا یه شکل یک کره بوده و به آن کندیل لترال یا لقمه خارجی میگویند. ساختمان داخلی به شکل یک مثلث بوده و به آن اپی کندیل داخلی میگویند و ساختمان بین آن دو به شکل یک قرقره است و به آن تروکلئا Trochlea میگویند.

 

اپی کندیل داخلی Medial epicondyle در بچه ها غضروفی است و تا زمانی که غضروفی است شکستگی آن بسیار نادر است.

 

در سنین حدود ۹ سالگی این قسمت شروع به استخوانی شدن میکند و تا سن حدود ۱۶ سالگی بطور کامل استخوانی شده و هسته استخوانی آن به تروکلئا متصل میشود. شایعترین سن شکستگی اپی کندیل داخلی همین سن بین ۱۶-۹ سالگی است.

 

شکستگی اپی کندیل داخلی آرنج معمولا بدنبال زمین خوردن در حالتی که فرد دست خود را حائل قرار داده تا زمین نخورد ایجاد میشود.

 

در حین زمین خوردن عضلات خم کننده مچ دست که در قسمت داخلی ساعد قرار داشته و به اپی کندیل داخلی میچسبند بشدت منقبض میشوند.

 

شدت انقباض به حدی است که موجب کنده شدن اپی کندیل مدیال از تنه اصلی استخوان میشود و به این صورت شکستگی بوجود میایید.

 

گاهی اوقات هم در حین در رفتن مفصل آرنج این عضلات بشدت اپی کندیل را میکشند و موجب کنده شدن و شکستگی آن میشوند. در این روند ممکن است قطعه جدا شده اپی کندیل مدیال در درون مفصل آرنج و بین استخوان های در رفته گیر کند.

 

                                 

مهمترین عوارض شکستگی آرنج در کندیل خارجی استخوان بازو عبارتند از

 

 

جوش نخوردن شکستگی

 

همانطور که گفتیم به علت انصال عضلات قوی به قطعه شکسته شده، احتمال جابجایی زیاد قطعه وجود دارد. در این حالت ممکن است شکستگی جوش نخورد. درمان جوش نخوردن این شکستگی عمل جراحی و فیکس کردن قطعه است.

 

 

کوبیتوس والگوس Cubitus valgus

 

کوبیتوس والگوس به معنای انحراف ساعد به سمت خارج است. این عارضه معمولا بدنبال جوش نخوردن شکستگی بوجود میاید. وقتی قطعه شکسته شده جوش نخورد به سمت بالا حرکت میکند و این موجب میشود سر استخوان رادیوس که در زیر با این کندیل مفصل میشود هم به سمت بالا حرکت کند.

 

این حابجایی استخوان رادیوس ( زند اعلا) موجب انحراف زاویه ساعد به سمت خارج و ایجاد کوبیتوس والگوس میشود.

 

گاهی اوقات بدنبال شکستگی، صفحه رشد نزدیک کندیل خارجی صدمه دیده و این صدمه موجب رشد نامتقارن و تغییر شکل آرنج میشود. درمان این تغییر شکل در موارد شدید عمل جراحی است.

 

با استفاده از عمل جراحی، استخوان بالای کندیل خارجی شکسته شده ( استئوتومی سوپراکندیلر) و آرنج در حالت مناسب قرار میگیرد.

فلج تاخیری عصب اولنا

 

وقتی به علت جوش نخوردن قطعه شکسته شده کوبیتوس والگوس ایجاد میشود عصب اولنا که از قسمت داخلی مفصل آرنج عبور میکند تحت کشش شدیدی قرار میگیرد.

 

این کشش میتواند موجب فلج شدن عصب و ایجاد علائم مربوطه شود. درمان این وضعیت کم کردن کشیدگی عصب اولنا به وسیله جابجا کردن محل آن به جلوی آرنج است.

