Dr.Majid Dastani PT, Bcs,Msc, DPT

جراحی به روش های مختلفی انجام میشود که عبارتند از

 

    فورامینوتومی : در روش فورامینوتومی Foraminotomy سوراخی که ریشه عصبی از آن خارج میشود (به آن سوراخ فورامن میگویند) و فشار به عصب به علت تنگی آن سوراخ ایجاد شده، گشاد میشود تا عصب آزاد تر شود

    دیسککتومی : در روش دیسککتومی Discectomy دیسک بین مهره ای که موجب فشار به ریشه عصبی میشود خارج میگردد. این جراحی معمولا همراه با فیوژن مهره ها انجام میشود

    فیوژن مهره ها : فیوژن Fusion به معنی جوش دادن است. در فیوژن مهره ها ابتدا دیسک بین مهره ای خارج شده و سپس یک قطعه استخوان به جای آن گذاشته میشود تا بدین وسیله دو مهره مجاور به هم جوش بخورند. در این عمل مهره ها کمی بیشتر از هم فاصله میگیرند. این افزایش فاصله و حرکت نکردن مهره ها موجب میشود فشار کمتری به عصب وارد شود

 

 

                                 

 

 

 

برای درمان از روش های زیر استفاده میشود

 

    گردنبند طبی : این گردنبند ها حرکات گردن را قدری محدود میکنند و به عضلات گردن اجازه میدهند مدتی استراحت کنند و این موجب میشود فشار به ریشه های عصبی کمتر شود. نکته مهم اینست که این گردنبند ها نباید به مدت طولانی بسته شوند چون موجب ضعیف شدن عضلات گردن و بدتر شدن وضعیت بیمار میشود.

 

    فیزیوتراپی : میتواند با انجام دادن نرمش های طبی مخصوص برای افزایش قابلیت انعطاف گردن و تقویت عضلات گردن به رفع علائم کمک کند. گاهی اوقات از کشش سر و گردن هم برای کاهش علائم استفاده میشود.

 

    دارو : پرشک معالج از داروهای ضد التهابی مثل بروفن و ناپروکسن، داروهای شل کننده عضلات و گاهی اوقات از تزریق مستقیم کورتیکوستروئید در اطراف ریشه های عصبی برای کاهش مشکلات بیمار استفاده میکند.

    تزریق کورتیکواستروئید : در صورتیکه اقدامات فوق نتواند موجب کاهش مشکلات بیمار شود تزریق کورتیکواستروئید در فضای اپیدورال روش بعدی درمان است. این تزریق به توسط متخصصین جراحی اعصاب و یا متخصصین بیهوشی (فوق تخصص درد) انجام میشود

 

    جراحی : در صورت عدم پاسخ درمانی مناسب به روشهای ذکر شده و یا در مواردی که بیمار از نظر حرکتی دچار فلجی شده باشد از روش های جراحی استفاده میشود.

 

 

                                 

 

مهمترین علامت این بیماری درد است. درد معمولا در پشت سر، پشت گردن و پشت هر دو کتف حس میشود. در صورتیکه به ریشه عصبی فشار وارد شود علائم فشار به عصب هم وجود خواهد داشت. این علائم عبارتند از

 

    درد : درد بیمار بصورت تیر کشنده به شانه، بازو، ساعد و دست انتشار پیدا میکند.

 

    اختلال حسی : بر حسب اینکه کدام ریشه عصبی در گردن تحت فشار قرار بگیرد قسمت های متفاوتی از اندام فوقانی و دست ممکن است دچار کاهش حس، خواب رفتگی و گز گز شود.

 

    اختلال حرکتی : بر حسب اینکه کدام ریشه عصبی در گردن تحت فشار قرار بگیرد عضلات متفاوتی در اندام فوقانی و گردن دچار کاهش قدرت میشوند. در صورت مزمن شدن بیماری، ممکن است عضله مربوط به عصب مورد نظر دچار لاغری شود.

