Dr.Majid Dastani PT, Bcs,Msc, DPT

دردی که بیمار مبتلا به کمردرد احساس میکند ممکن است خصوصیات زیر را داشته باشد

 

    *کمر درد ممکن است با خم شدن و یا بلند کردن اجسام بیشتر شود

 

   * کمر درد ممکن است با نشستن شدیدتر شود

 

 *   کمر درد ممکن است با ایستادن و راه رفتن بدتر شود

 

    *کمر درد ممکن است بعضی روزها شدید باشد و بعضی روزها خفیف بوده یا اصلاً وجود نداشته باشد

 

  *  کمر درد ممکن است به پشت باسن یا قسمت خارجی لگن انتشار پیدا کند ولی پایین تر نرود

 

   * کمر درد ممکن است به ساق انتشار پیدا کند. این درد ممکن است همراه با احساس خواب رفتگی و گزگز و یا حتی احساس ضعف و سستی در ساق و پا باشد. به این حالت سیاتیک میگویند. توجه داشته باشید که سیاتیک ممکن است بدون کمردرد باشد.

 

 

                                 

با بالا رفتن سن بتدریج در دیسک بین مهره ای پارگی های خفیف و متعدد بوجود میاید و به مرور دیسک چروکیده و خشکیده و کوچک میشود و قدرت ارتجاعی خود را از دست میدهد. براثر کوچک شدن دیسک ارتفاع آن هم کم شده و در نتیجه مهره ها به هم نزدیکتر میشوند. نزدیک شدن مهره ها موجب سایش مفاصل بین مهره ای به یکدیگر میشود که ایجاد سائیدگی و در نتیجه درد و خشکی میکند

.

لغزش یا لغزیدگی مهره یا اسپوندیلولیستزی Spondylolisthesis

 

بر اثر ضعیف شدن یا پاره شدن لیگامان هایی که در اطراف مهره قرار گرفته اند، مهره به سمت جلو میلغزد. این حرکت نامناسب مهره را اسپوندیلولیستزی مینامند و ممکن است روی اعصاب نخاع فشار وارد کنند.

 

تنگی کانال نخاع Spinal stenosis

 

در این عارضه کانال نخاعی تنگ میشود و فضا برای نخاع کم شده و در نتیجه به آن فشار وارد میشود. تنگی کانال نخاعی معمولاً به علت استخوان های اضافه ایست که در اطراف زوائد مهره و مفاصل بین مهره ای به تدریج و با افزایش سن ایجاد میشود. ممکن است لیگامان های اطراف مهره هم بتدریج و با افزایش سن کلفت شده و موجب تنگ شدن کانال نخاعی شوند.

 

اسکولیوز Scoliosis

 

اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون مهره عارضه ایست که معمولا در سنین نوجوانی بوجود میاید. این عارضه ممکن است موجب کمردرد و حتی فشار به اعصاب کمری و سیاتیک شود.

 

علل دیگر کمردرد چیست

 

بسیاری عوامل دیگر هم میتوانند کمردرد ایجاد کنند ولی شیوع آنها کم است. این علل به اختصار عبارتند از :

 

• تومورهای نخاع یا تومورهای خوش خیم یا بدخیم یا متاستاتیک مهره ها

 

• شکستگی مهره

 

• پوکی استخوان

 

• روماتیسم مانند اسپوندیلیت انکیلوزان

 

• عوامل روانی مانند هیستری یا تمارض

 

• بیماری های مفصل ران یا التهاب مفصل ساکروایلیاک در لگن

 

• بیماری های زنان مانند تومور ها یا عفونت های رحم یا اندومتریوز

 

• بیماری های پروستات • بیماری های کلیه مانند عفونت یا سنگ دستگاه ادراری

 

• مشکلات دستگاه گوارش مانند پارگی زخم معده یا پانکراتیت

 

• انسداد یا آنوریسم آئورت یا شریان های لگن

 

• بیماری های عفونی عمومی مانند آنفلوانزا، حصبه و تب مالت

 

• عفونت های مهره

 

 

                                 

وقتی بوجود میاید که فشار بیشتری از آنچه در حالت قبل ذکر کردیم به کمر وارد کنیم یا ستون مهره آنقدر ضعیف باشد که با همان فشارهایی که گفتیم دچار آسیب دیسک شود. در هر حال این وضعیت از حالت قبل شدیدتر بوده و نشانه آسیب بیشتر به ستون مهره است. این آسیب ممکن است به دو صورت ایجاد شود.