 

                                 

این آسیب در واقع یک شکستگی داخل مفصلی است و مانند هر شکستگی دیگر داخل مفصلی نیاز است تا قطعات شکسته شده بسیار دقیق جااندازی شوند وگرنه احتمال بد جوش خوردن و بدنبال آن ایجاد آرتروز در مفصل زیاد میشود.

 

اگر شکستگی آرنج در کندیل خارجی کاملا بدون جابجایی باشد درمان آن بیحرکت کردن آرنج با استفاده از یک آتل بلند دست است. به علت اتصال عضلات قوی ساعد به محل قطعه شکسته شده، حتی اگر این قطعه در ابتدا جابجایی نداشته باشد ممکن است در روز های بعد، حتی در داخل آتل به علت انقباض عضلات ذکر شده جابجا شود.

 

به همین علت اگر این نوع درمان برای بیمار استفاده میشود پزشک معالج تا سه هفته، هفته ای یک بار از آرنج بیمار رادیوگرافی به عمل میاورد تا اگر در این مدت کوچکترین جابجایی در قطعه شکسته شده ایجاد شود، جابجایی از نظر دور نماند.

 

بعد از سه هفته احتمال جابجایی کم شده و دیگر نیازی به تکرار رادیوگرافی نیست. اندام فوقانی بیمار معمولا ۶-۳ هفته در اتل باقی میماند.

 

پس از این مدت مفصل آرنج دچار خشکی و محدودیت حرکتی خواهد شد و بیمار باید بمدت چندین هفته و یا حتی چندین ماه زیر نظر یک متخصص فیزیوتراپی حرکات و نرمش هایی را برای مفصل آرنج انجام دهد تا دامنه حرکتی مفصل آرنج مجددا به حالت اولیه بازگردد

 

در صورتیکه شکستگی کندیل خارجی آرنج همراه با جابجایی باشد باید جااندازی شده و با عمل جراحی و به توسط چند عدد پین قطعه کسته شده فیکس شود. پین ها معمولا بعد از شش هفته خارج میشوند.

 

                                 

تنه استخوان بازو تقریبا به شکل استوانه ای است. این استخوان همانطور که در قسمت بازو به شکل یک کره گرد درآمده و سر استخوان بازو را میسازد در قسمت پایین پهن شده و سه ساختمان به هم چسبیده را میسازد.

 

ساختمان خارجی تقریبا یه شکل یک کره بوده و به آن کندیل لترال یا لقمه خارجی میگویند. ساختمان داخلی به شکل یک مثلث بوده و به آن اپی کندیل داخلی میگویند و ساختمان بین آن دو به شکل یک قرقره است و به آن تروکلئا Trochlea میگویند.

 

شکستگی آرنج بچه ها در ناحیه کندیل لترال Lateral condyle یا لقمه خارجی آرنج بیشتر بدنبال زمین خوردن در حالتی که فرد دست خود را حائل قرار داده تا زمین نخورد ایجاد میشود. گاهی اوقات همراه با این شکستگی دررفتگی مفصل آرنج هم بوجود میاید.

 

                                 

تصمیم به نوع درمان معمولا بسته به جهت جابجایی قطعات شکستگی است و اینکه قطعات شکستگی به چه مقدار از یکدیگر فاصله گرفته باشند.

 

درمان غیر جراحی

 

معمولاً اگر شکستگی بدون جابجایی باشد یا با جابجایی اندکی همراه باشد درمان آن نگه داشتن کل اندام فوقانی در یک آتل بمدت ۳ هفته است. در این مدت پزشک معالج از محل شکستگی به تناوب عکسبرداری میکند تا مطمئن شود قطعات شکسته شده جابجایی بیشتری پیدا نکنند.

 

درمان جراحی

 

اگر قطعات شکسته شده نسبت به یکدیگر دچار جابجایی شوند پزشک معالج در اطاق عمل و زیر بیهوشی اقدام به جااندازی آن میکند.

