Dr.Majid Dastani PT, Bcs,Msc, DPT

احساس سوزش در زانو ممکن است به فرایند‌ها و اختلالات مختلفی مربوط باشد. برای مثال، هر نوع سوختگی پوست (سوختگی حرارتی، الکتریکی یا شیمیایی) باعث زانودرد و سوزش در محل آسیب‌دیده شود. وارد آمدن آسیب به عصب‌های پا (نوروپاتی محیطی) باعث احساس سوزش یا سوزن سوزن شدن می‌شود که در اصطلاح پزشکی به آن بیماری پارستزی (خواب رفتن پا) می‌گویند. دیابت و مصرف بیش‌ازحد الکل، دو علت شایع نوروپاتی محیطی هستند. انواع مختلف آرتروز (التهاب مفاصل) می‌تواند موجب بروز درد و خشکی مفصل زانو شود و این درد در برخی موارد به شکل سوزش احساس می‌گردد. ورزش‌های  فیزیوتراپی خاصی جهت افزایش قدرت عضله چهار سر ران وجود دارد که به ثبات مفصل زانو کمک می‌کنند. ازجمله این تمرینات عبارتند از:

 

تمرینات تقویت و کشش عضلات چهارسر ران

 

بر روی کمر دراز بکشید و یک رول فومی کوچک یا یک حوله‌ی رول شده را زیر زانوی خود قرار دهید. عضلات ران پای خود را منقبض کنید و با فشار به حوله سعی کنید پای خود را کاملاً صاف کنید. این حالت را برای ۵ ثانیه نگه دارید و سپس عضلات خود را شل کنید. این حرکت را برای هر پا، ۱۰ بار تکرار کنید. این حرکت موجب تقویت عضلات چهارسر ران پا می‌شود.

 

بالا آوردن پا در حالت صاف

 

بر روی کمر دراز بکشید و هر دو پای خود را دراز کنید. پای راست خود را در حدود ۶ اینچ به سمت بالا ببرید و آن را برای ۱۰ ثانیه در این حالت نگه دارید. توجه کنید که در حین انجام این حرکت، عضلات شکم شما منقبض باشند. می‌توانید برای پشتیبانی بیشتر از کمر خود، دستان خود را در زیر قسمت پایینی کمر خود قرار دهید. همچنین توجه کنید که عضلات چهارسر ران شما کاملاً درگیر باشند. این حرکت موجب تقویت عضلات شکم و چهارسر ران می‌شود. این حرکت را برای هر پا، ۵ بار تکرار کنید.

 

کشش همسترینگ

 

بایستید و یکی از پاهای خود را به سمت جلو بالا ببرید. زانویی که در عقب قرار دارد را خم کنید و سپس از مفصل لگن به سمت جلو خم شوید. می‌توانید برای حفظ تعادل، دستان خود را روی ران پایی که خمیده است قرار دهید. اگر کشش را احساس نمی‌کنید، بیشتر به سمت جلو خم شوید  و یا لگن خود را به سمت جلو بچرخانید.

 

حرکت داخل ران

ر روی زمین و به کمر دراز بکشید. زانوهای خود را خم کنید به طوری که کف پاهایتان کاملاً روی زمین قرار گیرد. بین زانو‌های خود، یک پشتی یا توپ سبک یا رول فومی قرار دهید. با  فشار دادن زانو‌ها به سمت هم دیگر، شیء بین پاهای خود را فشار دهید و این حالت را برای ۵ تا ۱۰ ثانیه نگه دارید. سپس عضلات خود را شل کنید و این کار را ۱۰ الی ۲۰ بار تکرار کنید. این حرکت عضلات داخل ران را تقویت می‌کند.

 

بالا آوردن لگن (حرکت پل)

 

بر روی کمر دراز بکشید. زانوهای خود را خم کنید به طوری که کف پاهایتان کاملاً روی زمین قرار گیرد. پاشنه‌ی پا‌ها باید با باسن نزدیک شود. لگن خود را از روی زمین بلند کنید و به سمت بالا ببرید و آن را برای ۵ تا ۱۰ ثانیه نگه دارید. سپس دوباره به حالت اول بازگردید و این حرکت  را ۱۰ الی ۲۰ بار تکرار کنید. این حرکت موجب تقویت عضلات همسترینگ می‌شود که از زانو پشتیبانی می‌کنند.

                                 

چنانچه علایم بیماری شما پس از گذشت 6 تا 12 ماه از درمان تنیس البو رفع نشود، پزشک ممکن است عمل جراحی را توصیه کند. اغلب روش‌های جراحی تنیس البو یا آرنج تنیس بازان شامل جدا کردن ماهیچه آسیب دیده و اتصال مجدد ماهیچه سالم به استخوان می‌شود. روش صحیح جراحی برای شما به طیفی از عوامل خاص بستگی دارد. این عوامل شامل دامنه جراحت، سلامت عمومی بدن و نیازهای شخصی شما می شود. در مورد گزینه های درمانی و خطرات احتمالی همراه با هر روش درمانی، با پزشکتان صحبت کنید.

 

جراحی باز

 

رایج‌ترین روش ترمیم آرنج تنیس بازان، جراحی باز است. در این روش برشی بر روی بازو ایجاد می‌شود. جراحی باز معمولا به صورت سرپایی انجام می‌شود و به ندرت به بستری شدن در بیمارستان نیاز دارد.

