هرنی یا فتق دیسک بین مهره ای در اکثر اوقات به آهستگی در عرض ۸-۶ هفته بهبود میابد و بعد از گذشت ۴-۳ ماه اکثر بیماران بدون علامت میشوند یعنی علائم بیماری کاملاً از بین میرود.
90-80 درصد بیماران مبتلا به هرنی دیسک کمر با استراحت خوب میشوند. بندرت پیش میاید که به محض شروع علائم دیسک کمر بیمار نیاز به عمل جراحی پیدا کند (در مواردی که بیمار همراه با علائم درد سیاتیکی ناشی از دیسک کمر دچار بی اختیاری ادراری یا مدفوع شود نیاز به عمل جراحی فوری دارد).
در هر درد سیاتیکی ناشی از دیسک کمر اولین درمان پیشنهادی و موثرترین آنها درمان غیر جراحی است. اگر درمان غیر جراحی نتواند در مدت مقرر مشکلات بیمار را کاهش دهد ممکن است نیاز به عمل جراحی پیدا شود ولی همانطور که گفته شد اکثر درد های سیاتیکی ناشی از دیسک کمر به درمان های غیر جراحی جواب میدهند. این درمان ها نسبت به درمان های جراحی کم خطرتر، ارزانتر و با عوارض احتمالی کمتری هستند.
درمان غیر جراحی هرنی دیسک کمر چیست
اساس درمان غیر جراحی دیسک کمر استراحت است. درمان غیر جراحی دیسک کمر شامل اقدامات زیر است.
استراحت
بیمار باید چند روز در منزل استراحت کند. البته استراحت بیش از دو روز ممکن است به علت ایجاد مشکلات روحی و به علت کاهش قدرت انقباضی عضلات کمر، درد را بیشتر کند. همچنین با استراحت طولانی مدت، خطر لخته شدن خون در ساق پا افزایش میابد پس فرد دچار کمردرد باید هرچه زودتر فعالیت معمول روزانه را شروع کند.
برای ۲-۱ روز در وضعیتی که راحت هستید استراحت کنید. به پشت بخوابید و یک بالشت زیر زانو های خود بگذارید تا کمی خم شوند یا به پهلو بخوابید و یک بالشت بین پاهایتان بگذارید. برای مدت طولانی در یک وضعیت نخوابید. هر ۳-۲ ساعت حدود ۲۰-۱۰ دقیقه قدم بزنید و دوباره دراز بکشید.
هر ۳-۲ ساعت یکبار کمرتان را به مدت ۲۰-۱۵ دقیقه گرم کنید. با کیسه آب گرم یا حوله برقی. دوش آب گرم هم مفید است. برای بعضی افراد سرد کردن بهتر از گرم کردن موجب کاهش درد میشود.
میتوانید به همین تعداد و مقدار ذکر شده محل درد را سرد کنید و امتحان کنید که آیا سرد کردن موضع برای شما مفید است یا خیر. معمولا وقتی بعد از یک فعالیت بدنی شدید کمردرد ایجاد میشود در چند روز اول سرد کردن محل درد مفید است و بعد از گذشت چند روز ممکن است گرما مفیدتر باشد.
دارو
پزشک معالج از داروهای ضد التهاب مانند بروفن یا سلکسیب و از داروهای شل کننده عضلانی برای کاهش درد استفاده میکند. گاهی اوقات لازم میشود پزشک معالج علائم بیماری را با تزریق کورتیکوستروئید در کمر شما کاهش دهد. این کار معمولاً در صورتی انجام میشود که بعد از گذشت شش هفته از انجام اقدامات ذکر شده قبلی مشکلات بیمار همچنان باقی باشد. تزریق معمولاً در نیمی از موارد موفق است.
فیزیوتراپی
متخصص فیزیوتراپ با اقداماتی نظیر گرم کردن، تحریک الکتریکی، استفاده از میدان های الکتریکی، کشش و دیگر تمهیدات، میتواند درد بیمار را کاهش دهد.
نرمش
بعد از کاهش علائم بیماری زیر نظر فیزیوتراپ شما نرمش های کششی و تقویتی را یاد خواهید گرفت و انجام خواهید دارد که تاثیر بسیار مهمی در درمان قطعی شما دارند. بدون انجام این نرمش ها درمان شما ناقص بوده و عارضه ممکن است بزودی عود کند. این نرمش ها باید هرچه زودتر بعد از فروکش کردن درد حاد شروع شوند.
درمان جراحی دیسک کمر
اگر بعد از سه ماه درمان منظم، شما همچنان درد در ساق داشتید ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشید. به یاد داشته باشید که جراحی دیسک کمر موجب درمان قطعی نمیشود و هدف از انجام آن فقط از بین بردن درد تیر کشنده اندام تحتانی است.
این عمل جراحی تاثیری در روند مشکلاتی که در دیسک بین مهره ای یا مهره های کمری بوجود آمده ندارد و تاثیری هم در روند آینده دیسک و مهره ها ندارد. عمل جراحی دیسک کمر تاثیر عمده ای بر روی درد کمر ندارد و بیشتر با هدف درمان درد تیر کشنده اندام تحتانی انجام میشود.
اگر بیمار بعد از جراحی مراقبت های لازم را انجام ندهد مشکلات وی میتواند مجددا عود کند.
معمول ترین نوع جراحی که برای هرنی دیسک انجام میشود میکرودیسککتومی Microdiskectomy است. در حین جراحی قسمت ژلاتینی دیسک که جابجا شده و به روی عصب فشار میاورد خارج میشود.
گاهی به علت هرنی دیسک کارکرد اعصابی دچار اختلال میشود که نتیجه آن از دست دادن کنترل ادرار و مدفوع و احساس بیحسی در ناحیه اطراف مقعد و دستگاه تناسلی است. در این حال بیمار باید سریعاً تحت عمل جراحی قرار بگیرد. عمل جراحی دیسک، بیشتر برای کاهش درد اندام تحتانی انجام میشود و تاثیر زیادی بر درد کمر ندارد.
بعد از جراحی دیسک کمر
حدود ۹۵ درصد بیمارانی که به علت هرنی دیسک تحت عمل جراحی قرار میگیرند بعد از جراحی دردشان بطور محسوسی کم میشود. بیماران معمولاً میتوانند بعد از ۲-۱ هفته به کار و فعالیت بدنی برگردند.
بعد از جراحی باید تا حداقل یک ماه از رانندگی، نشستن به مدت طولانی، بلند کردن اجسام و خم شدن به جلو اجتناب کنید. انجام نرمش های مخصوص برای تقویت عضلات کمر و شکم بعد از جراحی ضروری است وگرنه عارضه ممکن است عود کند. در پنج درصد موارد بعد از جراحی ممکن است علائم پارگی دیسک و هرنی مجدداً عود کند.
عوارض جراحی دیسک کمر
درمان هرنی دیسک به هر روشی که انجام شود احتمال عود آن در آینده حدود پنج درصد است. عمل جراحی دیسک ممکن است با عوارضی همراه باشد که مهمترین آنها عبارتند از • عفونت • آسیب به اعصاب کمری • نشت مایع نخاعی • خونریزی در محل عمل و فشار خون جمع شده به اعصاب
