ساییدگی مفصل یا آرتروز مفصلی یک بیماری پیشرونده است. درمان از این جهت که تغییرات بوجود آمده در مفصل به عقب برگشت کنند و مفصل دوباره سالم شود وجود ندارد ولی میتوان با انجام اقداماتی درد و یا دیگر علائم ناشی از این بیماری را از بین برد
مهمترین اقداماتی که برای کنترل ساییدگی مفصل انجام میشوند عبارتند از :
· تغییر روش زندگی
· ورزش و نرمش
· کاهش وزن
· وسایل کمکی
· عصا
· گرما
· دارو
· عمل جراحی
درمان های دارویی مورد استفاده در ساییدگی مفصل
داروهای متفاوتی برای کاهش درد ناشی از آرتروز بکار برده میشوند که مهمترین آنها عبارتند از:
استامینوفن
استامینوفن یکی از رایج ترین داروهای مورد مصرف برای کاهش درد است. اگر تقریبا هر روز درد دارید بهتر است دارو را بطور مرتب و روزانه مصرف کنید نه اینکه صبر کنید تا درد شروع شود و آنوقت از دارو استفاده کنید.
در یک فرد بالغ میتوان استامینوفن را بصورت دو قرص ۵۰۰ میلیگرمی چهار بار در روز مصرف کرد. عوارض جانبی استامینوفن کم است و میتوان آنرا به مدت طولانی مصرف کرد
داروهای ضد التهاب
داروهای ضد التهابی با کاهش التهاب موجب کاهش درد مفصل میشوند. ایندومتاسین، بروفن، سلکوکسیب، دیکلوفناک، ناپروکسن، مفنامیک اسید، پیروکسیکام و ملوکسیکام جزو این دسته دارویی هستند.
این داروها با مهار آنزیم سیکلواکسیژناز موجب مهار تولید پروستاگلاندین ها در بدن میشوند. پروستاگلاندین ها مواد شیمیایی هستند که در بدن ایجاد شده و موجب بروز التهاب و درد و تورم میشوند.
داروهای ضد التهابی را میتوان بصورت خورکی یا تزریقی و یا حتی بصورت پماد موضعی مصرف کرد.
از دارو های ضد التهاب موضعی مانند پماد پیروکسیکام میتوان بصورت مالشی بر روی پوست مفصل دردناک استفاده کرد. این مواد وقتی بصورت موضعی استفاده میشوند کمتر جذب خون شده و عوارض کمتری دارند.
گاهی اوقات مصرف استامینوفن و پماد های موضعی نمیتوانند درد را به اندازه کافی کم کنند. در این موارد میتوان از داروهای ضد التهاب خوراکی استفاده کرد.
متاسفانه عوارض استفاده از داروهای ضد التهاب بصورت خوراکی بیش از استامینوفن
است و افراد مسن کمتر آنها را تحمل میکنند ولی میتوان در مواردی که شدت درد آرتروز
زیاد شده است از آنها بطور موقت برای چند روز تا چند هفته استفاده کرد و بعد از کم
شدن فعالیت بیماری، دوباره به مصرف استامینوفن و پماد موضعی برگشت
.
از عوارض مصرف داروهای ضد التهابی درد معده و خونریزی معده است که در افراد با سن بالای ۶۵ سال و کسانی که سابقه زخم معده یا دوازدهه دارند بیشتر دیده میشود. در افراد با فشار خون بالا، آسم، نارسایی کلیوی و نارسایی قلبی ایت داروها باید با احتیاط بیشتری مصرف شوند.
کدئین
معمولا بصورت همراه با استامینوفن بکار برده میشود. از عوارض شایع آن ایجاد یبوست است
گلوکزآمین و کندروآیتین سولفات
گرچه امروزه به عنوان داروهای غضروف ساز از آنها بسیار استفاده میشود ولی موثر بودن آن هنوز مورد شک است و مطالعات علمی هنوز نتوانسته اند مفید بودن آنها را آرتروز نشان دهند
درمان جراحی آرتروز و ساییدگی مفصل چیست
علائم ساییدگی و آرتروز در مفصل را میتوان در بسیاری اوقات با درمان های طبی کنترل کرد. با این حال در مواردی که بیماری پیشرفت کرده و شدت علائم زیاد است معمولا نیاز به انجام اعمال جراحی وجود دارد.
از اعمال جراحی متفاوتی برای کنترل آرتروز و ساییدگی مفصل استفاده میشود که مهمترین آنها عبارتند از
استئوتومی
در مواردی که آرتروز هنوز شدید نشده است ممکن است بتوان با انجام استئوتومی درد بیمار را کاهش داد و از پیشرفت آرتروز جلوگیری کرد.
استئوتومی به معنای شکاندن کنترل شده استخوان به توسط عمل جراحی و سپس قرار دادن استخوان در وضعیت و موقعیت جدید و فیکس کردن آن با پیچ و پلاک است تا استخوان بتواند در وضعیت جدید جوش بخورد. با اینکار امتداد سطح مفصلی تغییر کرده و بیومکانیک نیروهای وارده به مفصل عوض میشود.
از استئوتومی مفاصل ران و زانو بطور وسیعی استفاده میشود. استئوتومی معمولا در استخوان خارج از مفصل انجام میشود ولی در افراد جوان میتوان در صورت لزوم استئوتومی داخل مفصلی را برای موارد بد جوش خوردن شکستگی ها انجام داد.
تعویض مفصل
در موارد ساییدگی شدید میتوان از جراحی تعویض مفصل استفاده کرد. مفاصل مصنوعی بطور وسیعی در مفصل های ران و زانو استفاده میشوند. مفصل مصنوعی میتواند در ناشی از آرتروز را بطور کامل از بین برده و بسیاری مشکلات دیگر مانند خشکی مفصلی را هم درمان کند
خشک کردن مفصل
بندرت ممکن است مفصلی که بشدت دچار آرتروز شده است را خشک کرد. عمل خشک کردن یا جوش دادن یا فیوژن Fusion مفصل به این معنا است که غضروف باقیمانده دو سطح مفصلی را در حین جراحی خارج کرده و سپس دو سر استخوان را در کنار هم قرار داده و با پیچ و پلاک به هم متصل میکنند.
پس از مدتی دو استخوان به هم جوش خورده و هیچ حرکتی نسبت به هم نخواهند داشت. این عمل گرچه درد مفصل را از بین میبرد ولی حرکت مفصل هم از بین خواهد رفت. امروزه این عمل جراحی کمتر انجام شده و در غالب موارد بجای آن از تعویض مفصل استفاده میشود
آرتروسکوپی
در مفصل زانو در موارد آرتروز خفیف ممکن است انجام عمل آرتروسکوپی با خارج کردن بافت های اضافه مفصل بتواند تا مدتی درد بیمار را کاهش دهد. البته این نوع درمان معمولا علائم ناشی از آرتروز را بطور موقت کاهش میدهد