 

عمل جراحی آتروسکوپی

 

تنیس البو را همچنین می‌توان با استفاده از وسایل بسیار کوچک و ایجاد برش‌های کوچک ترمیم کرد. همانند جراحی باز این روش نیز به صورت سرپایی انجام می‌شود.

 

خطرات عمل جراحی

 

مانند هر عمل جراحی، خطراتی در عمل جراحی آرنج تنیس بازان یا  تنیس البو وجود دارد. رایج ترین مواردی که باید مورد بررسی قرار گیرد، شامل موارد زیر می شود:

 

    عفونت

·         آسیب به عصب و رگ های خونی

·         احتمال توانبخشی پس از مدت طولانی

·         از دست دادن قدرت

·         از دست دادن انعطاف پذیری

·         احتمال احتیاج به جراحی مجدد

 

توان‌بخشی پس از جراحی

 

فعالیت‌های توان‌بخشی پس از عمل جراحی عبارت‌اند از استراحت، ورزش و روش‌های درمانی محتاطانه که این فعالیت‌ها به بهبودی شما کمک خواهند کرد. میزان موفقیت شما در برنامه‌ی توان‌بخشی، به میزان همکاری با پزشک و فیزیوتراپیست و همچنین نحوه‌ی مدیریت بهبودی در منزل به‌صورت روزانه، بستگی دارد. هیچ دو برنامه‌ی توان‌بخشی، مانند یکدیگر نیستند. مدت زمان موردنیاز برای اجرای برنامه‌ی توان‌بخشی، به میزان جراحت قبل از انجام عمل جراحی، نوع عمل جراحی انجام‌شده و میزان فعالیت و سلامتی شما قبل از انجام عمل، بستگی دارد.

                                 

تصور عمومی و کلی از بدشکلی اسکولیوز انحناء جانبی ستون فقرات است. حال آن که این عارضه در واقع بسیار پیچیده‌تر است. اسکولیوز (کژپشتی، انحراف یا کجی جانبی ستون فقرات) بیشتر به یک مارپیچ شبیه است تا یک گودی یا انحناء ساده و می‌توان آن را با عبارت "مارپیچ سه بعدی" ستون فقرات توصیف کرد. شکل دنده‌ها، شانه‌ها و مفصل‌های ران نیز با چرخش ستون فقرات تغییر می‌کند و بیمار دچار مشکلات جدی می‌شود و از ناراحتی عمومی و تغییرهای قابل توجه ظاهری رنج می‌برد.

 

چه عواملی باعث انحراف ستون فقرات می‌شود؟

 

دلایل و انواع بسیاری از انحراف و کجی ستون فقرات (اسکولیوز) وجود دارد، از جمله:

 

    اسکولیوز مادرزادی که ناشی از یک اختلال و عارضه استخوان در هنگام تولد است.

    اسکولیوز عصبی، عضلانی که ناشی از ناهنجاری‌های عضلات و یا اعصاب است. این نوع انحراف غالبا" در افرادی مشاهده می‌شود که مبتلا به اسپینا بیفیدا (مهره شکاف دار) یا فلج مغزی (CP) و یا مبتلا به عوارض مختلفی هستند که با فلج همراه است و یا منجر به فلج می‌شود.

    اسکولیوز دژنراتیو، این نوع انحراف ممکن است ناشی از فروپاشی استخوان (به دلیل آسیب یا بیماری)، عمل جراحی ماژور کمر، یا بیماری پوکی استخوان باشد.

    اسکولیوز ایدیوپاتیک، شایع‌‌ترین نوع عوارض انحراف ستون فقرات است که علت آن هنوز ناشناخته است. تئوری‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد، اما هیچ کدام از آن ها قطعی نمی‌باشد. با این وجود، شواهد محکمی وجود دارد که اسکولیوز ایدیوپاتیک یک بیماری وراثتی است.

 

 

علائم و نشانه‌های انحراف ستون فقرات (اسکولیوز):

 

·         بالاتر بودن یکی از شانه‌ها

·         بالاتر بودن یک سمت لگن

·         برآمدگی یک استخوان کتف از پشت

·         به هم خوردن خط کمر

·         نامتقارن بودن اندازه و یا مکان پستان در زنان

·         خارج بودن سر بیمار از نقطه مرکزی محور لگن

·         متمایل بودن تمام بدن به یک طرف

·         یکسان نبودن فاصله بین دست‌ها و بدن

·         قرار داشتن دنده‌ها در ارتفاع مختلف

·         تفاوت قابل مشاهده در ظاهر و یا بافت پوست دو طرف ستون فقرات

·         برجسته‌تر بودن دنده‌ها در یک طرف قفسه سینه

·         برجستگی دنده‌ها هنگام خم شدن بیمار

·         اختلاف طول پاها

                                 

 

 

انحنای ستون فقرات ناحیه کمر اختلالی است که باعث می شود که ستون مهره های مفصل کمر به سمت راست و چپ خمیده شود. انحنای ستون فقرات در اکثر موارد در افراد بین سنین 9 تا14 سالگی در دوران بلوغ و رشد ایجاد می شود. ستون فقرات یکی از حیاتی‌ترین قسمت‌های بدن ماست که از بدن پشتیبانی می‌کند و امکان حرکت کردن بدن در جهات مختلف را ممکن می‌سازد. آناتومی مهره های کمر به نحو شگفت‌انگیزی خلق شده و ساختار آن به گونه‌ای است که عملکرد‌های بسیار زیادی دارد.

