Dr.Majid Dastani PT, Bcs,Msc, DPT

در زمان جنینی دست ابتدا به شکل یک پارو است و سپس در قسمت هایی از آن شکاف هایی ایجاد شده و انگشتان از هم جدا میشوند. گاهی اوقات انگشتان به درستی از هم جدا نمیشوند و نتیجه آن دستی است که دو یا چند انگشت آن به هم وصل است که به آن سینداکتیلی میگویند

گاهی هم بیش از چهار شکاف ایجاد شده و در نتیجه بیش از پنج انگشت درست میشود که به آن پلی داکتیلی میگویند. گاهی هم این دو اتفاق با هم میفتد.

پلی داکتیلی یا چند انگشتی گاهی ارثی است ولی در اغلب موارد بطور خودبخود و بدون زمینه خانوادگی ایجاد میشود. گاهی اوقات تعدد انگشتان دست هم

راه با دیگر ناهنجاری های مادرزادی مثل بیماری های خونی یا قلبی است پس هر بچه ای با این مشکل باید به توسط پزشک یک معاینه کلی شود

.

پلی داکتیلی به معنای داشتن انگشت اضافی یا انگشتان اضافه در دست یکی از شایعترین ناهنجاری های مادرزادی دست است و از هر ۵۰۰ تولد در یک نفر وجود دارد و میتواند به اشکال متعددی ظاهر شود

   * یک برجستگی کوچک در کنار دست

    *یک انگشت که در انتها پهن شده و دو ناخن دارد

   * یک انگشت اضافه که با یک پایه نازک از کنار دست آویزان است

   * یک دست با ظاهر معمولی با یک شست و پنج انگشت دیگر

   * و بسیاری اشکال دیگر

پلی داکتیلی یا چند انگشتی میتواند به شکل های گوناگونی ایجاد شود. گاهی پلی داکتیلی همراه با سین داکتیلی یا به هم چسبیدن انگشتان است

از لحاظ مکانی انگشت اضافه بیشتر در طرف انگشت کوچک دست است ولی میتواند در طرف انگشت شست هم باشد. بندرت انگشت اضافه در بین انگشتان وسطی قرار گرفته است.

انگشت اضافه ممکن است فقط یک پوست اضافه باشد. ممکن است استخوان هم داشته باشد. ممکن است یک بند و یا چند بند استخوانی داشته باشد و یا حتی ممکن است استخوان آن با استخوان های کف دست مفصل شود. گاهی اوقات هم یک انگشت در انتها دو شاخه شده و یه دو انگشت تبدیل میشود

.

از موقع تولد بچه تا موقع جراحی باید چکار کرد

به محض تولد بچه در اولین فرصت باید بچه را برای معاینه به نزد یک متخصص ارتوپد برد. گاهی اوقات تشخیص سینداکتیلی با سونوگرافی قبل از تولد داده میشود، در این صورت قبل از تولد فرزندتان با یک ارتوپد مشورت کنید.

در مدتی که برای رسیدن بچه به سن مناسب صبر میکنید ممکن است نیاز باشد بچه چند بار معاینه شود. در این مدت به والدین توصیه میشود بطور مرتب فاصله بین انگشتان را ماساژ دهند تا پوست بین آنها بیشتر کش بیاید و جدا کردن آنها در حین جراحی راحت تر باشد.

پزشک معالج روش جراحی را برای شما توضیح خواهد داد. اعمال جراحی سینداکتیلی را متخصصین ارتوپدی بخصوص متخصصین دست یا ارتوپدی اطفال انجام میدهند.

بعد از جراحی چه باید کرد

بعد از جراحی معمولا پزشک جراح دست بچه را در یک آتل گچی بلند میگذارد که تا زیر بغل او میرود. این آتل برای سه هفته در محل باقی میماند و هدف از آن اینست که دست بیحرکت بماند و از گرافت ( پیوند پوستی) محافظت شود. بعد از سه هفته آتل خارج میشود و اسپلینت مخصوصی در بین انگشتان جدا شده بیمار برای شش هفته دیگر گذاشته میشود تا انگشتان از هم باز بمانند.

در این شش هفته برای بیمار کار درمانی انجام میشود تا انگشتان جدا شده بتوانند حرکت طبیعی خود را بدست آورند. بعد ار آن بیمار باید در فواصل منظمی تا چند سال تحت نظر پزشک معالج باشد تا از سالم بودن ظاهر و کارکرد انگشتان اطمینان حاصل شود. گاهی اوقات در بعضی از بچه ها بعد از گذشت مدتی از عمل جراحی مجددا یک پره پوستی در بین انگشتان ایجاد میشود که ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد

.

سینداکتیلی چگونه تشخیص داده میشود

تشخیص این مشکل معمولا در اولین معاینه پزشکی بعد از تولد که باید برای همه نوزادان در بیمارستان انجام شود انجام میگیرد. معمولا از رادیوگرافی برای تشخیص اینکه آیا استخوان های انگشتان هم به هم چسبیده اند یا خیر استفاده میشود.

