در قسمت انتهایی عضله، بافت محکمی به نام تاندون وجود دارد که باعث اتصال عضله به استخوان می شود. از جمله آسیب هایی که ممکن است در تاندون اتفاق افتد، پارگی تاندون است.در این مقاله، ابتدا در مورد پارگی تاندون شانه صحبت شده است. سپس در مورد علل، علائم، تشخیص، درمان، بهبودی و عوارض آن مطالبی آورده شده است.
پارگی تاندون شانه چگونه اتفاق می افتد؟
پارگی تاندون عضله فوق خاری، از جمله آسیب های شایع تاندون شانه است. پارگی تاندون عضله فوق خاری شانه غالباً در ورزشکاران مسن تری اتفاق می افتد که پس از یک دوره بی حرکتی، دوباره تمرین ها و مسابقه های رشته ورزشی خود از جمله هندبال تیمی، فوتبال، فوتبال آمریکایی، تنیس، بدمینتون، کریکت، تنیس روی میز، ورزش های پرتابی و اسکی را از سر گرفته باشند. این عارضه در جوانانی که رشته ورزشی آنان کشتی و وزنه برداری یا ورزش های پرتابی و دارای راکت است بسیار شایع است. مفصل شانه به وسیله یک کاف تاندونی احاطه شده است که از تاندون چهار عضله تشکیل می شود. عضله های فوق خاری، تحت خاری و گرد کوچک به بخش خلفی بالای استخوان بازو متصل شده اند. دو مورد اخیر بازو را به سمت خارج می چرخانند، حال آنکه عضله تحت کتفی که به بخش قدامی بالای استخوان بازو کشیده شده، چرخش دهنده داخلی است. تاندون همین عضله ها است که کاف تاندونی را ایجاد کرده و از عقب به بالا و جلو باعث تقویت کپسول مفصل شانه می شوند. در حرکت دور شدن مفصل شانه، تاندون عضله فوق خاری به درون فضایی که به وسیله آکرومیون و رباط اخرمی- غرابی پوشانده شده است، می لغزد. چنانچه حرکت دور شدن با چرخش خارجی شدید همراه شود، به جای حالت قبلی ممکن است تاندون به طرف رباط لغزیده و با آن برخورد کند. جهت عملکرد تاندون عضله های تحت خاری، گرد کوچک و تحت کتفی رو به پایین است و هنگام دور شدن سر استخوان بازو را در حفره کتف ثابت می دهند. در 75 درصد موارد دردهای شانه از کاف تاندونی و معمولاً تاندون عضله فوق خاری سرچشمه می گیرد. عضله فوق خاری همراه با دلتوئید در شروع حرکت دور شدن، استخوان بازو را بالا می برند. در پارگی کامل تاندون و عضله فوق خاری ورزشکار به اجبار مفصل شانه را پایین نگه می دارد، زیرا دست، به دلیل وجود نیروی ثقل حالت آویزان پیدا می کند. البته بعدها عضله والی جایگزین می شود. ضعیف ترین نقطه وتر فوق خاری بخشی است که در تشکیل کاف تاندونی مشارکت دارد. این بخش حدود یک سانتیمتر از محل اتصال تاندون به استخوان بازو فاصله دارد و اغلب پارگی ها در همین نقطه اتفاق می افتد. این پارگی ها می تواند کامل یا جزئی باشند. در بخش آسیب پذیر شبکه ای مویرگی وجود دارد که در معرض تغییرات تخریبی (دژنراتیو) قرار گرفته و جریان خون را مختلف می سازد. این حالت غالباً حتی در ورزشکاران 30 تا 35 ساله هم بروز می نماید. وقتی که دست نسبت به بدن دارای حالت دور شدن در زاویه 80- 120 درجه است، در چنین وضعیتی کار ایستا انجام می دهد. عروق خونی تحت فشار قرار می گیرند. این مورد حاکی از آن است که جریان خون و تأمین اکسیژن بافت کاهش یافته و احتمال خطر بروز صدمه افزایش می یابد.
علل
علل پارگی و التهاب تاندون شانه عبارت اند از:
- نیرویی که بازو را خلاف مقاومت موجود در جهت داخل بچرخاند، یا از چرخش خارجی بازو ممانعت به عمل آورد (مانند آنچه در خلال هندبال تیمی، فوتبال امریکایی یا کشتی اتفاق می افتد) .
– سقوط مستقیم روی شانه یا دستی که به طرف خارج دراز شده باشد.
– برداشتن یا پرتاب کردن جسم سنگین نیز می تواند باعث پارگی تاندون شانه شود.
علائم، نشانه ها و تشخیص
- هنگام وقوع صدمه دردی شدید ایجاد می شود که با انجام حرکت و تلاش بارزتر خواهد شد. ممکن است در 24 ساعت بعد درد تشدید شود و سپس در جهت بالای بازو گسترش یابد. چنانچه ورزشکار روی شانه خود سقوط کرده یا جسم سنگینی را برداشته یا پرتاب کرده باشد، تشخیص پارگی تاندون عضله فوق خاری شانه قطعیت بیشتری خواهد داشت.