 

انحنا یا انحراف ستون فقرات اغلب خفیف است و نیازی به درمان خاصی ندارد اما در موارد شدید درمان هایی مانند کاربرد بریس یا جراحی برای درمان این عارضه به کاربرده می شود. خمیدگی دیگری وجود دارد که باعث انحنای ستون فقرات به سمت جلو میشود و به آن کیفوز گفته می شود و به هیچ گونه درمانی نیاز ندارد.

 

تشخیص

 

در صورتی که شخص بزرگسالی دچار اسکولیوز شود، لازم است قبل از اقدام به درمان، وضعیت انحراف ستون فقرات او به دقت ارزیابی شود و علل احتمالی بروز اسکولیوز نیز تشخیص داده شوند. اولین قدم برای ارزیابی وضعیت بیمار، علت ابتلای او به اسکولیوز و بررسی سایر مشکلات احتمالی، گرفتن شرح حال از بیمار و بررسی سوابق پزشکی او است. متخصص طب فیزیکی ممکن است در مورد موارد زیر از شما سوال کند:

 

·         سوابق خانوادگی در ابتلا به این عارضه

·         زمان بروز یا شدت گرفتن ستون فقرات

·         نحوه‌ی پیشروی انحراف و شدیدتر شدن آن

·         داشتن درد

·         اختلال در دفع مدفوع و ادرار

·         عملکرد و کارایی عضلات

·         سابقه‌ی انجام جراحی در گذشته

 

معمولا بعد از ارزیابی‌های اولیه، انجام رادیوگرافی با اشعه‌ی ایکس تجویز می‌شود تا متخصص طب فیزیکی بتواند ساختار و شکل ستون فقرات را ببیند و میزان انحراف آن را اندازه گیری کند. بسته به نتایج به دست آمده از معاینات اولیه و رادیوگرافی، ممکن است انجام تستهای بیشتری مانند اسکن MRI و CT SCAN و تست نوار عصب و عضله تجویز شوند تا ارزیابی‌های بیشتری بر روی ستون فقرات انجام شود.

                                 ان

اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات و بارداری بیشتر از حالتی که فرد به تنهایی دچار یکی از این شرایط باشد، می‌تواند در صورت بروز همزمان برای فرد نگران‌کننده باشد. به هر حال، مهم است توجه داشته باشید به خاطر ابتلای مادر به اسکولیوز، نوزاد در معرض خطر قرار نمی‌گیرد.

 

در این شرایط لازم است مراقبت‌های خاص از فرد بیمار انجام شود، اما سلامت و رشد نوزاد به هیچ وجه به خاطر ابتلای مادر به اسکولیوز در معرض خطر نیست.

 

به خاطر ابتلای مادر به اسکولیوز، کودک در معرض خطر قرار نمی‌گیرد. در حقیقت، اکثر خانم‌های مبتلا به این بیماری، مشکلی برای به دنیا آوردن کودک نخواهند داشت. به هر حال، مطمئن شوید با متخصص طب فیریکی خود درباره ابتلا به اسکولیوز در مراحل اولیه شروع بارداری صحبت کرده باشید.

 

در این شرایط با توجه به انحنای ایجاد شده در ستون فقرات (انحراف جانبی، انحراف طرفی یا چرخش ستون فقرات)، بی‌هوشی بیمار ممکن است سخت یا حتی برای برخی خانم‌های دچار این مشکل غیرممکن باشد. علاوه بر این ممکن است شرایط بیمار به خاطر فشار وارد شده به بدن در هنگام زایمان خطرناک باشد یا لازم باشد از عمل جراحی سزارین برای به دنیا آوردن کودک استفاده شود.

 

در سه ماهه سوم بارداری، زنان مبتلا به انحراف ستون فقرات می‌بایست مراقبت خاص از ناحیه کمر خود داشته باشند. با توجه به اینکه در طول دوره بارداری انواع مختلف هورمون‌ها در بدن آزاد می‌شوند، رباط‌ های بدن به‌طور طبیعی کمی شل شده و سست می‌شوند. این شرایط می‌تواند احتمال ایجاد انحراف در ستون فقرات را افزایش داده و برای بیمار در ناحیه کمر، لگن یا پا درد به همراه داشته باشد.

 

برای افرادی که از عمل جراحی اسکولیوز و ابزارهای کمکی در ناحیه ستون فقرات استفاده کرده‌اند، درد طولانی‌مدت در ناحیه کمر و کاهش میزان رضایت از نتایج جراحی اسکولیوز پس از بارداری مسئله‌ای عادی است.

 

خانم‌های مبتلا به انحراف ستون فقرات احتمالاً با درد بیشتر در ناحیه لگن، پا، و کمر خود در طول دوره بارداری مواجه می‌شوند. در این شرایط با توجه به انحراف موجود در ناحیه ستون فقرات، ممکن است فرآیند نفس‌گیری برای تولد کودک دشوارتر از شرایط عادی باشد.