 

پاره شدن دیسک Disc tear

 

بر اثر فشار به ستون مهره قسمت حلقوی دور آ ن یا آنولوس فیبروزوس پاره میشود. این پارگی ممکن است خفیف یا شدید باشد. ممکن است به ناگهان و بدنبال یک فشار ناگهانی به کمر ایجاد شود و یا ممکن است به تدریج و در طی سالیان براثر وارد شدن فشارهای خفیف ولی مداوم ایجاد شود.

 

معمولاً با افزایش سن این پارگی ها بتدریج در همه انسان ها بوجود میاید. این جزئی از روند پیری است. در بعضی ها این پارگی ها ممکن است بدون علامت و بدون درد باشد.

 

 

هرنی دیسک Disk herniation

 

هرنی دیسک بین مهره ای یا دررفتن دیسک. در این وضعیت پارگی قسمت حلقوی محیطی دیسک ( آنولوس فیبروزوس) شدید بوده و قسمت مرکزی ( نوکلئوس پولپوزوس) از بین شکاف پارگی به بیرون راه پیدا میکند.

 

این قسمت بیرون زده را هرنی یا فتق میگویند. مهمترین مشکلی که در فتق دیسک بوجود میاید اینست که قسمت بیرون زده به اعصابی که در حال بیرون آمدن از نخاع و مهره هستند فشار آورده و همین فشار موجب بروز بسیاری مشکلات از جمله درد اندام است.

 

درد در باسن و ران و ساق احساس میشود. به این درد سیاتیک Sciatica میگویند. هرنی یا فتق دیسک معمولاً بعد از فعالیت هایی مانند بلند کردن یا هل دادن جسم سنگین یا خم شدن یا چرخیدن ناگهانی بوجود میاید

 

 

                                 

.

وارد آوردن فشار زیاد به ستون مهره از علل شایع کمردرد است. وقتی اسباب کشی میکنید، به مسافرت میروید، خانه تکانی شب عید میکنید، در یک صبح سرد زمستانی یک اتومبیل را که استارت نمیزند هل میدهید و یا به خرید میروید و مقدار زیادی اسباب خرید را به خانه میکشید و … عضلات و لیگامان های اطراف ستون مهره خود را تحت فشار زیاد و ناگهانی قرار داده اید.

 

کمر شما ممکن است آمادگی برای تحمل این فشارها را نداشته باشد. نتیجه آن کشیده شدن عضلات و لیگامان ها و بدنبال آن ایجاد پارگی های کوچک و میکروسکوپی است. بدنبال آن تورم و درد در این بافت ها ایجاد میشود و شما آنرا بصورت کمردرد و خشکی کمر احساس میکنید.

 

احساس میکنید کمرتان خشک شده و نمیتوانید آنرا به راحتی خم و راست کنید. این محدودیت حرکت قدری به علت درد و قدری به علت انقباض عضلات اطراف ستون مهره است که خارج از اراده شما صورت میگیرد و به آن اسپاسم هم میگویند. این نوع کمردرد معمولاً با چند روز استراحت خوب میشود.

 

 

                                 

کمردرد یکی از شایعترین بیماری های انسان بوده و تقریباً همه افراد حداقل یکبار در طول زندگی خود دچار کمر درد میشوند. شیوع آن در زن و مرد یکسان است و گرچه در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد ولی بیشتر در سنین ۵۰-۳۰ سالگی دیده میشود.

