Dr.Majid Dastani PT, Bcs,Msc, DPT

متاتارسالژی به درد زیر پنجه پا می گویند. این درد علل متفاوتی داشته و برحسب علت آن درمان هم متفاوت است. با این حال اقدامات مشترکی مانند تغییر کفش، استراحت و کاهش وزن میتواند درد را کاهش دهد. متاتارسالژی دردی است در زیر پنج پا که درست در زیر سر استخوان های متاتارس است. یعنی جایی که استخوان های متاتارس به استخوان های انگشتان پا متصل میشوند. متاتارسالژی یک بیماری نیست بلکه یک علامت است. درد زیر پنجه پا میتواند به علت بیماری های مختلفی ایجاد شود.

 

علل متاتارسالژی یا درد زیر پنجه پا چیست؟

 

مهمترین علل درد زیر پنجه پا عبارتند از

 

    استفاده زیاد از پا : در دونده ها یا بسیاری دیگر از ورزش هایی مانند تنیس که جهش زیاد قسمتی از آنها است ممکن است فشار زیادی به سر استخوان های متاتارس وارد شده که موجب بروز درد در زیر پنجه پا میشود

    کفش پاشنه بلند : کفش پاشته بلند میتواند موجب انتقال فشار وزن بر روی پنجه پا شده و موجب درد در زیر پنجه شود. کفش های تنگ هم میتوانند این درد را ایجاد کنند.

    وزن زیاد : اضافه وزن میتواند موجب اعمال فشار زیاد به پنج پا و در زیر آن شود

    مچ پا و تاندون آشیل سفت و خشک : این وضعیت با تغییر در توزیع فشار وزن در زیر پنجه پا میتواند موجب درد زیر پنجه شود

    نوروم مورتون : نوروم مورتون بر اثر ایجاد توموری خوش خیم در مسیر یکی از اعصاب کف پا ایجاد میشود و موجب بروز درد، سوزش و گزگز در زیر پنجه پا شود

    افزایش قوش کف پا : در کلافوت که به علت عدم تعادل در قدرت عضلات کف پا ایجاد میشود قوس کف پا زیاد شده و در این وضعیت فشار زیادی به زیر پنجه پا وارد میاید و موجب درد در ناحیه میگردد

    انگشت چکشی : در انگشت چکشی شکل انگشتان کف پا بصورت قوس تغییر شکل یافته و بند اول انگشتان پا به سمت بالا منحرف میشوند. این وضعیت فشار زیادی را به مفصل بین متاتارس و فالانکس وارد کرده و موجب بروز درد در زیر پنج پا میشود

    هالوکس والگوس : در هالوکس والگوس مفصل بین متاتارس و فالانکس شست به سمت بیرون منحرف میشود. این انحراف موجب برجسته شدن سمت داخلی پنجه میگردد. در این بیماری فشار زیادی به زیر پنجه پا وارد شده و موجب درد میشود

    جراحی قبلی بر روی پا : بطور مثال جراحی قبلی هالوکس والگوس میتواند موجب درد پنجه پا شود

    شکستگی استرسی متاتارس : شکستگی های استرسی کف پا بر اثر راه رفتن و دویدن زیاد ایجاد میشود و ایجاد درد در کف پا یا زیر پنجه پا میکند

    آرتریت : التهاب مفاصل متاتارسوفالانژیال مانند آنچه در بیماری نقرس رخ میدهد میتواند موجب بروز درد زیر پنجه پا شود

    دیابت : دیابت میتواند موجب آسیب اعصاب کف پا و بدنبال آن بروز درد در زیر پنجه شود

 

                                 

علائم متاتارسالژی چیست؟

 

علائم متاتارسالژی عبارت‌اند از:

 

        درد و سوزش شدید در زیر انگشتان پای بیمار

        دردی که هنگام ایستادن، دویدن، کشش پا و انگشتان و یا پیاده‌روی، به‌خصوص با پای برهنه روی سطح سفت ایجاد می‌شود و در صورت استراحت کاهش می‌یابد.

        درد ناگهانی انگشتان پا، بی‌حسی یا سوزش در زیر انگشتان پا

        احساس وجود سنگ‌ریزه در کفش بیمار

 

چه هنگام باید به پزشک مراجعه کرد؟

 

همه مشکلات مربوط به پا به مراقبت پزشکی نیاز ندارند. گاهی پا به علت ایستادن طولانی یا ورزش سنگین درد می‌گیرد. ولی چنانچه درد پا بیش از چند روز طول بکشد نباید آن را نادیده گرفت. اگر در کف پا درد سوزشی و داغ شدن احساس شود و با تعویض کفش و تغییر در نوع فعالیت‌ها درد بهبود پیدا نکرد بایستی با پزشک مشورت کرد.