 

 پس از به دنیا آمدن کودک، احتمالاً شرایط اسکولیوز در صورتی که مادر از یک طرف بدن خود بیشتر برای نگهداری کودک استفاده کند، تشدید خواهد شد. به همین خاطر بهتر است از وسایل کمکی برای خانم‌های مبتلا به اسکولیوز پس از زایمان استفاده شود.

 

در حقیقت اکثر خانم‌های مبتلا به انحراف ستون فقرات بدون مشکل فرزند به دنیا می‌آورند. به هر حال، لازم است این افراد اطلاعات مناسب درباره اقدامات لازم در طول دوره بارداری و خطرات احتمالی مربوط به آن داشته باشند.

                                 

شستن بر روی صندلی اداره در کل روز باعث می‌شود، عضلات قفسه سینه شما سفت و خشک شوند. این امر باعث می‌شود ستون فقرات شما به سمت جلو کشیده شده و شانه‌ها به سمت داخل چرخش کنند. هم‌زمان با این شرایط عضلات بالای کمر شما ضعیف می‌شوند و شما دچار قوس بیش‌ از اندازه کمر می‌شوید. به‌عبارت‌دیگر، شما شبیه فرد مبتلابه گوژپشت می‌شوید و ممکن است در گردن، کمر و حتی بازوها و پاها درد را تجربه نمایید. اصطلاح بالینی این بیماری "کیفوز ستون فقرات" است. خبر خوب این است که قوز کمر (کیفوز)، به‌طور کامل برگشت‌پذیر است. تمرینات اصلاحی زیر و ورزش برای قور کمر می‌تواند خشکی عضلات قفسه سینه را از بین برده و عضلات پشت شما را تقویت نمایند، درنتیجه ظاهر اندام شما مناسب گشته و دیگر گوژپشت به نظر نخواهید رسید.

 

چسباندن پشت

 

نزدیک کردن دستها از پشت تمرینی مفید برای رفع قوز پشتی

 

الف) دست‌ها را به موازات کف زمین نگه دارید و آرنج‌‌ها را خم کنید. در این حالت دست‌های‌تان باید به سمت جلو باشد.

 

ب) کم کم دست‌ها را به طرفین باز کنید.

 

ج) در نهایت همین‌طور که آرنج ‌خم است دست‌ها را به پشت ببرید و به عضلات پشت فشار بیاورید. دوباره به حالت اول بازگردید و حرکت را تکرار کنید. برای افراد مبتدی بهتر است این حرکت 10 بار تکرار شود.

 

فشار به دیوار

 

فشار به دیوار حرکتی مناسب برای درمان کیفوز

 

الف) با 30 سانتی‌متر فاصله مقابل دیوار ایستاده و کف دست‌ها را درست مقابل شانه‌ها روی دیوار قرار دهید. پشت و پاها را صاف نگه دارید.

 

ب) به آرامی آرنج‌ را خم کنید تا به سمت دیوار کشیده شوید. با نزدیک شدن به دیوار دست‌ها را به سمت دیوار فشار داده و آرنج‌ها را خم کنید. به موقعیت اول بازگردید و حرکت را به صورت دو ست ده تایی انجام دهید.

 

کشش دستها و کتف

 

برای انجام این حرکت دست خود را در یک سطح بالاتر به مانند شکل زیر قرار دهید. 30 ثانیه نگه دارید و سپس به مدت 1 دقیقه استراحت نمائید. این تمرین را روزانه سه بار انجام دهید.

 

چرخش سرشانه

 

چرخش سرشانه حرکتی مفید برای رفع کیفوز یا قوز پشت است برای انجام این تمرین دست‌ها را کاملا به سمت طرفین باز کنید طوری که آرنج‌‌ها صاف باشند و دست‌ها در راستای شانه‌هایتان افقی نسبت به زمین قرار گرفته باشند. حالا دست‌ها را به مدت 30 ثانیه در هر دو جهت عقربه‌های ساعت و خلاف آن بدون خم شدن دست‌ها حول یک محور بچرخانید. این ورزش به گرد شدن سرشانه‌ها و تقویت عضلات پشت و نزدیک بازو کمک می‌کند و برای رفع قوز پشت و کیفوز مفید است. بهتر است این حرکت را تا حدی انجام دهید که احساس کنید عضلات پشت و بازوی‌تان درگیر شده است. پیشنهاد ما انجام آن در یک دقیقه است.

 

برای درمان کیفوز شنای سوئدی انجام دهید

 

الف) روی شکم دراز بکشید دست‌ها را بیشتر از عرض شانه‌ها باز کنید و کف آنها را روی زمین قرار داده و نوک پاها هم با زمین در تماس باشند. در این حالت باید کمرتان صاف و با شانه‌های‌تان در یک راستا قرار داشته باشد.

 

ب) حالا آرنج‌ها را تا آنجا که می‌توانید خم کنید و با چند ثانیه مکث به حالت اول بازگردید. یادتان باشد شکم را سفت نگه دارید و ستون فقرات راست باشد. اگر مبتدی هستید این کار را در یک ست ده تایی انجام دهید.

