Dr.Majid Dastani PT, Bcs,Msc, DPT

انواع شکستگی مچ دست (کالیس)

 

گاهی اوقات شکستگی بصورت یک ترک و بدون جابجایی واضح است ولی در اکثر موارد در محل شکستگی جابجایی وجود دارد.

 

محل شکستگی معمولا بصورت یک خط عرضی حدود دو سانتیمتر بالاتر از سطح مفصلی مچ دست است. به این ترتیب یک قطعه شکسته شده بین خط شکستگی و مفصل مچ بوجود میاید.

 

این قطعه معمولا به سمت پشت و بیرون جابجا میشود و همچنین به سمت پشت کج شده و زاویه دار میشود.

 

وقتی پوکی استخوان شدید است قطعات شکسته شده ممکن است در هم فشرده شده و در هم فرو روند و در رادیولوژی خط شکستگی واضحی دیده نشود.

 

گاهی اوقات بیش از یک قطعه شکسته شده بین خط شکستگی عرضی و مفصل مچ دست ایجاد میشود. بطور مثال ممکن است یک خط طولی شکستگی از خط عرضی شروع شده و به داخل سطح مفصلی مچ دست وارد شود.

 

همراه با شکستگی انتهای تحتانی استخوان رادیوس معمولا انتهای تحتانی استخوان اولنا هم دچار شکستگی میشود. شکستگی استخوان اولنا معمولا در پایین ترین قسمت آن است که آن را زائده استیلوئید اولنا Styloid process میگویند.

 

جابجایی قطعه شکسته شده به سمت پشت و بیرون موجب میشود تغییر شکل خاصی در ظاهر مچ دست شکسته شده ایجاد شده و به شکل چنگال درآید. ”Dinner-fork deformity “     

 

وقتی جابجایی قطعه شکسته شده مچ دست برعکس بوده و به سمت جلو جابجا میشود به آن شکستگی اسمیت Smith’s fracture میگویند.

 

                                 

یکی از شایع ترین شکستگی های انسان شکستگی مچ دست است. این شکستگی انواع مختلفی دارد. در بالغین برحسب اینکه قطعه شکسته شده به کدام سمت جابجا شود آن را به دو دسته اصلی شکستگی کالیس و شکستگی اسمیت تقسیم میکنند. شکستگی کالیس بسیار شایعتر از اسمیت است.

 

شکستگی انتهای تحتانی استخوان رادیوس ( زند اعلی) یا شکستگی کالیس Colle’s fracture از شایعترین شکستگی های انسان است. نام این شکستگی از نام آقای ابراهام کالیس که آنرا شرح داده، برگرفته شده است. 

 

این شکستگی شایعترین شکستگی در افراد بالای ۴۰ سال بخصوص خانم ها است و ارتباط بسیار نزدیکی بین این شکستگی و پوکی استخوان وجود دارد. مکانیسم ایجاد آن زمین خوردن در حالتی است که فرد دست را حائل قرار داده و با کف دست به زمین میخورد. شیوع این شکستگی بیشتر در میانسالان و سنین بالا به خصوص خانم ها است.

 

                                 

 

 

یکی از شایعترین محل های شکستگی اندام ها شکستگی در ناحیه مچ دست است. گرچه در مچ دست انواع مختلفی از شکستگی ها ایجاد میشود ولی شکستگی های پایین استخوان رادیوس یا زند زبرین از همه شایع تر است.

 

در این مقاله در مورد انواع شکستگی های پائین استخوان رادیوس بحث میشود و در مورد شکستگی های دیگر مچ دست میتواند به مقالات دیگر مراجعه کنید.

انواع شکستگی های پائین استخوان رادیوس عبارتند از

 

 

شکستگی کالیس

 

در شکستگی های کالیس محل شکستگی در پایینترین قسمت استخوان رادیوس یا زند اعلی است. خط شکستگی معمولا تا سطح مفصلی مچ دست یکی دو سانتیمتر فاصله دارد با این حال شکستی میتواند چند تکه بوده و خط شکستگی میتواند به درون سطح مفصل ادامه پیدا کند. به این شکستگی ها کالیس میگویند چون اولین بار به توسط پزشکی به همین نام توضیح داده شد.