– چرخش خارجی بازو یا حرکت دست به سمت بالا و پایین توأم با درد خواهد بود که از دیگر نشانه های پارگی تاندون شانه می باشد. در صورت پارگی غیر کامل وتر، می توان بدون وجود درد یا با درد اندک، بازو را در جهت خارج و تا زاویه ی 60-80 درجه بالا برد. اگر بازو در حد زاویه 80-120 درجه بالا برود، درد افزایش یافته و پس از آن فروکش می کند (تصویر زیر را ملاحظه کنید). همچنین در دامنه حرکتی فوق الذکر عملکرد بازو ضعیف تر است. هنگامی که نسبت به وقوع پارگی کامل تاندون شانه مظنون هستیم آزمایش زیر را انجام می دهیم. بازو در زاویه بیش از 120 درجه نسبت به بدن نگه داشته می شود، ولی هنگام پایین آمدن آن شاهد سقوط یکباره دست به پایین خواهیم بود. این یک علت مهم در تشخیص پارگی تاندون شانه محسوب می شود.
پارگی عضله فوق خاری موجب ضعف عضله در دامنه حرکتی بازو می شود.
هنگامی که دست بیشتر از زاویه 80-120 درجه نسبت به بدن بالا برده شود، درد افزایش
خواهد یافت. - حرکتهای عضلانی بازو به دلیل درد و ضعف در سمت صدمه
دیده ناقص خواهد بود. – در تاندون یا محل اتصال آن حساسیت موضعی وجود خواهد
داشت. – آرتروسکوپی شانه به همراه رادیوگرافی یا بدون آن می
تواند تشخیص پارگی تاندون شانه را از قطعیت برخوردار سازد. درمان بیمار باید اعمال زیر را جهت درمان پارگی تاندون شانه انجام دهد: - شانه را در محل بروز حادثه سرد کند. – استراحت کند. – چنانچه علائم عارضه از بین نرفت جهت درمان با پزشک
مشورت کند تا بهترین اقدام درمانی در مورد او انجام شود. اعمال پزشک عبارتند از: - اگر پارگی تاندون شانه به صورت کامل در بیمار یا
ورزشکار جوان اتفاق افتاده باشد عمل جراحی را انجام دهد. – اگر پارگی تاندون شانه کامل نیست، استراحت را تجویز
کند و به وسیله بانداژ برای مدت کوتاهی بازو را بی حرکت سازد. – تمرین های تحرک بخش و سایر تمرین های توان بخشی را
تجویز نماید تا روند درمان پارگی تاندون شانه را تسریع بخشد. - درمان بدون عمل جراحی درمان بدون عمل بیشتر برای بیمارانی تعیین می شود که می توانند همه
فعالیت های خود در زمان پیش از آسیب دیدگی را با موفقیت از سر بگیرند. چون نقص
ناشی از آسیب معمولا جنبه زیبایی دارد تا عملکردی بیشتر بیماران می توانند با یک
روش بدون نیاز به عمل خیلی زود به فعالیت های خود بازگردند. درمان اولیه شامل
استفاده از دارو و یخ برای تسکین درد، تمرینات کششی فعالانه و ملایم، تمرینات
تقویت کننده و تعدیل فعالیت ها به منظور اجتناب از فعالیت هایی است که باعث تحریک درد
می شوند (باعث بوجود آمدن دوباره درد می شوند). غالبا می توان این برنامه درمان را
به صورت مستقل انجام داد هر چند برخی بیماران از فیزیوتراپی بهره مند خواهند شد. - درمان با عمل جراحی پارگی تاندون فوق خاری شانه با ایجاد اختلال در عملکرد عضو می تواند
باعث ناتوانی دائمی شو. در صورتی که تاندون شانه پاره شود و دیگر انواع روش های
درمانی موثر واقع نشوند، ممکن است جراح ارتوپد یا پزشک تیم ورزشی عمل جراحی را
توصیه کنند. پارگی سر بلند تاندون عضله دوسر به ندرت به درمان جراحی نیاز
دارد. با این وجود، ممکن است بعضی از بیماران مانند ورزشکاران و کارگران ساده که
به بهبود کامل قدرت بدنی خود نیاز دارند به
عمل جراحی نیاز داشته باشند. همچنین
ممکن است عمل جراحی برای آن هایی که پارگی جزئی دارند وعلائم پارگی جزئی آن ها با
درمان غیر جراحی تسکین نمی یابد گزینه درستی باشد. ترمیم تاندون پاره شده (دوختن آن به هم) با استفاده از جراحی امکان
پذیر نیست. با این وجود، گاهی برای اتصال دوباره تاندون به هومروس ( استخوان بازو)
(که تنودز تاندون دوسر بازویی هم نامیده می شود) عمل جراحی توصیه می شود. غالبا
عمل جراحی برای افراد فعال و جوان تر بخصوص آن هایی که به قدرت چرخش مچ دست نیاز
دارند توصیه می شود ( و مورد نیاز است). همچنین ممکن است عمل جراحی برای بیمارانی انجام
شود که از ظاهر "عضله پاپای یا ملوان زبل" (برجسته) بازو راضی نیستند.