 

بارفیکس به دیوار

 

انجام حرکت بارفیکس به دیوار به برطرف کردن قوز پشت کمک می کند. برای انجام این حرکت در ناحیه پشت تشکی قرار دهید تا بتواند به ستون فقرات از پشت در ناحیه بالا فشار وارد نماید. 20 ثانیه در این وضعیت بمانید. سپس به مدت یک دقیقه استراحت نمائید. این تمرین را روزانه سه بار تکرار نمائید.

 

حرکت گهواره تمرینی مفید برای رفع قوز پشت است

 

 الف) به پشت روی زمین بخوابید و زانوها را در ناحیه شکم جمع کرده، با دست آن را نگه دارید.

 

ب) به صورت حرکت گهواره سعی کنید پاها را به زمین نزدیک و سپس دور کنید. این حرکت را تا هر اندازه که می‌توانید انجام دهید. در این حالت گودی کمر و قوز پشت هر دو به یک نسبت برطرف می‌شوند.

 

نشر خم دمبل پرتابی

 

الف) زانوها را کمی خم کنید و باسن را به سمت عقب بدهید و پشت‌تان را صاف کنید. دو دمبل سبک در هر دست قرار دهید و آنها را مقابل‌تان بگیرید.

 

ب) همین‌طور که دست‌هارا به طرفین باز می‌کنید آرنج‌ها را خم کنید. خم کردن آرنج به بالا بردن وزن‌ها کمک می‌کند. چند ثانیه دست‌ها را بالا نگه دارید و کم کم به وضعیت اولیه بازگردید. این کار را در دو ست 12 تایی انجام دهید.

 

نشر خم دمبل موازی

 

الف) زانوها را خم کنید و دو دمبل سبک را در هر دو دست قرار دهید. نیم‌تنه شما باید به گونه‌ای باشد که به صورت زاویه 45 درجه ایستاده باشید.

 

ب) حالا می‌توانید دمبل‌ها را بالا بیاورید؛ طوری که آرنج‌ها موازی پشت‌ شما قرار بگیرد. جلو باز و باید همچنان موازی به سمت پایین باشد. این حرکت، عضلات بزرگ قسمت فوقاتی پشت شما را قوی می‌کند. شما می‌توانید این حرکت را در 3 ست 12 تا 15 تایی انجام دهید.

 

کشش کتف به سمت عقب

 

روی یک صندلی کوتاه بنشینید، پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید و به طور کامل به صندلی تکیه بدهید، دست‌ها را از پشت سر به هم قلاب کنید و سپس سر و کتف را به سمت عقب خم کرده و بکشید. این کار را برای 60 ثانیه انجام دهید و در 3 ست 5 تایی آن را به پایان ببرید

 

قوزی نشوید

 

برای پیشگیری از قوز پشتی به نشستن و مدل ایستادن و حتی راه رفتن‌تان توجه کنید

 

اگر می‌خواهید اندام‌تان صاف و کشیده باشد لطفا به هیچ‌وجه قوز نکنید. همین قوز کردن‌های بی‌دلیل فرم استخوان‌های کمر را تغییر می‌دهد و کم‌کم تبدیل به انسانی با یک تپه بر دوش می‌شوید. مهم‌ترین نکته این است که همیشه حواستان به نشستن و مدل ایستادن و حتی راه رفتن‌تان باشد. غیر از حرکت‌های نرمشی که آموزش دادیم خودتان هم باید مدام حواس‌تان باشد و به خودتان سیخونک بزنید که قوز نکن. مخصوصا وقتی پای کامپیوتر نشسته‌اید و با دقت کارتان را انجام می‌دهید یکهو به خودتان بیایید و کمرتان را صاف کنید.

زمان راه رفتن‌های سریع وقتی سرتان را انداخته‌اید پایین و قدم‌های‌تان را می‌شمارید باید سریع سرتان را بالا بیاورید. مقابل تلویزیون وقتی در هیجان فیلم و سریال حل شده‌اید هم باید حواس‌تان باشد؛ پس کمرتان را صاف کنید، سرتان را بالا بگیرید و فیلم‌تان را ببینید. هنگام رانندگی هم قرار نیست روی فرمان خیمه بزنید. کمربند را ببندید، با کمری صاف روبه‌رو را نگاه کنید و راه‌تان را ‌بروید.

                                 

.

هرکدام از پاها شامل 26 استخوان است که دوقسمت کمانی را تشکیل داده است. کمان طولی که در راستای پا وکمان عرضی که درعرض پا قرارگرفته است استخوان های ناحیه کف پا در ابتدا بوسیله یک قالب و بوسیله رشته های فیبری که به عنوان لیگامان شناخته شده است به یکدیگر متصل شده اند ماهیچه های پا که بافت های سخت و محکمی است و به عنوان ماهیچه های کف پا شناخته شده است دومین ناحیه ای است که از پا نگهداری و پشتیبانی می کند. همچنین وسایل کمک درمانی مانند پدهایی برای کف پا وجود دارد و حتی انجام ماساژ کف پا که می تواند از وارد شدن فشار روی کف پا جلوگیری کند و نقش ضربه گیر را ایفا کند. درد کف پا معمولا بر اثر عملکرد اشتباه یا واکنش هر کدام از ساختارهای کف پا ایجاد میشود. با پیشرفت های کنونی درمان درد کف پا بسته به دلیل درد کف پا و علل آن امکان پذیر است. گاهی ورزش های مربوط به صافی کف پا نیزمی تواند در درمان درد کف پا موثر باشد.

