Dr.Majid Dastani PT, Bcs,Msc, DPT

چرا تعویض مفصل آرنج انجام میشود

 

عمل جراحی تعویض مفصل آخرین حربه درمانی برای از بین بردن درد در یک مفصل خراب و آسیب دیده است. در این عمل جراحی سطوح خراب مفصل برداشته شده و با سطوحی از جنس فلز و پلاستیک جایگزین میشود و اجازه میدهد حرکات مفصل آرنج به نرمی و بدون درد صورت گیرد.

 

در بعضی بیماری ها مانند آرتروز یا استئوآرتریت غضروف مفصل آرنج بتدریج از بین رفته و موجب میشود سطوح استخوانی بر روی هم ساییده شوند و این روند موجب درد شدید و و محدودیت حرکتی در مفصل میشود.

 

دیگر انواع آرتریت مانند روماتیسم مفصلی هم میتواند موجب تخریب غضروف مفصلی و بدنبال آن خراب شدن و تغییر شکل مفصل آرنج و درد و تورم و محدودیت حرکتی در آن شود. این دو بیماری از علل عمده ای هستند که موجب میشوند مفصل آرنج به حدی تخریب شود که نیاز به تعویض مفصل داشته باشد.

 

گاهی اوقات بخصوص در افراد مسن و با استخوان پوک ضربه به آرنج میتواند موجب چنان شکستگی و خرد شدگی شدیدی شود که نتوان استخوان ها را با پیچ و پلاک در کنار یکدیگر جااندازی کرد. در این موارد یکی از راه های درمان خارج کردن تمام قطعات خرد شده و سپس جایگزینی مفصل خرد شده با یک مفصل مصنوعی است.

                                 

مانند هر عمل جراحی دیگر خشک کردن مفصل آرنج هم میتواند با عوارض احتمالی همراه باشد که مهمترین آنها عبارتند از

 

   * عفونت : برای پیشگیری از بروز این عارضه پزشک معالج در حین و بعد از انجام جراحی به بیمار آنتی بیوتیک میدهد. در صورت بروز این عارضه درمان آن استفاده از آنتی بیوتیک و احتمالا جراحی مجدد است

 

  *  آسیب عروق و اعصاب آرنج : جراحی خشک کردن مفصل آرنج در مناطقی انجام میشود که در کنار محل عبور اعصاب و عروق آرنج هستند. بنابراین در حین انجام جراحی ممکن است به این عروق و اعصاب صدمه وارد شود. این صدمات معمولا موقتی و گذرا هستند ولی ممکن است ندرتا ماندگار باشند

 

 *   جوش نخوردن : ممکن است استخوان ها در محلی که باید به هم متصل شده و یکی شوند جوش نخورند. در این حال معمولا احتیاج به عمل جراحی مجدد برای جوش دادن استخوان ها وجود دارد. این عمل جراحی معمولا بصورت قرار دادن پیوند استخوان در محل جراحی و احتمالا محکم تر کردن پیچ و پلاک ها بر روی استخوان است

                                 

 

 

اساس خشک کردن هر مفصل از جمله مفصل آرنج برداشتن باقیمانده غضروف سطوح مفصلی و سپس کنار هم گذاشتن اسنخوان ها و بیحرکتی آنها به مدت کافی است. بدن در مقابل این استخوان ها مانند یک شکستگی رفتار کرده و دو سر استخوان ها را به هم جوش داده و متصل میکند.

 

در خشک کردن مفصل آرنج غضروف باقیمانده پایین استخوان بازو و غضروف بالای استخوان اولنا (زند زیرین) برداشته شده و سپس این دو استخوان به توسط پلاک یا اکسترنال فیکساتور در کنار هم ثابت میشوند تا جوش بخورند.

 

معمولا آرنج را در زاویه ۹۰ درجه جوش میدهند. در صورتی که از اکسترنال فیکساتور استفاده شود آن را بعد از حدود سه ماه که استخوان ها به هم جوش خورد از بدن خارج میکنند ولی در صورت استفاده از پلاک معمولا آن را در بدن باقی میگذارند مگر اینکه مشکل خاصی ایجاد کند که در این صورت خارج میشود.

در عمل جراحی خشک کردن مفصل آرنج معمولا سر استخوان رادیوس (زند زبرین) به استخوان های اطراف جوش داده نمیشود. این کار بدین منظور صورت میگیرد که ساعد و مچ دست بتواند چرخش خود را حفظ کند.