کمردرد میتواند شدید یا خفیف باشد. کوتاه مدت یا مزمن باشد. دائم یا گاهگاهی باشد. با این حال در اکثر اوقات بطور خودبخودی بعد از چند هفته خوب میشود. کمردرد از علل عمده مرخصی های درمانی و غیبت از کار است و بروز آن در قشر فعال جامعه هر ساله موجب آسیب ها فراوان اقتصادی میشود.

کمردرد علل بسیار زیادی دارد. با این حال مهمترین علل کمردرد عبارتند از :

۱- دیسک بین مهره ای طبیعی  2- دیسک پاره شده  3- دیسک برجسته شده  4- دیسک هرنی شده  5- نازک شدن دیسک  6 و ۷- استئوآرتریت مهره

 

 

                                 

بعضی عضلات لگن استخوان ران را به خارج و بعضی دیگر به داخل میچرخانند. مهمترین عضله چرخاننده مفصل ران به خارج عضله پیریفورمیس است.

عضلات ابتوراتور، ژملوس و کوادراتوس فموریس هم از چرخاننده های خارجی مفصل ران هستند. ران برای چرخش به داخل عضله خاصی ندارد و عضلاتی دیگر که حرکات دیگری را انجام میدهند میتوانند ران را به داخل هم بچرخانند.

نرمش های کششی عضلات چرخاننده ران به خارج که در درمان سندروم پیریفورمیس بطور وسیعی استفاده میشوند عبارتند از

 

نرمش اول

بیمار در حالت درازکش قرار گرفته و هر دو زانو را خم کرده و کف هر دو پا را بر روی زمین قرار میدهد. سپس با دو دست خود ساق و زانوی طرف مشکل دار را گفته و زانو را به طرف شانه مقابل کشیده و نزدیک میکند.

نرمش دوم

بیمار در حالت درازکش قرار گرفته و هر دو زانو را خم کرده و کف هر دو پا را بر روی زمین قرار میدهد.

سپس مچ پای طرف مشکل دار را بر روی زانوی طرف سالم قرار داده و با هر دو دست ران طرف سالم را در بالای زانو گرفته و به سینه خود نزدیک میکند تا حدی که در عضلات پشت باسن احساس کشیدگی کند.

اگر دست ها به ران نمیرسند میتوان یک ملحفه را از زیر آن عبور داده و دو سر آن را با دو دست گرفته و با کمک آن ران را به سینه نزدیک کرد.

نرمش سوم

بیمار بر روی صندلی نشسته و ساق طرف مشکل دار را بر روی ران سالم قرار میدهد. سپس تا حد ممکن تنه را به سمت جلو خم میکند تا جاییکه در عضلات پشت باست احساس کشیدگی کند.

نرمش چهارم

بیمار بر روی زمین نشسته و هر دو پا را به جلو دراز میکند. سپس زانوی طرف مشکل دار را خم کرده و با کمک یک یا هر دو دست خود آن زانو را به طرف شانه مقابل میکشد تا حدی که در عضلات پشت باسن احساس کشیدگی کند.

نرمش پنجم

بیمار ابتدا مینشیند. سپس ران طرف مشکل دار را به جلو و ران طرف سالم را به عقب میدهد. زانوی طرف مشکل دار را خم کرده و زانوی طرف سالم را باز میکند.

سپس تنه خود را به سمت جلو خم میکند تا حدی که در عضلات پشت باسن طرف مشکل دار احساس کشیدگی کند.

 

 

 

                                 

 

 

عضلات دور کننده یا ابدکتور Abductor عضلات گلوتئوس مدیوس و گلوتئوس مینیموس در ناحیه باسن هستند. نرمش های کششی این عضلات به این صورت انجام میشوند که:

 

بیمار سرپا در کنار دیوار طوری می ایستد که ران طرف مشکل دار به دیوار نزدیک تر باشد. دست طرف ران مشکل دار را برای حفظ تعادل به دیوار تکیه میدهد.