 

در صورت موفقیت کل اندام فوقانی را با یک آتل بیحرکت میکند ( در بعضی از انواع این شکستگی ها بعد از جااندازی بسته پزشک معالج پین هایی را از راه پوست وارد استخوان بیمار کرده تا قطعات شکسته شده به یکدیگر فیکس شوند. این کار در اطاق عمل و با استفاده از نوعی رادیولوژی به نام فلوروسکوپی صورت میگیرد).

 اگر جااندازی موفقیت آمیز نبود شکستگی جااندازی باز میشود و پس از جااندازی برای ثابت نگه داشتن قطعات معمولاً از دو عدد پین استفاده میشود. بعد از جراحی کل اندام در یک آتل بلند قرار میگیرد.

نکته مهم اینست که بعد از هر کدام از درمان های ذکر شده، چه روش های غیر جراحی و چه روش های جراحی، آرنج بیمار باید بمدت چند روز بالاتر از سطح قلب بیمار نگه داشته شود تا از تورم بیشتر آن جلوگیری شود.

 

معمولا پین ها بعد از ۳ هفته خارج شده و حرکات آرنج برای بدست آوردن دوباره دامنه حرکتی آن شروع میشود. نکته مهم چه در درمان غیر جراحی و چه درمان جراحی اینست که در چند روز اول بعد از درمان باید بسیار مراقب وضعیت خونرسانی اندام بود.

 

احتمال آسیب به شریان بازویی در این شکستگی ها زیاد است و اگر ایجاد شود باید قبل از اینکه آسیب بیشتری به اندام وارد کند تشخیص داده شود.

 

                                 

شکستگی سوپراکندیلر آرنج بچه ها در پایین ترین قسمت استخوان بازو و درست بالای مفصل آرنج است. این شکستگی شایع ترین شکستگی آرنج اطفال بوده و معمولاً در بچه های با سن کمتر از ۸ سال دیده میشود.

 

این شکستگی یکی از خطرناک ترین شکستگی های مفصل آرنج هم هست چون میتواند موجب آسیب عروقی شود. علت ایجاد این شکستگی زمین خوردن بچه با دست است.

 

اگر بچه با کف دست زمین بخورد، قطعه پایینی به خلف (پشت) میرود. این نوع شکستگی را Extension type میگویند. اگر بچه با آرنج زمین بخورد قطعه پایینی شکستگی به جلو جابجا میشود. این نوع شکستگی را Flexion type میگویند

 

                                 

.

مهمترین علامت شکستگی سوپراکندیلر آرنج درد است. بیمار نمیتواند آرنج خود را حرکت دهد. تورم آرنج، خونمردگی، احساس ناپایداری مفصل و بندرت احساس لبه تیز استخوان شکسته شده در زیر پوست از دیگر علائم این شکستگی است.

 

 

معاینه

 

 مانند هر شکستگی دیگر پزشک ابتدا اندام را نگاه میکند تا علائمی مثل تغییر شکل ظاهری، تورم، خونمردگی، خراشیدگی یا زخم را ببیند.

 

پزشک از بیمار میخواهد تا مفاصل آن اندام را حرکت بدهد. آیا بیمار توانایی حرکت مفصل را دارد یا اینکه آیا این حرکات دردناک هستند. لمس محل شکستگی قسمت مهمی از معاینه پزشک است.

 

در حین لمس ممکن است لبه های شکستگی لمس شده و یا صدای بهم خوردن استخوان های شکسته شده لمس شود. مهمترین قسمت معاینه پزشک معاینه عروق و اعصاب ناحیه است.

 

شکستگی در این ناحیه ممکن است بطور خطرناکی به رگهای خونی تغذیه کننده ساعد و دست و یا اعصابی که از ناحیه آرنج عبور میکنند آسیب بزند. پزشک با دقت صحت کارکرد این عروق و اعصاب را بررسی میکند.