 

در صورتی که تخریب و یا آرتروز شدید در سر استخوان رادیوس منشا درد باشد سر استخوان رادیوس را در حین خشک کردن مفصل آرنج خارج میکنند تا هم درد از بین برود و هم حرکات چرخشی ساعد و مچ دست حفظ شود.

                                 

 

 

آناتومی

 

مفصل آرنج از کنار هم قرار گرفتن سه استخوان بازو، رادیوس (زند زبرین) و اولنا (زند زیرین) تشکیل شده است. این مفصل حرکات لولایی دارد یعنی فقط خم و راست میشود.

 

البته چرخش استخوان رادیوس حول محور طولی خود موجب چرخش مچ دست میشود. پس چرخش مچ دست و قرار گرفتن آن در وضعیت های سوپیناسیون و پروناسیون تا حدی مربوط به چرخش استخوان رادیوس در محل مفصل شدن با استخوان بازو است.

 

سطح رویی این سه استخوان در محل تماس با یکدیگر به توسط لایه ای از غضروف مفصلی پوشیده شده است. غضروف مفصلی صاف و لغزنده و قابل ارتجاع است و موجب تسهیل حرکت استخوانها در کنار هم در محل مفصل میشود.

 

این غضروف در بسیاری از انواع آرتریت ها بخصوص در آرتریت دژنراتیو ( به آن استئوآرتریت یا آرتروز یا ساییدگی مفصل هم میگویند) بتدریج نازک شده و بعد از مدتی از بین میرود. خراب شدن غضروف مفصلی موجب بروز درد و محدودیت حرکتی و تورم در مفصل آرنج میشود.

چرا مفصل آرنج به عمل جراحی خشک کردن مفصل نیاز پیدا میکند

 

دلیل عمده انجام جراحی خشک کردن مفصل آرنج از بین رفتن غضروف مفصلی و بدنبال آن تخریب استخوان مفصل و تغییر شکل آن است. این آسیب ها موجب بروز درد و تورم و محدودیت حرکتی شدیدی در آرنج بیمار میشود.

 

این علائم را ممکن است در ابتدای ایجاد شدن با درمان های غیر جراحی مانند استفاده از داروهای مسکن، گرم کردن آرنج و یا کمتر حرکت دادن آن کاهش داد ولی بتدریج شدت تخریب مفصل به حدی میرسد که درد غیر قابل تحمل میشود. در این حال یکی از درمان های جراحی که میتواند درد بیمار را از بین ببرد خشک کردن مفصل است.

 

خشک کردن مفصل گرچه درد بیمار را از بین میبرد ولی بیمار در ازای چیزی که بدست میاورد حرکت مفصل آرنج خود را (اگر حتی کمی از آن باقی مانده باشد) کلاً از دست میدهد.

 

در صورتی که به علت آرتریت مفصل آرنج امتداد استخوان های از بین رفته و مفصل دچار تغییر شکل شدید شده باشد عمل خشک کردن مفصل آرنج میتواند این دفرمیتی و تغییر شکل را اصلاح کرده و امتداد استخوان های تشکیل دهنده آرنج را بهتر کند.

 

در صورتیکه حرکت آرنج برای بیمار مهم باشد میتوان بجای عمل جراحی خشک کردن آرنج از اعمال جراحی آرتروپلاستی استفاده کرد.

 

در آرتروپلاستی اینترپوزیشن و در آرتروپلاستی که با جاگذاری مفصل مصنوعی آرنج انجام میشود درد بیمار از بین رفته ولی حرکات مفصل هم حفظ میشوند. البته آرتروپلاستی نمیتواند مفصل پایدار و محکمی را در اختیار بیمار قرار دهد. همچنین مفصل مصنوعی آرنج عوارض خاص خود را دارد.

 

معمولا در افرادی که به علت تخریب شدید مفصل آرنج دچار درد غیر قابل تحملی در آن میشوند نوع عمل جراحی بسته به سن بیمار و نوع فعالیت های بدنی وی متغییر است.

 

در افراد جوان و یا کسانی که نیروی زیادی به مفصل آرنج وارد میکنند، نیاز به یک مفصل پایدار بیشتر است تا حرکت کردن آرنج. به همین علت خشک کردن مفصل برای این افراد مناسب تر است.