 

مکانیسم شکستگی های کالیس معمولا زمین خوردن روی دست باز است به این معنی که بیمار در حین زمین خوردن برای اجتناب از آسیب سر و صوزت بصورت غیر ارادی دست خود را به جلو دراز کرده و در نتیجه اولین جایی که به زمین برخورد میکند کف دست است.

 

ضربه شدید زمین به کف دست نه تنها موجب شکستگی میشود بلکه موجب میگردد تا قطعه شکسته شده به سمت پشت حرکت کند. در اینجا پشت به معنای طرف مخالف کف دست است.

 

 

شکستگی اسمیت

 

گاهی اوقات فرد طوری زمین میخورد که ضربه به پشت دست وی وارد میشود. در این حالت جهت نیروهای وارد طوری است که قطعه جابجا شده به طرف جلو یا قدام جابجا میشود. در اینجا جلو یا قدام به معنای طرف کف دستی است. وقتی جهت جابجایی شکستگی پایین استخوان رادیوس به سمت جلو باشد به آن شکستگی اسمیت میگویند.

 

 

شکستگی استیلوئید

 

وقتی که برجستگی کناری پایین استخوان رادیوس در ناحیه مچ دست شکسته میشود به آن شکستگی زائده استیلوئید میگویند. این شکستگی ها معمولا بر اثر حرکت ناگهانی مچ دست به خارج ایجاد میشوند.

 

 

شکستگی دررفتگی بارتون

 

وقتی که خط شکستگی به داخل سطح مفصلی وارد شده و سپس تمام استخوان های کف دست همراه با قطعه شکسته شده جابجا شده و دررفتگی همراه با شکستگی بوجود میاید آسیب بوجود آمده را شکستگی-دررفتگی بارتون میگویند.

 

 

شکستگی صفحه رشد مچ دست

 

گاهی اوقات هم شکستگی پایین استخوان رادیوس در بچه ها ایجاد شده و صفحه رشد مچ دست هم آسیب میبیند. به این نوع آسیب نام شکستگی های صفحه رشد انتهای پایینی مچ دست اطلاق میشود.

 

                                 

در بچه ها درمان بصورت جااندازی بسته دررفتگی انتهای پایینی استخوان اولنا و تنه استخوان رادیوس است. بعد از جااندازی، کل اندام فوقانی فرد در گچ بلندی که از کف دست تا بالای بازو ادامه میابد گذاشته شده و پس از حدود شش هفته که شکستگی استخوان رادیوس جوش خورد گچ خارج میشود.

 

پس ار آن بیمار برای بازیابی دامنه حرکتی مچ دست باید بمدت چند هفته تا چند ماه حرکات نرمشی خاصی را تحت نظر پزشک معالج یا فیزیوتراپ انجام دهد.

 

در بالغین درمان متفاوت است. ابتدا شکستگی تنه استخوان اولنا با استفاده از جراحی باز جااندازی و با پیچ و پلاک فیکس شده و سپس دررفتگی انتهای پایینی استخوان اولنا بصورت بسته جااندازی میشود. پس از جراحی کل اندام فوقانی مدتی در آتل محافظت شده و سپس حرکات نرمشی ساعد شروع میشود

                                 

انتهی پایینی استخوان اولنا برجسته تر از معمول میشود و پس از مدتی ساعد و مفصل مچ دست متورم میشود. درد بر روی انتهای پایینی استخوان اولنا و محل شکسته شدن رادیوس وجود دارد که با حرکت ساعد بخصوص حرکات چرخشی ساعد شدت میابد. در رادیوگرافی که از ناحیه مچ دست و ساعد به عمل میاید دررفتگی و شکستگی دیده میشود.

                                 

ساعد دو استخوان دارد. این دو استخوان را رادیوس ( زند اعلی یا بالایی) و اولنا ( زند اسفل یا پایینی) مینامند. اگر سر پا بایستیم و دستهای خود را در کنار تنه خود آویزان کنیم بطوریکه کف دست ها به طرف جلو باشد. استخوانی از ساعد که به تنه نزدیک تر است را اولنا مینامند و به استخوانی که از تنه دورتر است استخوان رادیوس میگویند.