 

بررسی های تکمیلی

پزشک معالج از رادیوگرافی ساده برای دیدن تغییرانی که همراه این بیماری در استخوان و مهره های گردنی ایجاد شده است استفاده میکند. تشخیص فشار به نخاع و ریشه های عصبی با استفاده از ام آر آی داده میشود. انجام الکترومیوگرافی یا نوار عصبی میتواند به پزشک در تشخیص فشار به ریشه های عصبی و تشخیص عصب مبتلا شده کمک کند.

هرنی یا فتق دیسک بین مهره ای از علل مهم تحریک ریشه های گردنی و درد گردن با انتشار به اندام است.

آسیب شناسی فتق دیسک

 

بدنبال وارد شدن فشار بیش از حد به ستون مهره، قسمت حلقوی محیطی دیسک ( آنولوس فیبروزوس) پاره شده و قسمت مرکزی ( نوکلئوس پولپوزوس) از بین شکاف پارگی به بیرون راه پیدا میکند. این قسمت بیرون زده را هرنی یا فتق میگویند.

 

مهمترین مشکلی که در فتق دیسک بوجود میاید اینست که قسمت بیرون زده به ریشه های عصبی که در حال بیرون آمدن از نخاع و مهره هستند فشار وارد میکند. همچنین تماس مواد شیمیایی تشکیل دهنده قسمت ژلاتینی دیسک با ریشه های عصبی موجب تحریک و التهاب آنها میشود. این فشار و التهاب عصب موجب بروز علائم بالینی در بیمار میشود.

 

شیوع فتق یا هرنی دیسک ها در گردن کمتر از کمر است. علت آن ساختمان خاص مهره های گردنی و قدرت بالای رباطی است که در پشت، مهره ها و دیسک ها قرار گرفته و از آنها محافظت میکند.

 

هرنی یا فتق دیسک گردنی بیشتر در سنین جوانی دیده میشود. شیوع آن در مردان و بخصوص سیگاری ها فراوان تر است و بیشتر در دیسک بین مهره های ۵ و ۶ گردنی و در دیسک بین مهره های ۶ و ۷ گردنی دیده میشود

 

 

                                 

 

.

بسیاری از بیماران با گذشت زمان و بطور خودبخودی خوب میشوند. این زمان ممکن است چند روز یا چند هفته باشد. گاهی اوقات بعد از مدتی علائم بیمار دوباره برمیگردد که این هم معمولاً خودبخود خوب میشود. این دوره های رفت و برگشت ممکن است بارها تکرار شود. گاهی هم درد ممتد باقی مانده و خوب نمیشود. پزشک ارتوپد برای درمان از روش های زیر استفاده میکند.

    گردنبند طبی : این گردنبند ها حرکات گردن را قدری محدود میکنند و به عضلات گردن اجازه میدهند مدتی استراحت کنند و این موجب میشود فشار به ریشه های عصبی کمتر شود. نکته مهم اینست که این گردنبند ها نباید به مدت طولانی بسته شوند چون موجب ضعیف شدن عضلات گردن و بدتر شدن وضعیت بیمار میشود.

 

    فیزیوتراپی : میتواند با انجام دادن نرمش های طبی مخصوص برای افزایش قابلیت انعطاف گردن و تقویت عضلات گردن به رفع علائم کمک کند. گاهی اوقات از کشش هم برای کاهش علائم استفاده میشود.

 

    دارو : پرشک معالج از داروهای ضد التهابی مثل بروفن و ناپروکسن، داروهای شل کننده عضلات و گاهی اوقات از تزریق مستقیم کورتیکوستروئید در اطراف ریشه های عصبی برای کاهش مشکلات بیمار استفاده میکند.

 

    جراحی : در صورت عدم پسخ درمانی مناسب به روشهای ذکر شده از روش های جراحی استفاده میشود

 

 

                                 

.