 

انواع درد کف پا

 

    درد پاشنه: اگر از پاشنه پای خود بیش از حد استفاده کنید یا آسیب ببینید، ممکن است درد پاشنه پا را حس کنید. این درد ممکن است خفیف باشد و گاهی ناتوان کننده می‌شود.

    درد برجستگی (زیر پنجه) کف پا: چنانچه از پاشنه درد رنج می‌برید، احتمالاً به عارضه التهاب آرنگ یا رباط کف پا به نام پلانتار فاسیا دچار شده‌اید. تحریک یا التهاب نوار بافتی محکم اتصال دهنده استخوان پاشنه به پنجه را التهاب آرنگ کف پا گویند. این عارضه معمولاً صبح هنگام یعنی زمان بیدار شدن از خواب بیشترین شدت را دارد و درد حاصل از آن در پاشنه یا قوس کف پا حس می‌شود.

    درد قوس کف پا: بعضی اوقات به دنبال فعالیت ‌هایی چون دویدن، پیاده‌ روی و پرش، قوس کف پا دچار درد و آسیب می‌ شود. افرادی که کف پای صاف دارند بیشتر دچار درد قوس ‌کف پا می ‌شوند. درد قوس کف پا معمولا به آهستگی ظاهر می ‌شود ولی گاهی اوقات پس از پرش یا دوی سرعت، فرد به طور ناگهانی دچار درد کف پا می‌ شود و در قوس کف پایی احساس درد شدیدی می ‌کند.

    درد انگشت پا:  علل مختلفی می توانند باعث درد انگشت پا شوند، از پینه پا گرفته تا مشکلات عصبی.

    درد کناره بیرونی کف پا

                                 

درد پاشنه پا مشکل شایعی است که می تواند برای بسیاری افراد و به خصوص ورزشکاران به وجود آید. این درد معمولا یک عارضه موضعی است که مچ پا را درگیر می کند. در هنگام ایستادن و یا نشستن، پاشنه پا وزن انسان را تحمل می کند. نادیده گرفتن این درد می تواند زمینه ابتلا به دردهای شدیدتر و جدی تر را فراهم نماید.

 

رایج ترین علل درد پاشنه پا

 

    فاستئیت پلانتار Plantar fasciitis : فاستئیت پلانتار زمانی رخ می دهد که فشار زیادی به پا وارد شده و به رباط کف پا یا رباط فاشیای پلانتار* plantar fascia آسیب رسانده و باعث درد و سفتی در این قسمت می شود.

    پیچ خوردگی ها و فشارها: پیچ خوردگی ها آسیب هایی هستند که اغلب در نتیجه فعالیت های جسمی به بدن وارد می شوند. این آسیب ها رایج هستند و از خفیف تا شدید وجود دارند.

    شکستگی: شکستگی استخوان این قسمت نیز باعث بروز درد می شود. این وضعیت یک شرایط اورژانسی محسوب می شود و نیاز به درمان فوری دارد.

    التهاب تاندون آشیل Achilles tendonitis : التهاب تاندون آشیل زمانی رخ می دهد که تاندون آشیل، تاندونی که ساق پا را به پاشنه پا متصل می کند، دردناک یا ملتهب شود، علت آن استفاده زیاد یا صدمه است.

    بورسیت Bursitis : التهاب بورس هاست. بورس ها Bursae کیسه های پر شده از مایع هستند که در اطراف مفاصل یافت می شوند. این کیسه ها منطقه ای که تاندون ها، پوست و بافت عضلات به استخوان ها می رسند را احاطه کرده اند. (بورس ها از اصطکاک بین استخوان ها و سایر بافت ها جلوگیری می کنند).

    اسپوندیلیت آنکیلوزان یا آنکیلوزانیا Ankylosing spondylitis : این نوع آرتریت در درجه اول ستون فقرات را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث التهاب شدید مهره ها می شود که ممکن است منجر به درد مزمن و ناتوانی فرد شود.

    استئوکندروز Osteochondroses : این اختلالات به طور مستقیم بر روی رشد استخوان ها در کودکان و نوجوانان تاثیر می گذارد.

    آرتریت واکنشی Reactive arthritis : یک عفونت در بدن می تواند عامل شروع این نوع آرتریت باشد. (به دنبال یک عفونت در یک قسمت از بدن در مفصلی دور از آن التهاب ایجاد می شود).

    رباط فاشیای پلانتار plantar fascia : فاشیای پلانتار یک بافت ضخیم در کف پاست که استخوان پاشنه پا را به انگشت های پا متصل می کند و قوس پا را ایجاد می کند. زمانی که این بافت ملتهب می شود نام مشکل فاستئیت پلانتارنامیده می شود.

                                 

درد پاشنه پا معمولا به آرامی و بدون وجود هیچ گونه صدمه در ناحیه آسیب دیده، به وجود می آید. پوشیدن کفش های تخت مانند صندل، می تواند درد خار پاشنه را تحریک کند. کفش های تخت ممکن است فاسیای کف پا را بیش از اندازه کشیده و باعث التهاب و تورم و درد کف پا گردند.کف پا به علل متفاوتی دردناک میشود و برحسب اینکه علت درد کف پا چیست درمانی که برای بیمار در نظر گرفته میشود هم متفاوت خواهد بود.