 

تست و آزمایشات

 

اشعه X ممکن است در رد سایر علت‌های درد جلوی پا مفید باشد. اسکن استخوان می‌تواند مکان‌های التهاب را با دقت شناسایی کرده و نشان دهد.

 

سونوگرافی می‌تواند به شناسایی عوارضی مانند بورسیت یا نوروم مورتون (که می‌تواند باعث درد در منطقه متاتارس پا شود) کمک کند.

 

همچنین پزشک ممکن است برای کمک به شناسایی و تشخیص عوامل متعدد درد در متاتارس و مناطق میانی پا، عکس MRI را تجویز کند. این عوامل می‌تواند شامل اختلالات تروماتیک و آسیب‌زا، عوارض گردش خون، آرتریت، و عوارض مفصلی نوروپاتیک باشد و نیز عوارضی که منجر به عدم تعادل بیومکانیکی می‌شود.

 

پزشک ممکن است سایر آزمایشات و روش‌ها را نیز برای کمک به تشخیص و تعیین درمان مناسب، تجویز کند.

 

                                 

داروها

 

هرچند داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی ، مانند ایبوبروفن یا ناپروکسن مفید هستند، اما به ندرت به عنوان یک راه حل بلند مدت برای این عارضه استفاده می‌شوند.

 

فاز حاد

 

درمان اولیه شامل اعمال یخ به طور منظم و استفاده از پانسمان فشاری است. پزشک ممکن است برای 24 ساعت اول، قرار دادن وزنه در پا را توصیه کند. پس از 24 ساعت اول، پزشک ممکن است تمرینات محدوده حرکتی غیرفعال (ROM)ودرمان اولتراسوند را آغاز کند. استفاده از پد متاتارس و سایر ابزارهای ارتوتیک می‌تواند به تسکین درد، حتی در مراحل اولیه درمان کمک کند. در این مرحله، تغییر کفش توصیه می‌شود. توانبخشی در روز اول آسیب، با هدف بازگرداندن دامنه طبیعی حرکت، قدرت و عملکرد پا شروع می‌شود. ابزارهای اصلاحی نیمه‌سخت که در کفش محافظ تعبیه می‌شوند، درمان مؤثری برای متاتارسالژی هستند. کفش محافظ با ابزارهای اصلاحی نرم یا بدون آن، ممکن است به تنهایی برای برطرف کردن درد، کافی نباشد.

 

سایر روش‌های درمان

 

در صورت وجود پینه ، پزشک ممکن است برای تسکین موقت، آن را بتراشد. با این حال، جلوگیری از خونریزی و استفاده از اسیدها و سایر مواد شیمیایی، بسیار اهمیت دارد. علاوه بر تراشیدن پینه، تعیین علت پینه که در واقع پاسخ به فشاراست، بسیار مهم است. اگر علائم حاد باشد، اما مدت طولانی دوام نیابد، پرونیشن غیر طبیعی مفصل ساب‌تالار در مچ پا می‌تواند علت اصلی پینه باشد. پزشک ممکن است استفاده از ابزارهای ارتوتیک را در این موارد توصیه کند. علائم مزمن به یک نوار متاتارس بهتر پاسخ می‌دهند. نوار متاتارس می‌تواند به کفش دوندگی و یا کفش‌های ورزشی، اضافه شود. افراد مبتلا به قوس زیاد کف پا که از درد متاتارسالژی رنج می‌برند، به ابزارهای ارتوتیک به خوبی پاسخ می‌دهند.

 

فیزیوتراپی

 

تمرکز اصلی درمان، ترمیم بیومکانیک نرمال و تسکین فشار در ناحیه است. لازمه درمان، فروکش کردن و یا رفع التهاب از طریق کاهش فشار مکرر است. هنگامی که ورزشکار از درد رهایی یافت، تمرینات تقویت کننده ایزومتریک، ایزوتونیک و ایزوکنتیک را آغاز خواهد کرد. با از بین رفتن التهاب، تمرینات دامنه حرکتی غیر فعال تبدیل به تمرینات فعال خواهد شد.

 

تزریق

 

بیماران مبتلا به نورومای بین انگشتی می‌توانند از یک بلوک عصبی همراه با تزریق آستروئید بلند مدت بهره‌مند شوند.

 

درمان تفریحی

 

در طول درمان، بیماران باید به انجام اشکال جایگزین برای بدنسازی و تمرینات آمادگی جسمانی، ترغیب شوند. به عنوان مثال، شنا یک ورزش بسیار عالی برای حفظ آمادگی جسمانی است، در عین حال که بیمار در مرحله وزنه‌برداری محدود در روند التیام خود به سر می‌برد.

 

مداخله جراحی

 

اصلاح کفش با ابزار ارتوتیک ممکن است تنها درمان مورد نیاز باشد، اما در موارد شدید، چیدمان مجدد استخوان متاتارس با عمل جراحی ممکن است لازم باشد.