 

وقتی بدنبال ضربه تنه استخوان رادیوس در یک سوم پایینی آن شکسته شده و انتهای پایینی استخوان اولنا که در حالت طبیعی با استخوان رادیوس مفصل میشود دچار دررفتگی میشود به آسیب ایجاد شده شکستگی- در رفتگی گالزی Galeazzi fracture-dislocation میگویند.

 

مکانیسم این آسیب ضربه غیر مستقیمی است که به کف دست فرد در حال زمین خوردن وارد شده و نیروی وارده به ساعد موجب شکستگی و در رفتگی میشود.

                                 

در بچه ها درمان بصورت جااندازی بسته دررفتگی سر رادیوس و شکستگی تنه اولنا است. جااندازی دررفتگی سر استخوان رادیوس با چرخاندن ساعد به خارج و فشار مستقیم به سر استخوان رادیوش میسر میشود.

 

بعد از جااندازی، کل اندام فوقانی فرد در گچ بلندی که از کف دست تا بالای بازو ادامه میابد گذاشته شده و پس از حدود شش هفته که شکستگی استخوان اولنا جوش خورد گچ خارج میشود.

 

پس ار آن بیمار برای بازیابی دامنه حرکتی آرنج و مچ دست باید بمدت چند هفته تا چند ماه حرکات نرمشی خاصی را تحت نظر پزشک معالج یا فیزیوتراپ انجام دهد.

 

در بالغین درمان کمی متفاوت است. ابتدا دررفتگی سر استخوان رادیوس بصورت بسته جااندازی شده و سپس شکستگی تنه استخوان اولنا با استفاده از جراحی باز جااندازی شده و با پیچ و پلاک فیکس میشود. در صورتیکه جااندازی بسته سر رادیوس موفقیت آمیز نباشد آنهم نیاز به جااندازی باز دارد.

 

گاهی اوقات در معاینه اولیه دررفتگی سر استخوان رادیوس تشخیص داده نشده و فقط شکستگی تنه استخوان اولنا درمان میشود. در این موارد پس از جوش خوردن استخوان اولنا و شروع حرکات آرنج مشاهده میشود که آرنج خوب حرکت نمیکند.

 

رادیوگرافی از آرنج در این زمان دررفتگی سر رادیوس را نشان میدهد. متاسفانه درمان دررفتگی در این زمان بسیار مشکل بوده و مستلزم جراحی بازسازی مفصل و استئوتومی استخوان اولنا است.

                                 

بعد از آسیب شکل ساعد قدری تغییر میکند. ساعد و مفصل آرنج متورم میشوند. درد بر روی سر استخوان رادیوس و محل شکسته شدن استخوان اولنا وجود دارد که با حرکت ساعد بخصوص حرکات چرخشی ساعد شدت میابد. در رادیوگرافی که از ناحیه آرنج و ساعد به عمل میاید دررفتگی و شکستگی دیده میشود. سر استخوان رادیوس معمولا به سمت جلوی کندیل خارجی بازو در میرود.

 

                                 

ساعد دو استخوان دارد. این دو استخوان را رادیوس ( زند اعلی یا بالایی) و اولنا ( زند اسفل یا پایینی) مینامند. اگر سر پا بایستیم و دستهای خود را در کنار تنه خود آویزان کنیم بطوریکه کف دست ها به طرف جلو باشد. استخوانی از ساعد که به تنه نزدیک تر است را اولنا مینامند و به استخوانی که از تنه دورتر است استخوان رادیوس میگویند.

 

وقتی بدنبال ضربه تنه استخوان اولنا شکسته شده و سر استخوان رادیوس که در حالت طبیعی با کندیل خارجی استخوان بازو مفصل میشود دچار دررفتگی میشود به آسیب ایجاد شده شکستگی- در رفتگی مونتاجیا Monteggia fracture-dislocation میگویند.

 

مکانیسم این آسیب، ضربه غیر مستقیمی است که به کف دست فرد در حال زمین خوردن وارد شده و نیروی وارده به ساعد موجب شکستگی و در رفتگی میشود. زمین خوردن معمولا در حالتی است که فرد ساعد خود را در حالت پروناسیون Pronation قرار داده است.

 

گاهی اوقات بدنبال اصابت مستقیم جسم سخت به ساعد هم ممکن است این آسیب ایجاد شود. شکستگی تنه استخوان اولنا معمولا در قسمت های بالایی آن ایجاد میشود.