 

درمان درد پاشنه پا

 

کفی

 

 یکی از اصول درمان استفاده از کفی است. کفی ها قطعاتی از جنس پد یا نمد یا پنبه کوبیده شده هستند که در مناطق مختلف کف پا گذاشته میشوند و هدف از استفاده از آنها باز توزیع مناسب نیروهای وارده به قسمت های مختلف کف پا است تا فشار بطور مناسبی به فاشیای پلانتار وارد شود. از دو نوع کفی برای درمان فاسئیت پلانتار استفاده میشود. این کفی ها یا در کفش قرا میگیرند و یا اگر از جنس سبکی ساخته شده باشند میتوان آنها را با چسب به زیر کف پا چسباند. در صورتیکه امکان چسباندن آنها در زیر پا باشد موثرترند. البته قرار دادن آنها در کفش راحت تر است ولی این کفی ها معمولا در بازار بصورت آماده هستند و ممکن است اندازه آنها طوری باشد که در داخل کفش شما فیت نشوند. در این موارد کفی باید به توسط فرد صلاحیت داری به اندازه پا و کفش شما درآید.

 

کفی در زیر قوس کف پا : این کفی ها را درست در زیر قوسی که در وسط و طرف داخل زیر پای شما قرار دارد گذاشته میشوند. هدف از استفاده از آنها حمایت از قوس کف پا است بطوریکه فشار کمتری به فاشیای پلانتار وارد شود.

 

کفی در زیر پاشنه : این کفی ها درست زیر پاشنه پا قرار میگیرند و هدف از استفاده از آنها اینست که زیر توبرکل پاشنه که بیشترین محل احساس درد است نرم باشد و فشار کمتری به آن قسمت وارد شود.

 

کفش مناسب

 

استفاده از کفش هایی که کفی آنها در ناحیه پاشنه نرم و راحت است و کل کفی آن قوسی دارد که زیر کف پا را حمایت میکند. کفش های ورزشی مرغوب اغلب این خواص را دارند

 

استراحت

 

مهمترین اقدام درمانی استراحت است. باید به پا استراحت داد به این معنی که تا مدتی باید کمتر سر پا ایستاد و راه رفت. با هر قدمی که برداشته میشود فاشیای کف پا دچار کشش میشود و التهاب و درد بیشتر میشود. فاشیای پلانتار آزرده شده باید مدتی استراحت کند تا بتواند بتدریج خود را بازسازی کرده به حالت اول برگردد. اگر بیمار راه رفتن را ادامه دهد این فاشیا را بطور مکرر تحت کشش قرار داده و اجازه بهبودی به آن را نمیدهد. پس سعی کنید فعالیت های روزانه ای را که موجب افزایش درد شما میشود را کاهش دهید. روی زمین سخت راه نرفته و ندوید. اگر درگیر فعالیت وزشی خاصی هستید که در آن پاشنه پا تحت ضربات و فشار مداوم است باید این فعالیت ورزشی را کم و یا حتی موقتاً قطع کنید.

 

 سرما

 

پاشنه پا را به مدن 20-15 دقیقه روی یک بطری یخزده یا کیسه پلاستیکی حاوی تکه های یخ بگذارید. اگر میخواهید اینکار را روزی یکبار انجام دهید بهترین وقت آن قبل از خوابیدن است ولی توصیه میشود سرد کردن پاشنه را روزی 4-3 بار انجام دهید. گرم کردن پا به تنهایی مفید نیست و ممکن است درد را بدتر کند. میتوانید از گرم کردن و سرد کردن متناوب پا استفاده کنید. در این حال سعی کنید مراحل را با سرد کردن پایان دهید

 

دارو

 

توصیه میشود بیمار بمدت 8-6 هفته از دارو های ضد التهابی مانند بروفن یا سلکوکسیب که موجب کاهش درد و التهاب میشوند استفاده کند.

 

کاهش وزن

 

وزن زیاد فشار زیادی را به فاشیای پلانتار وارد میکند. در این بیماری هر کیلوگرم کاهش وزن با ارزش است.

 

اسپلینت شبانه

 

معمولاً وقتی فرد در شب میخوابد کف پایش به پایین خم شده و این موجب میشود تا فاشیای پلانتار ریلاکس شده و در صبح که فرد از خواب بلند میشود طول آن قدری کوتاه تر شده است و همین امر موجب شدت درد صبحگاهی است. با استفاده از یک آتل یا اسپلینت در هنگام خواب که به پا و ساق بسته میشود مچ پا در حالت 90 درجه نگه داشته شده تا کشش فاشیای پلانتار در حین خواب حفظ شود. این روش گرچه کمی ناراحت کننده است ولی موثر است.

 

 شوک ویو تراپی

 

در این روش که به توسط متخصص فیزیوتراپی انجام میشود با تاباندن اشعه اولترا سونیک به ناحیه پاشنه روند ترمیم آسیب های فاشیای پلانتار تسریع میشود. اثر این روش در همه بیماران یکسان نبوده و ثابت شده نیست.