 

سپس کف پای طرف مشکل دار را از دیوار دور کرده و با دست لگن را به سمت دیوار نزدیک میکند. با نزدیک شدن لگن به دیوار عضلات ابدکتور لگن تحت کشش قرار میگیرند.

 

 

                                 

عضلات نزدیک کننده یا ادکتور Adductor چند عضله هستند که در قسمت داخلی ران قرار دارند و وظیفه آنها نزدیک کردن دو ران به یکدیگر است. نرمش های کششی این عضلات عبارتند از

نرمش اول

بیمار بر روی زمین بصورت چهارزانو مینشیند و یا طوری مینشیند که زانوان هر دو اندام تحتانی خم شده و کف هر دو پا به هم میچسبد.

سپس با کمک آرنج ها و یا دو دست خود زانوها را به طرف زمین فشار داده و آنها را تا حد ممکن به زمین نزدیک میکند. این فشار باید به اندازه ای باشد که بیمار در کشاله های ران خود احساس کشش کند.

بمدت ۱۰-۵ ثانیه در همین وضعیت مانده و سپس فشار قطع میشود

.

 

نرمش دوم

 

بیمار زانوان خود را خم کرده و بر روی آنها می ایستد. به جلو خم شده و کف هر دو دست را بر روی زمین در جلوی خود قرار میدهد.

 

زانوی طرف مشکل دار را باز کرده و در حالیکه لبه داخلی کف پا را بر روی زمین قرار داده است تنه خود را به سمت آن پا جابجا میکند بطوریکه کف پا بر روی زمین سر خورده و هر چه بیشتر از پای مقابل دور شود. به این ترتیب عضلات ادکتور ران تحت کشش قرار میگیرند.

 

 

                                 

برطرف کردن علت اصلی بوجود آورنده لوردوز یا گودی کمر میتواند آن را برطرف کند. با این حال علت گودی کمر هر چه باشد تقویت عضلات کمر و شکم و عضلات باسن میتواند شدت لوردوز را کاهش دهد. در نظر داشته باشید که شایعترین علت افزایش گودی کمر ضعیف شدن عضلات شکم و ستون مهره و کاهش قدرت انعطاف پذیری عضلات و تاندون های اطراف لگن است.

این ضعف عضلانی و کاهش انعطاف پذیری در افرادی که شغل نشسته داشته و فعالیت بدنی منظمی ندارند بیشتر ایجاد میشود. با افزایش سن هم مشکلات ذکر شده شدیتر میگردند پس مهمترین اقدام در درمان لوردوز و گودی کمر افزایش قدرت عضلات شکم و کمر و افزایش انعطاف پذیری بافت نرم اطراف لگن است.

 

برای نیل به این مقصود میتوانید از همان نرمش هایی که برای درمان کمر درد استفاده میشود سود ببرید. این نرمش ها عضلات ستون مهره و شکم شما را تقویت کرده و گودی کمر شما را کاهش میدهند

 

 

                                 

.

علل متفاوتی میتوانند شدت لوردوز کمری را افزایش دهند که شایعترین آنها عبارتند از

    * شایعترین علت گودی کمر ضعف عضلات کمر و شکم است

 

  *  بزرگ شدن شکم موجب میشود مهره های کمری بر اثر وزن آن به جلو آمده و لوردوز آن بیشتر شود

 

   * به هر علتی که فرد نتواند مفصل ران خود را کاملا صاف کند ( مثلا دررفتگی دو طرفه مفاصل ران) در هنگام ایستادن لگن مجبور میشود به سمت جلو بچرخد و با چرخش لگن به جلو لوردوز کمر بیشتر میشود

 

  *  بیماری های عصبی یا عضلانی مانند دیستروفی های عضلانی یا پولیومیلیت ( فلج اطفال)

 

   * کیفوز مهره های کمری موجب میشود فرد برای حفظ تعادل خود لوردوز کمری را زیاد کند