Dr.Majid Dastani PT, Bcs,Msc, DPT

قوس کف پا عارضه‌ای است که با عناوین مختلفی نظیر گودی کف پا، برون چرخی کف پا، برجسته شدن روی پا یا افزایش قوس طولی پا خوانده می‌شود. قوس کف پا نوعی ناهنجاری است که موجب گودی زیاد کف پا می‌شود. در چنین شرایطی فضای زیاد پا ایجاد شده و انگشتان پا و مچ پا به سمت داخل متمایل می‌شوند. لازم به ذکر است که پای گود نوعی عارضه‌ی جدی است که در صورت عدم پیگیری و درمان ممکن است منجر به عوارض خطیری شود. گاهی یک پا و گاهی هر دو پا به چنین وضعیتی دچار می‌شوند. شدت قوس کف پا در بین افراد متفاوت است. قوس کف پا ممکن است منعطف و یا سخت و غیرمنعطف باشد. در حالت منعطف ممکن است ارتفاع قوس کمتر شده و در حالت سخت و غیرمنعطف هیچ تغییری در ظاهر گودی کف پا ایجاد نمی‌شود. در ابتدا اغلب شیب یا کجی پاشنه پا منعطف است ولی با گذشت زمان و سفت شدن بافت‌ها و مفاصل شیب پاشنه پا سخت و غیرمنعطف می‌شود. به همین دلیل تشخیص به موقع و درمان زود هنگام قوس زیاد پا نقش مهمی در اثربخشی فرآیند درمان قوس زیاد کف پا دارد.

علل درد قوس کف پا

علل زیادی برای پیشرفت درد قوس کف پا وجود دارند. درد ممکن است به دلیل عارضه ای به نام فاسئیت پلانتار ظاهر شود که در آن فاسیای کف پا (بافتی نوار مانند در کف پا که پاشنه را به انگشتان متصل می کند) پس از متحمل شدن فشار بیش از اندازه، ملتهب می شود. درد پاشنه ی پا در اثر این التهاب ایجاد می شود.

در بعضی مواقع، علت درد کف پا به دلیل ایستادن بیش از حد می باشد. بسیاری از افراد پس از یک روز کاری طولانی و یا پس از تمرین و ورزش بیش از حد، در قوس کف پای خود احساس درد می کنند. یک بدشکلی پا مثل انگشت چکشی یا پا چنبری، نیز می تواند باعث این درد شود. همچنین عارضه هایی مانند دیابت و چاقی، می توانند باعث افزایش فشار وارد بر پا و در نتیجه درد قوس کف پا گردند. همچنین انتخاب کفش مناسب نیز مهم است. کفش می بایست تمامی قسمت های پا، مخصوصا کف آن را در بر بگیرد. یکی دیگر از علل درد کف پا  که استفاده از تجهیزات درمانی به صورت سفارشی یا پیش ساخته باعث بهبود آن می گردد  ، کف پای صاف می باشد. بسیاری از افراد کف پای صاف دارند ، ولی به دلیل اینکه هیچگاه مشکلی متوجه آن‌ها نمی‌شود و نیازی به درمان ندارند. اما بسیاری از افراد دیگر، ممکن است به علائم صافی کف پا دچار شوند: خستگی سریع پاها ، درد شدید یا مزمن پا، به‌ویژه در نواحی قوس و پاشنه پا ، ایجاد تورم و درد کف پا ، سختی حرکت پا، مانند سخت شدن ایستادن روی انگشتان پا ، وجود کمر درد و پا درد از جمله این علائم می باشد . مفاصل مختلفی در کف پا وجود دارد که با وجود هر یک از این بیماری های آرتروز، نقرس و استئوآرتریت ، ممکن است دچار درد شوند.

درد قوس کف پا و خار پاشنه معمولا در اثر کوتاه بودن ماهیچه های پشت ساق و کف پا ایجاد می شود. بنابراین مهم است که این ماهیچه ها کشیده شده و دوباره بلند و انعطاف پذیر شوند، زیرا کوتاه بودن آن ها فشاری ممتد بر فاسیای کف پا وارد می کند که باید از آن پرهیز کرد. به همین دلیل، تمرینات کششی از اهمیت خاصی برخوردارند. علت خار پاشنه پا رشته‌های پیوندی کف پا هستند که طناب‌های پیوندی ضخیمی بوده و از بافت پیوندی زیر سطح استخوان پاشنه پا شروع شده و در کف پا به سمت پنجه‌ها امتداد می‌یابند. رشته‌های پیوندی کف پا موجب قوس کف پا می‌شوند. هرگاه این رشته‌ها ملتهب ‌شوند یا در آن‌ها پارگی‌های ریز زیاد شود، به آن التهاب رشته‌های پیوندی کف پا گفته می‌شود. هنگامی‌که التهاب رشته‌های پیوندی کف پا طولانی ‌شود یا آسیب ادامه یابد، بدن بافت نرمی را که ضعیف و آسیب دیده است با استخوان ترمیم می‌کند و ایجاد خار پاشنه پا مینماید. خار پاشنه پا یکی از دلایل اصلی درد پاشنه است. خار پاشنه استخوان رشد کرده‌ای است که به استخوان پاشنه چسبیده است و در قوس کف پا رشد می‌کند. تمرینات کششی که می توانند درد قوس کف پا را کاهش داده و یا از آن جلوگیری کنند، عبارت اند از:

کشیدن فاسیا ی کف پا: در حالت نشسته، پای آسیب دیده را از محل زانو روی پای دیگر قرار داده و با دست خود انگشتان آن را بگیرید. سپس به آرامی انگشتان پا را به طرف خود بکشید. این حالت را به مدت 10 ثانیه حفظ کرده و سپس 20 بار تکرار کنید.

خم کردن پا: توصیه می شود این تمرین قبل از بیرون آمدن از تخت خواب انجام شود. (هنگامی که درد ناشی از فاسئیت پلانتار معمولا احساس می شود). این حالت را 10 ثانیه نگه داشته و سپس 20 مرتبه تکرار کنید.

کشش با غلتک: برای شروع این تمرین باید به حالت نشسته انجام شود، یا روی یک صندلی و یا روی لبه ی تخت. یک توپ تنیس یا وردنه را ده بار زیر پای خود به جلو و عقب بغلتانید، سپس همین کار را با پای دیگر خود انجام دهید. پس از مدتی انجام دادن این تمرین به حالت نشسته، می توانید آن را در حالت ایستاده نیز انجام دهید.