 

 

تشخیص شکستگی

 تشخیص قطعی شکستگی مفصل آرنج در ناحیه سوپراکندیلر با استفاده از رادیوگرافی ساده است. گاهی اوقات پزشک ارتوپد برای بررسی بیشتر محل شکستگی و برنامه ریزی برای درمان از سی تی اسکن استفاده میکند.

 

                                 

مهمترین عوارض این شکستگی عبارتند از:

خشکی مفصل

 

به علت نزدیک بودن محل شکستگی به مفصل شانه احتمال ایجاد محدودیت حرکتی در این مفصل زیاد است. بخصوص در مواردی که اندام فوقانی به علت درد ناشی از شکستگی مدت زیادی بیحرکت میماند احتمال خشک شدن مفصل بسیار بالا است.

آسیب به شریان

 

در موارد ضربه شدید به اندام و یا به علت جابجا شدن قطعات شکسته شده ممکن است به شریان بازویی آسیب وارد شود. احتمال این آسیب بخصوص اگر شکستگی همراه با دررفتگی مفصل شانه باشد بیشتر میشود.

آسیب عصبی

 

گاهی اوقات شکستگی گردن استخوان بازو میتواند موجب آسیب عصب آگزیلری Axillary nerve شود. شیوع این عارضه بالای ۵۰ درصد است.

 

علائم این آسیب عصبی بصورت فلج شدن عضله دلتوئید (و متعاقب آن عدم توانایی در بالا آوردن اندام فوقانی) و کاهش حس لمس در سطح بیرونی پوست شانه است. اکثر این آسیب های عصبی بعد از چند ماه بطور خود بخود بهبود میابند.

                                 

مهمترین مکانیسم های ایجاد شکستگی ترقوه عبارتند از :

در حین زایمان

 

بعضی از نوزادان در حین زایمان مشکل دچار شکستگی این استخوان میشوند. در حین عبور نوزاد از کانال زایمانی فشارهای زیادی که به شانه وی وارد میشود ممکن است آنقدر زیاد باشد که موجب شکسته شدن استخوان ترقوه شود.

ضربه مستقیم

 

استخوان ترقوه تا سن بیست سالگی کاملا سفت و محکم نمیشود و تا این سن بر اثر ضربات مستقیم به راحتی دچار شکستکی میشود. این ضربات مستقیم میتوانند بطور مثال بدنبال اصابت چوبدستی به استخوان ایجاد شوند.

ضربه غیر مستقیم

 

ضربه غیر مستقیم به استخوان ترقوه معمولا در حین ورزش و به علت زمین خوردن ایجاد میشود. در حین زمین خوردن فرد بطور غیر ارادی دست خود را بصورت کشیده به جلو میاورد و معمولا اولین جایی که به زمین برخورد میکند کف دست است.

 

نیروی برخورد به زمین از کف دست به آرنج و بعد به شانه اعمال شده و میتواند موجب شکستگی ترقوه شود. گاهی اوقات هم شکستگی بر اثر افتادن بر روی شانه ایجاد میشود.

 

خصوصیات شکستگی استخوان ترقوه

 

هر جایی از استخوان ترقوه ممکن است دچار شکستگی شود ولی شایعترین محل شکستگی، محل اتصال یک سوم وسطی و یک سوم خارجی استخوان است.

 

بدنبال شکستگی معمولا استخوان، به دو قطعه داخلی یا مدیال ( آنکه به جناغ نزدیک است) و خارجی یا لترال ( آنکه به شانه نزدیک است) تبدیل میشود.

 

معمولا  قطعه خارجی بر اثر وزن اندام فوقانی به سمت پایین و بر اثر انقباض عضلات اطراف شانه به سمت داخل جابجا میشود.

 

شکستگی در انتهاهای داخلی و خارجی استخوان ترقوه کمتر دیده میشود و علائم آنها شبیه به دررفتگی مفاصل نزدیک آنها یعنی مفاصل آکرومیوکلاویکولر Acromioclavicular joint و استرنوکلاویکولر Sternoclavicular joint است.