عمل جراحی برای کسانی که برای پاتولوژی مرتبط با شانه مانند پارگی روتاتور کاف تحت درمان جراحی قرار گرفته اند
هم پیشنهاد می شود. درمان با عمل جراحی عبارت است از دبریدمان آرتروسکوپیک (پاک سازی به
روش جراحی) ذرات باقی مانده تاندون سر بلند در درون مفصل، بازیابی تاندون پاره شده
و تنودز (اتصال مجدد) آن به بافت نرم یا استخوان. تکنیک های اتصال مجدد که بیشتر آن ها نتایج کلی خوبی بدنبال دارند
توضیح داده شده اند. بسیاری از سری نتایج، درمان مشکلات همزمان بیماران بخصوص
ترمیم روتاتور کاف را دربر گرفته اند که این می تواند تفسیر نتایج مربوط به پارگی
های سر بلند تاندون عضله دو سر که واقعا جدا شده اند را پیچیده کند. تکنیک های تنودز از گذشته به عمل باز برش و الحاق باقیمانده تاندون
سر بلند به حفره ای که در پروگزیمال (قسمت بالای) هومروس ایجاد شده
است متکی بوده است. هرچند برش باز و کوچک
به عنوان یک گزینه جراحی عالی باقی می ماند ولی اخیرا روی تکنیک های آرتروسکوپیکی
تاکید می شود که مجددا تاندون را به بافت نرم مجاور یا هومروس پروگزیمال (قسمت
بالای استخوان بازو) وصل می کنند. ممکن است از چند نوع عمل جراحی برای ترمیم آسیب تاندون شانه استفاده
شود. عمل جراحی باز- جراح برشی روی پوست شانه می زند
واز راه آن برش آسیب راترمیم می کند. عوارض: این عمل جراحی
به ندرت عوارض جانبی دارد. پارگی مجدد تاندون ترمیم شده شایع نیست. عوارض عوارض احتمالی درمان بدون عمل جراحی عبارتند از: عدم موفقیت در تشخیص پاتالوژی مرتبط که خیلی شایع است مانند عدم
موفقیت در تشخیص پارگی روتاتور کاف. با پارگی شدید تاندون سر بلند عضله دو سرباید
توجه پزشک به ارزیابی سالم بودن و عملکرد تاندون روتاتور کاف و درصورن لزوم تصویربرداری ازاین
تاندون که در مجاورت تاندون سر بلند قراردارد معطوف شود. عوارض احتمالی درمان با عمل جراحی عبارتند از: عوارض ناشی از جراحی که مشخصا با تنودز عضله دو سر بازو در ارتباط
نیستندمانند درد، خونریزی، عفونت، آسیب عصبی، سفتی ، مشکلات مربوط به بیهوشی
وناتوانی در بازگشت به میزان فعالیت ها در قبل از عمل جراحی که البته همهآن ها غیر
معمول هستند. بهبودی و توانبخشی ممکن است بعد از عمل، شانه را ببندند وآن را موقتا بی حرکت کنند. پزشک خیلی زود از بیمار می خواهد که ورزش درمانی را شروع کند.
تمرینات انعطاف پذیری، دامنه حرکت شانه را بهبود می دهند. تمرینات تقویت شانه هم
به تدریج به برنامه توانبخشی بیمار اضافه می شوند. پس از برداشتن بانداژ می توان تمرین های آماده سازی جسمانی از قبیل
دویدن را از سر گرفت. البته تمرین های برداشتن وزنه و پرتاب کردن به مدت 8 تا 12
هفته نباید انجام شوند. این مدت با توجه به شدت عارضه متغیر خواهد بود. بیمار باید حتما از برنامه درمانی پزشک پیروی کند. هر چند برنامه
درمانی فرایند کندی است ولی متعهد بودن بیمار به فیزیوتراپی مهم ترین عامل در
بازگشت او به کلیه فعالیت هایی است که از آن لذت می برد. جراحی موفق می تواند باعث اصلاح بدشکلی ماهیچه و بازگشت قدرت و
عملکرد بازو به وضعیت تقریبا نرمال شود.
آرتروسکوپی شانه - نوعی
جراحی سوراخ کلیدی است که در آن از یک دوربینکوچک و باریک برای نگاه کردن به درون
مفصل زانو و درمان آن استفاده میشود.
جراحی باز کوچک – ترکیبی
است از آرتروسکوپی و ترمیم از طریق برشی کوچک کهمعمولا به طول 3 تا 5 سانتی متر می
باشد.
جراح شما می تواند درمورد اینکه کدام نوع جراحی برای شما بهتر است به
شمامشاوره بدهد.
تغییر شکل از جنبه زیبایی که می تواند با گذر زمان موجب نارضایتی شود.
تنودز ناموفق همراه با تکرار یا باقی ماندن نقص ناشی از گسست سر
بلندعضله دو سر بازو.