 

در افراد مسن و یا کسانی که نیروی زیادی به مفصل وارد نمیکنند ولی فعالیتی انجام میدهند که بیشتر نیازمند حرکت آرنج است تا قدرت آن میتوان از آرتروپلاستی استفاده کرد.

                                 

 

 

پزشک معالج ابتدا بیمار را معاینه میکند. منطقه ای که کاهش حس پیدا کرده است، قدرت عضلات، تغییر علائم با وضعیت خم بودن آرنج، واکنش عصب به ضربه زدن خفیف بر آن و معاینات دیگر.

 

گاهی اوقات پزشک معالج آزمایشاتی را برای بررسی دیابت یا بیماری های تیروئید که ممکن است زمینه بیماری را فراهم کنند انجام میدهد.

 

تست اصلی تشخیصی این بیماری تست نوار عصبی ( الکترومیوگرافی و سرعت هدایت عصبی) EMG/NCV است. با استفاده از نوار عصبی پزشک متوجه میشود که آیا بر روی عصب اولنا فشاری وارد شده است یا خیر. شدت فشار چه اندازه است. آیا این فشار در ناحیه آرنج ایجاد شده و یا در نواحی دیگری مانند گردن.

 

                                 

درد، گزگز و بیحسی یا کاهش حس علائم مهم سندروم تونل کوبیتال هستند. مهمترین مشخصه های این بیماری عبارتند از:

 

·         کاهش حس و گزگز که معمولا در انگشتان کوچک و انگشتری دست بوجود میاید

 

    گاهی اوقات این علائم در حالت معمولی وجود ندارد و فقط موقعی که بیمار ساعد و آرنجش را برای مدتی بر روی تکیه گاهی مانند تکیه گاه کنار صندلی میگذارد درد ایجاد میشود یا موقعی که بیمار آرنج خود را بطور مکرر خم و راست میکند. گاهی اوقات علائم موقعی ظاهر میشوند که بیمار مدت طولانی آرنج خود را در حالت خمیده نگه میدارد مثلا وقتی گوشی تلفن را برای مدت زیادی میگیرد یا در حین خوابیدن.

 

·         درد معمولا در ناحیه داخلی آرنج است ولی میتواند به ساعد یا بازو هم انتشار یابد.

 

    در بعضی بیماران مشکلات حرکتی هم بوجود میاید. در این حالات دست ضعیف شده، ممکن است اشیاء بطور مکرر از دست بیفتند یا فرد احساس کند در موقع گرفتن اشیاء دستش قدرت کافی ندارد. بیمار ممکن است متوجه شود که در حین انجام دادن حرکات ظریف، انگشتان دست وی دچار اشکال شده است و مهارت انجام حرکات انگشتان را که در قبل داشت ندارد.

 

    در حالات شدید بیماری، ممکن است حس انگشت کوچک و نیمی از انگشت انگشتری و طرف داخلی دست و ساعد از بین رفته و عضلات طرف داخلی ساعد لاغر شوند.

 

    اگر بیماری به مدت طولانی باقی بماند انگشتان دست دچار تغییر شکل میشوند به این صورت که دو انگشت کوچک دست حالت خمیده به خود گرفته و از هم فاصله میگیرند. در حالات مزمن ممکن است عضلات بین اسخوانی کف دست لاغر شوند.

 

    علائم بیماری در ابتدا کم و زیاد میشود و یا گاهگاهی است ولی بعد از مدتی دائمی میشود.

 

                                 

فشار بر روی عصب اولنا در پشت اپی کندیل مدیال به علل مختلفی بوجود میاید. عصب درست در شیاری که در پشت اپی کندیل مدیال وجود دارد بر روی استخوان قرار گرفته و روی آنها پوست قرار دارد.

 

در این ناحیه عصب در معرض آسیب و فشار های خارجی است. بطور مثال اگر شما ساعد و آرنج خود را بر روی میز قرار دهید بطوریکه سمت داخل آرنج بر روی میز قرار گیرد ممکن است بعد از مدتی دچار درد و گزگز در آرنج و دست شوید که این به علت فشار میز به عصب اولنا است.

 

اگر این اتفاق بطور مکرر ایجاد شود درد و گزگز میتواند دائمی شود. در بعضی افراد با خم و راست شدن آرنج، عصب اولنا بر روی اپی کندیل مدیال به جلو و عقب حرکت میکند.