مهمترین علائم تحریک ریشه های عصبی در گردن بصورت درد گردن با انتشار به شانه، بازو، ساعد یا دست است. گاهی علائمی بصورت گزگز، سوزن سوزن شدن یا کاهش حس لمس پوست بوجود میاید و گاهی فرد احساس میکند قدرت دست وی در انجام دادن بعضی از کارها کاهش پیدا کرده است. علائم گفته شده ممکن است با به عقب بردن یا چرخاندن سر شدیدتر شوند و اکثراً با گذاشتن دست به روی سر کم میشوند.

پزشک معالج پس از صحبت با بیمار را جع به مشکلات وی و خصوصیات آنها وی را معاینه میکند. سپس از روش های تصویربرداری مانند رادیوگرافی ساده و سی تی اسکن و ام آر آی و تست نوار عصبی برای کمک به تشخیص استفاده میکند

 

 

                                 

.

چگونه تحریک ریشه عصبی موجب درد گردن و دست میشود

 

به قسمتی از نخاع که در ستون مهره گردنی قرار دارد نخاع گردنی میگویند. از این قسمت از نخاع اعصابی خارج میشود که به آن ریشه های عصبی میگویند. این ریشه های عصبی بعد از خارج شدن از نخاع به شانه و بازو و کل اندام فوقانی رفته و حس و حرکت آن را تامین میکنند.

 

ریشه های عصبی در ناحه گردن به علل مختلفی ممکن است تحت فشار قرار بگیرد و این فشار موجب بروز علائمی مانند درد و اختلال حسی و حرکتی شود. شایعترین این علل عبارتند از

 

اسپوندیلوز

 

با افزایش سن، دیسک بین مهره ای محتوای آب خود را از دست داده و چروکیده و کوچک میشود. این عارضه را اسپوندیلوز Spondylosos میگویند. کاهش ارتفاع دیسک موجب میشود مهره ها به یکدیگر نزدیک تر شوند. این نزدیک شدن مهره ها موجب میشود سوراخ یا دهانه ای که بین دو مهره مجاور هم و در دو طرف آنها قرار دارد تنگ میشود. این دهانه ها محل خروج ریشه های عصبی از نخاع هستند. پس به این اعصاب فشار وارد میشود.

 

 

آرتروز گردن

 

 با نزدیکتر شدن مهره ها به هم فشار بیشتری به مفاصل بین مهره ها که به آنها فاست میگویند وارد میشود. این فشار به نوبه خود موجب آرتروز و سائیدگی مفصل میشود. هر مفصلی که سائیده میشود شروع به ساختن استخوان های اضافه در اطراف خود میکند. همچنین لیگامان های اطراف مفصل هم کلفت تر میشوند. مفاصل بین مهره ای هم همین کار را میکنند. این استخوان های اضافی و لیگامان های کلفت شده دهانه بین مهره ای و هم کانال نخاع را تنگ تر میکند.

 

 

هرنی دیسک

 

گاهی اوقات دیواره حلقوی دیسک بین مهره ای بتدریج ضعیف شده و بعد از مدتی پاره میشود. قسمت مرکزی دیسک میتواند از طریق این پارگی که معمولا در قسمت پشتی دیسک است از دیواره آن بیرون بزند. به این روند هرنی یا فتق دیسک بین مهره ای میگویند. فشار این دیسک بیرون زده هم میتواند روی ریشه های عصبی که در حال خارج شدن از نخاع هستند موجب تحریک ریشه عصبی و بروز علائم شود

.

آسیب رباط های مهره

 

گاهی اوقات رباط هایی که مهره ها را در کنار هم پایدار نگه میدارند بدنبال ضربه پاره میشوند. در این موارد مهره ها ناپایدار شده و نسبت به هم حرکات غیر معمولی را انجام میدهند. این حرکات موجب فشار بر روی ریشه عصبی میشود. ناپایداری مهره ها میتواند در بعضی بیماری ها که موجب شلی رباط های ستون مهره گردنی میشوند (مانند روماتیسم مفصلی) هم ایجاد گردد.