درمان سین داکتیلی چیست

درمان سینداکتیلی جدا کردن انگشتان با عمل جراحی است. در عمل جراحی معمولا پوست بین انگشتان بصورت زیگزاگ برش داده شده و انگشتان از هم جدا میشوند.

معمولا بعد از جدا شدن انگشتان، پوست موجود برای پوشاندن هر دو انگشت کافی نیست و نیاز به پیوند پوست پیدا میشود. پزشک جراح معمولا مقدار کمی پوست از پایین شکم فرد برداشته و به محلی از انگشتان که بعد از برش پوست کم دارد پیوند میزند.

وقتی سینداکتیلی بین انگشتان شست و دوم است و یا بین انگشتان کوچک و انگشتری است عمل جراحی معمولا در شش ماهگی انجام میشود. به علت اینکه انگشت شست و انگشت کوچک از انگشت مجاورشان کوتاه ترند ممکن است در حین رشد انگشتان، دو انگشت به هم چسبیده در رشد یکدیگر اختلال ایجاد کنند. در این موارد جراحی دیرتر از یکسال معمولا به صلاح نیست.

در صورتیکه انگشتان اشاره و وسطی و یا انگشتان وسطی و انگشتری به هم چسبیده باشند جراحی معمولا در حدود یک و نیم سالگی انجام میشود.

جراحی زودتر از یکسالگی ممکن است موجب مشکلاتی در بهبود زخم جراحی و یا نگرفتن پیوند پوست و یا افزایش احتمال عود بیماری شود. در موارد سینداکتیلی Complicated مثلا وقتی که تغییراتی در جمجمه فرد هم ایجاد شده است ممکن است نیاز باشد جراحی زودتر انجام شده و در چند مرحله انجام شود.

وقتی سه انگشت به هم چسبیده اند معمولا برای جدا کردن آنها نیاز به دو بار عمل جراحی معمولا با فاصله شش ماه از یکدیگر وجود دارد یعنی هر بار فقط دو انگشت از هم جدا میشوند. این اقدام به این جهت انجام میشود که جدا کردن همزمان دو طرف انگشتی که در وسط است ممکن است به عروق و خونرسانی آن صدمه بزند

.

سینداکتیلی شایعترین تغییر شکل مادرزادی دست است و در هر ۲۰۰۰ تولد در یک نفر ایجاد میشود. در ۴۰ درصد موارد زمینه خانوادگی داشته و معمولا بصورت ژن غالب به ارث میرسد یعنی اگر فردی سینداکتیلی داشته باشد احتمال بروز بیماری در فرزندانش ۵۰ درصد است.

البته سینداکتیلی فرزندان ممکن است از سینداکتیلی والدین خفیف تر یا شدیدتر باشد. سینداکتیلی در پسر ها دو برابر شایعتر از دختران است و شایعترین نوع آن یعنی در ۵۰ درصد از موارد وجود چسبیدن انگشتان وسط و حلقه است. این عارضه در نیمی از موارد دوطرفه بوده و در هر دو دست دیده میشود.

در طول دوران جنینی دست ابتدا به شکل یک پارو یا باله ماهی است و سپس در هفته هفتم جنینی شکاف هایی در آن ایجاد شده و انگشتان دست پدید میایند. علت سینداکتیلی جدا نشدن یک یا چند تا از این انگشتان به علت ایجاد نشدن شکاف است.

دانشمندان بدنبال یافتن علت تشکیل نشدن این شکاف ها هستند. گاهی اوقات سینداکتیلی زمینه خانوادگی دارد و گاهی سینداکتیلی همراه با دیگر تغییرات یا ناهنجاری های مادرزادی در استخوان ها، صورت یا جمجمه است

.

سینداکتیلی syndactyly به معنای چسبیده بودن دو یا چند انگشت دست یا وجود پره پوستی بین انگشتان است. سینداکتیلی ممکن است کامل complete باشد یعنی از ریشه انگشت تا نوک انگشت به انگشت مجاور بچسبد و یا ممکن است ناکامل incomplete باشد یعنی دو انگشت مجاور فقط در قسمتی از طولشان به هم چسبیده باشند

سینداکتیلی ممکن است ساده simple باشد یعنی دو انگشت مجاور فقط با یک پره پوستی به هم بچسبند و یا ممکن است پیچیده یا کمپلکس Complex باشد یعنی استخوان های انگشتان مجاور هم به یکدیگر بچسبد. گاهی سینداکتیلی مشکل دار یا Complicated است یعنی در انگشت استخوان های اضافه وجود دارد و یا تاندون ها یا لیگامان های انگشت هم دچار مشکل شده و ناهنجاری دارند

.

کیست موکوسی معمولا نیازی به درمان ندارد. این کیست معمولا خطرناک نبوده و بدتر نمیشود. البته بندرت ممکن است پاره شود. در این موارد پوست پاره شده و مایع کیست به بیرون میریزد و فضای مفصلی به بیرون راه پیدا میکند.