 

این حرکت ممکن است با احساس جابجا شدن چیزی در آرنج همراه باشد. اگر این حرکات عصب زیاد تکرار شود عصب آزرده شده و علائم سندروم تونل کوبیتال ظاهر میشود.

 

گاهی اوقات آرنج مدت زیادی در حالت خم شده باقی میماند مثلا در موقع صحبت کردن با تلفن یا گیتار زدن و چون در حالت خم بودن آرنج عصب اولنا تحت کشش قرار میگیرد اگر این کشش طولانی مدت باشد ممکن است علائم بیماری ظاهر شود. خم شدن طولانی مدت آرنج ممکن است در حین خوابیدن ایجاد شود.

 

گاهی اوقات بافت های نرم اطراف عصب کلفت و ضخیم شده و به عصب فشار میاورند. گاهی اوقات به علت تغییر شکل و مسیر عضلات اطراف اپی کندیل مدیال، به عصب فشار وارد میشود. سندروم تونل کوبیتال موقعی ایجاد میشود که یک فشار زیاد به مدت طولانی بر روی عصب وارد شده و موجب اختلال کارکرد آن میشود.

 

علل دیگر عبارتند از

 

·         تحت فشار قرار گرفتن عصب به توسط یک نوار بافتی در کانال اپی کندیل مدیال

 

·         فشار به عصب حین بیهوشی

 

·         نیمه دررفتگی و جابجایی عصب از محل طبیعی خود

 

·         تغییر شکل مفصل آرنج بطوریکه موجب کشیده شده عصب اولنا شود مانند انحراف ساعد به خارج یا کوبیتوس والگوس Cubitus valgus

 

·         استئوآرتریت یا ساییدگی شدید مفصل آرنج

 

·         فشار یک برجستگی استخوانی بر روی عصب

 

·         همراه با تورم اپی کندیل مدیال medial epicondylitis یا آرنج گلف بازان

 

·         تومور

 

·         گانگلیون در ناحیه آرنج

 

·         شکستگی در ناحیه آرنج

 

·         دررفتگی آرنج

 

·         خونریزی و هماتوم در اطراف عصب

 

                                 

مهمترین علامت این بیماری احساس درد در سطح خارجی آرنج است. علائم سندروم تونل رادیال بسیار شبیه به علائم تنیس البو یا آرنج تنیس بازان است. خصوصیات درد در سندروم تونل رادیال از لحاظ زیر مانند درد تنیس البو است.

 

    درد روی اپی کندیل خارجی آرنج (برجستگی استخوانی که در سطح خارجی آرنج و درست زیر پوست لمس میشود) است

 

    شدت درد با خم کردن مچ دست به پشت شدیدتر میشود

 

    در تنیس البو درد درست در محلی که عضلات اکستانسور یا باز کننده ساعد به اپی کندیل خارجی میچسبند شروع میشود ولی در سندروم تونل رادیال محل درد بیشتر در ۵ سانتیمتر پایینتر از اپی کندیل خارجی است یعنی جایی که عصب از داخل تونل رادیال و به عبارت دیگر از زیر عضله سوپیناتور عبور میکند.

 

    درد تونل رادیال بیشتر بصورت یک احساس خستگی شدید در محل است

 

    در سندروم تونل رادیال به علت تحت فشار قرار گرفتن عصب رادیال عضلات پشت ساعد ضعیف شده و بیمار در گرفتن و بلند کردن اشیاء دچار مشکل و ضعف میشود

 

تشخیص این بیماری مشکل است. برای بسیاری از بیماران در ابتدا تشخیص تنیس البو داده میشود. مهمترین راه تشخیص بیماری معاینه دقیق پزشک و دقت به محل درد است. ممکن است انجام تست الکترومیوگرافی یا نوار عصبی بتواند به تشخیص بیماری کمک کند.

 

                                 

 

 

علت سندروم تونل رادیال چیست

 

علائم سندروم تونل رادیال به علت تحت فشار قرار گرفتن عصب رادیال در ناحیه آرنج و در حین عبور از تونل رادیال ایجاد میشود. علل این فشار ممکن است هر کدام از موارد زیر باشد

 

·         کوچک و تنگ بودن تونل

 

·         ورزش هایی که در آن بطور مکرر حرکات چرخشی ساعد و خم کردن مچ دست انجام میشوند

 

·         ضربه مستقیم به سطح خارجی آرنج و ساعد.