 

ماساژ درمانی

 

گاهی اوقات انجام ماساژ های مناسب برای کاهش کشش و سفتی در کف پا و عضلات پشت ساق موثر واقع میشوند

 

 تزریق کورتن

 

این روش درمانی از موثرترین روش های از بین بردن درد و التهاب پاشنه است. تزریق داروهای کورتیکواستروئیدی در پاشنه در صورتیکه به توسط پزشک جراح متبحر انجام شود میتواند به کاهش تورم و درد کمک شایانی کند ولی در انجام آن نباید افراط کرد. توجه داشت باشیم که تزریق های مکرر میتواند موجب پاره شدن فاشیای کف پا شده و فرد دچار صافی کف پا و درد مزمن شده یا حجم چربی زیر پاشنه که مانند یک بالشتک و ضربه گیر عمل میکند کم شود.

 

گچ کوتاه پا

 

در صورت جواب ندادن به روش های قبلی معمولا آخرین اقدام غیر جراحی، گچ گیری پا به توسط یک گچ کوتاه به مدت سه هفته است.

 

 درمان جراحی

 

اگر بعد از 12-6 ماه درمان فعال، درد همچنان باقی ماند پزشک معالج ممکن است تصمیم به انجام عمل جراحی بگیرد. توجه به این نکته ضروری است که برای درمان این بیماری ندرتا نیاز به عمل جراحی پیدا میشد و اگر درمان به درستی انجام شود اکثر قریب به اتفاق بیماران بعد از چند ماه خوب میشوند. معمول ترین درمان جراحی این بیماری آزاد کردن فاشیای پلانتار است. در این عمل جراحی قسمتی از فاشیای پلانتار بریده میشود تا کشش زیادی که روی این رباط قرار دارد مرتفع شود. این عمل جراحی را میتوان به روش باز یا با آندوسکوپ انجام داد.

 

                                 

قوس کف پا عارضه‌ای است که با عناوین مختلفی نظیر گودی کف پا، برون چرخی کف پا، برجسته شدن روی پا یا افزایش قوس طولی پا خوانده می‌شود. قوس کف پا نوعی ناهنجاری است که موجب گودی زیاد کف پا می‌شود. در چنین شرایطی فضای زیاد پا ایجاد شده و انگشتان پا و مچ پا به سمت داخل متمایل می‌شوند. لازم به ذکر است که پای گود نوعی عارضه‌ی جدی است که در صورت عدم پیگیری و درمان ممکن است منجر به عوارض خطیری شود. گاهی یک پا و گاهی هر دو پا به چنین وضعیتی دچار می‌شوند. شدت قوس کف پا در بین افراد متفاوت است. قوس کف پا ممکن است منعطف و یا سخت و غیرمنعطف باشد. در حالت منعطف ممکن است ارتفاع قوس کمتر شده و در حالت سخت و غیرمنعطف هیچ تغییری در ظاهر گودی کف پا ایجاد نمی‌شود. در ابتدا اغلب شیب یا کجی پاشنه پا منعطف است ولی با گذشت زمان و سفت شدن بافت‌ها و مفاصل شیب پاشنه پا سخت و غیرمنعطف می‌شود. به همین دلیل تشخیص به موقع و درمان زود هنگام قوس زیاد پا نقش مهمی در اثربخشی فرآیند درمان قوس زیاد کف پا دارد.

 

علل درد قوس کف پا

 

علل زیادی برای پیشرفت درد قوس کف پا وجود دارند. درد ممکن است به دلیل عارضه ای به نام فاسئیت پلانتار ظاهر شود که در آن فاسیای کف پا (بافتی نوار مانند در کف پا که پاشنه را به انگشتان متصل می کند) پس از متحمل شدن فشار بیش از اندازه، ملتهب می شود. درد پاشنه ی پا در اثر این التهاب ایجاد می شود.

 

در بعضی مواقع، علت درد کف پا به دلیل ایستادن بیش از حد می باشد. بسیاری از افراد پس از یک روز کاری طولانی و یا پس از تمرین و ورزش بیش از حد، در قوس کف پای خود احساس درد می کنند. یک بدشکلی پا مثل انگشت چکشی یا پا چنبری، نیز می تواند باعث این درد شود. همچنین عارضه هایی مانند دیابت و چاقی، می توانند باعث افزایش فشار وارد بر پا و در نتیجه درد قوس کف پا گردند. همچنین انتخاب کفش مناسب نیز مهم است. کفش می بایست تمامی قسمت های پا، مخصوصا کف آن را در بر بگیرد. یکی دیگر از علل درد کف پا  که استفاده از تجهیزات درمانی به صورت سفارشی یا پیش ساخته باعث بهبود آن می گردد  ، کف پای صاف می باشد. بسیاری از افراد کف پای صاف دارند ، ولی به دلیل اینکه هیچگاه مشکلی متوجه آن‌ها نمی‌شود و نیازی به درمان ندارند. اما بسیاری از افراد دیگر، ممکن است به علائم صافی کف پا دچار شوند: خستگی سریع پاها ، درد شدید یا مزمن پا، به‌ویژه در نواحی قوس و پاشنه پا ، ایجاد تورم و درد کف پا ، سختی حرکت پا، مانند سخت شدن ایستادن روی انگشتان پا ، وجود کمر درد و پا درد از جمله این علائم می باشد . مفاصل مختلفی در کف پا وجود دارد که با وجود هر یک از این بیماری های آرتروز، نقرس و استئوآرتریت ، ممکن است دچار درد شوند.