 

 

اسپوندیلولیستزی

 

در اسپوندیلولیستزی یک مهره بر روی مهره پایینی سر خورده و به جلو جابجا میشود. این جابجایی غیر معمول میتواند روی ریشه های عصبی فشار بیش از حدی وارد کند

 

 مجموعه این عوامل موجب افزایش فشار بر روی ریشه های عصبی میشوند که در حال خروج از نخاع هستند.

نکته بسیار مهم اینست که اتفاقاتی را که ذکر کردیم روندی طبیعی است و کم و بیش در همه انسان ها اتفاق میفتد. اگر از همه افراد بالای ۵۰ سال ام آر آی به عمل آوریم در نصف آنها تغییراتی را که ذکر کردیم میبینیم با این حال این تغییرات در بعضی افراد موجب بروز علائم میشود و در اکثر موارد بدون علامت باقی میماند

 

 

                                 

.

مهمترین روش هایی که برای کنترل درد این بیماران بکار میرود عبارتند از

 

    گرم کردن : گرم کردن گردن میتواند تا حدود زیادی به کاهش درد کمک کند.

 

    گردنبند طبی : این گردنبند ها حرکات گردن را قدری محدود میکنند و به مهره ها و عضلات گردن اجازه میدهند مدتی استراحت کنند. نکته مهم اینست که این گردنبند ها نباید به مدت طولانی بسته شوند چون موجب ضعیف شدن عضلات گردن و بدتر شدن وضعیت بیمار میشود.

 

    فیزیوتراپی : فیزیوتراپی میتواند با انجام دادن نرمش های طبی مخصوص برای افزایش قابلیت انعطاف گردن و تقویت عضلات گردن به رفع علائم کمک کند.

 

    دارو : پرشک معالج از داروهای ضد التهابی مثل بروفن و ناپروکسن و داروهای شل کننده عضلات برای کاهش مشکلات بیمار استفاده میکند

 

    جراحی : در صورتی که با روش های ذکر شده درد بیمار کاهش نیابد ممکن است جوش داده دو مهره ای که منشا درد هستند بتواند درد بیمار را کاهش دهد

 

 

                                 

این بیماری بیشتر در افراد میانسال و مسن دیده میشود. درد معمولا در پشت سر و گردن و بین دو کتف حس میشود. این درد بخصوص بعد از مدتی بیحرکت بودن سر ایجاد میشود.

 

مثلا وقتی فرد بعد از مدت طولانی کتاب خواندن یا کار با کامپیوتر یا نوشتن میخواهد سرش را به طرفین بچرخاند احساس میکند گردنش خشک شده و حرکت دادن آن مشکل و دردناک است.

 

از مشخصات این بیماری ایجاد استخوان های اضافی در اطراف مهره ها است که به آنها استئوفیت میگویند. گاهی اوقات این استئوفیت ها در مسیر ریشه های عصبی که در حال خروج از کانال نخاعی هستند ایجاد میشوند. در این صورت ممکن است علائم فشار به ریشه های عصبی بصورت درد انتشاری در اندام فوقانی، علائم حسی و یا حرکتی هم ایجاد شود

پزشک از رادیوگرافی برای کمک به تشخیص بیماری کمک میگیرد. در رادیوگرافی مهره های گردنی دیده میشود که فاصله بین مهره ها کاهش یافته است. استخوان های اضافه یا استئوفیت ها در لبه های مهره ها دیده میشوند. این تغییرات در مفاصل پشتی بین مهره ( فاست Facet) هم دیده میشود

 

 

                                 

.

آرتروز یا به زبان دقیقتر آرتریت دژنراتیو مهره های گردن بیماری است که در آن به علت تغییراتی که در غضروف مفصلی، بافت دیسک بین مهره ای و رباط های اطراف مهره ها بوجود میاید این ساختمان ها نمیتوانند به درستی فعالیت کنند و نتیجه آن دردناک شدن گردن و محدود شدن حرکات آن است. آرتروز، استئوآرتریت و ساییدگی مفصل یک معنی دارند

 

 

 

 

 

                                 

.