این وضعیت خطر عفونت مفصل را به دنبال دارد. در این موارد پماد آنتی بیوتیک موضعی به محل زخم ایجتد شده مالیده و زخم پانسمان میشود. به بیمار آنتی بیوتیک خوراکی هم داده میشود.

در مواردی که کیست پاره نشده ولی دردناک است و یا پزشک متوجه میشود که پارگی آن نزدیک است ممکن است تصمیم به جراحی کیست بگیرد. در حین جراحی کیست خارج شده و استخوان های اضافه ایکه در پشت سطح مفصلی ایجاد شده خارج میگردد

.

کیست موکوسی Mocous cyst یک کیست کوچک است که معمولا در سطح پشتی انگشت و بین مفصل انتهایی آن و ناخن بوجود میاید. این کیست بیشتر در افراد مسنی دیده میشود که دچار آرتروز مفصل انتهایی انگشت دست هستند.

کیست موکوسی نوعی گانگلیون Ganglion است. این کیست در واقع کیسه کوچکی است که حاوی مقدار اندکی مایع شفاف و غلیظ است. کیست موکوسی قسمتی از کپسول مفصل انتهایی انگشت است که به بیرون برجسته شده و مایعی که در آن وجود دارد همان مایع مفصلی است که غلیظ شده است.

کیسه یا کیست موکوسی از طریق یک مجرا به کپسول مفصل انتهایی انگشت (مفصل اینترفالانژیال دیستال) متصل میباشد.

این بیماری بیشتر در کسانی دیده میشود که دچار آرتروز یا استئوآرتریت در مفصل انتهایی انگشت هستند. در این افراد که بیشتر زنان مسنی هستند کپسول مفصلی ضعیف شده و به سمت بیرون و پشت انگشت برجسته میشود. در درون این برجستگی مقداری مایع مفصلی هم وجود دارد.

بتدریج ارتباط و اتصال این برجستگی و کپسول مفصلی کوچکتر شده و مایع درون آن هم غلیظ تر میشود. بعد از مدتی ممکن است ازتباط این برجستگی کیسه مانند با کپسول مفصلی کاملا مسدود شود.

کیست موکوسی درست در زیر پوست سطح پشتی انگشت بین مفصل انتهایی و ناخن دیده میشود. برجسته بوده و ممکن است دردناک باشد. ناخن نزدیک کیست ممکن است شکافی فرو رفته داشته باشد که ناشی از فشار کیست به بستر زاینده ناخن است. پوست روی کیست ممکن است بسیار نازک شود.

تشخیص این بیماری معمولا با معاینه بیمار است. ممکن است در رادیوگرافی انگشت، علائم آرتروز مفصل انتهایی بصورت کم شدن فاصله مفصلی و ایجاد استخوان اضافه (استئوفیت، در سطح پشتی مفصل دیده شود. این استخوان اضافه در لبه سطح مفصلی موجب برجستگی در پشت مفصل میکند که به آن ندول هبردن Heberden’s node میگویند

.

تومورهای دست را میتوان به دو دسته تومورهای استخوانی و تومورهای بافت نرم تقسیم کرد. شایعترین تومور استخوانی دست انکندروم و شایعترین تومورهای بافت نرم دست، گزانتوم، گانگلیون و تومور گلوموس است.

گزانتوم Xanthoma شایعترین تومور بافت نرم دست است که در زیر پوست لمس میشود. البته این تومور میتواند در آرنج، زانو، پا و باسن هم یده شود. این تومور معمولا از تاندون های فلکسور یا اکستانسور دست منشا میگیرد و علت آن تجمع کلسترول در این بافت ها است.

تومور معمولا بصورت یک برجستگی تخت یا گرد به اندازه یک نخود و یا حتی به بزرگی یک گردو در زیر پوست دست به چشم میخورد. این تومور سفت و بدون درد است و حاشیه آن از بافت های اطراف کاملا مشخص است.

رنگ تومور زرد رنگ بوده و همانطور که گفته شد بافت تشکیل دهنده آن مملو از کلسترول است. این تومور معمولا در کسانی که کلسترول خون بالایی دارند مشاهده میشود. در دیابت، گزانتوم در سیروز کبدی و بعضی انواع سرطان هم دیده میشود.

این تومور خوش خیم بوده و تبدیل به تومور بدخیم نمیشود. وجود گزانتوم باید بیمار را متوجه بیماریهای زمینه ای مانند بالا بودن سطح کلسترول خون کند.

پایین آوردن سطح کلسترول خون ممکن است بتواند این تومور را درمان کند. مشکل بیمار با این تومورها معمولا به علت شکل بد آنها است. البته وقتی خیلی بزرگ میشوند یا در محل های خاصی قرار میگیرند ممکن است در کارکرد دست هم ایجاد اختلال کنند. در این موارد میتوان آنها را با استفاده از عمل جراحی خارج کرد

.