Dr.Majid Dastani PT, Bcs,Msc, DPT

جراحی معمولا با بیهوش کردن بیمار و یا بیحسی موضعی کل اندام فوقانی صورت میگیرد. جراحی میتواند به دو روش باز و بسته انجام شود.

 

در روش باز پزشک جراح ابتدا شکافی طولی به طول ۵-۳ سانتیمتر در جلوی مچ دست ایجاد میکند. در زیر پوست و پس از باز کردن فاشیای کف دستی، رباط عرضی مچ دست بصورت یک نوار کلفت و سفید نمایان میشود.

 

سپس جراح با قیچی یا تیغ جراحی این رباط را قطع کرده و در زیر رباط عصب مدیان نمایان میگردد. با این کار فضای بسته کانال که بصورت یک حلقه بسته دور تا دور عصب را گرفته و آن را فشار میدهد به یک فضای باز تبدیل میشود.

باز شدن این فضا موجب افزایش حجم آن و در نتیجه کاهش فشار درون آن میگردد و با کاهش فشار بر روی عصب علائم بیماری از بین خواهد رفت. در پایان جراحی، پزشک فقط پوست را بخیه زده و پانسمان حجیمی را بر روی زخم قرار میدهد.

 

بیمار در همان روز جراحی میتواند از بیمارستان مرخص شود. بتدریج و در طی هفته های بعد از جراحی فاصله بین لبه های باز شده رباط عرضی مچ دست به توسط بدن با بافتی شبیه به رباط پر میشود.

 

این کار موجب بسته شدن مجدد رباط میگردد ولی در این وضعیت جدید طول رباط افزایش پیدا کرده و در نتیجه فضای درونی کانال هم گشادتر شده است.

در روش بسته که با آندوسکوپ صورت میگیرد ابتدا پزشک جراح شکاف کوچکی را در ناحیه مچ دست ایجاد کرده و سپس وسیله ای به نام آندوسکوپ که شبیه به آرتروسکوپ است را از طریق آن شکاف وارد مچ دست کرده و به درون کانال کارپ میرود.

 

وی تمام مسیر کانال کارپ و عصب مدیان و رباط عرضی را با آندوسکوپ میبیند و سپس با استفاده از چاقوی مخصوصی که از کنار آندوسکوپ عبور میدهد رباط عرضی را قطع میکند.

 

آندوسکوپ کمک میکند تا جراح در حین انجام این عمل آسیبی به عصب مدیان و تاندون ها نرساند. در پایان جراحی شکلف پوسی کوچک مچ دست بخیه میشود.

 

 

بعد از جراحی سندورم کانال کارپ

معمولا بعد از جراحی به بیمار توصیه میشود

 

    مچ دست خود را بالا تر از سطح قلب نگه دارد تا ورم نکند

 

    محل جراحی را سرد کند تا از افزایش تورم جلوگیری کند

 

    انگشتان دست را چند بار در روز و هر بار ده مرتبه جمع و باز کند

 

    آرنج و شانه خود را مرتبا حرکت دهد

 

    به پانسمان دست نزند تا اولین ویزیت بعد از جراحی پزشک آن را باز کند

 

بخیه های جراحی معمولا ۱۴-۱۰ روز بعد خارج میشوند. به بیمار توصیه میشود تا شش هفته مچ دست خود را محکم مشت نکند. بعضی از جراحان بعد از باز کردن بخیه بیمار را به فیزیوتراپ ارجاع میدهند.

 

فیزیوتراپی میتواند به بیمار کمک کند تا حرکات مچ دست را بهتر انجام داده و درد احتمالی بیمار را کاهش میدهد. فیزیوتراپ به بیمار یاد میدهد که چگونه با ماساژ ملایم محل جراحی سوزش و حساسیت پوستی آن ناحیه را کم کند. همچنین از مالش اجسامی که سطوحی با زبری متفاوت دارند بر روی محل جراحی سعی میکند تا این حساسیت را کاهش دهد

                                 

.

در مراحل اولیه بیماری، استفاده کردن از مچ بند طبی که با داشتن یک آتل فلزی محکم در درون آن باعث بیحرکتی نسبی مچ دست می شود به درمان کمک میکند .

 

درصورتیکه بیمار به این روش درمانی پاسخ مناسبی نداد پزشک معالج با استفاده از تزریق کورتیکواستروئید در درون کانال کارپ سعی در کاهش تورم درونی آن و درمان بیماری میکند. تزریق در داخل کانل کارپ ممکن است همراه با یک دوره گچ گیری باشد.

 

در صورتیکه این درمان هم موثر واقع نشود پزشک از عمل جراحی استفاده میکند. در عمل جراحی رباط عرضی مچ دست پاره میشود تا به این وسیله فشار درون کانال مچ دستی کاهش یابد.

 

این عمل جراحی را میتوان به صورت باز و با شکاف دادن پوست و با به روش آندوسکوپی انجام داد. در روش آندوسکوپی لوله ای از طریق شکاف کوچکی در مچ دست به زیر پوست فرستاده شده و از طریق آن رباط عرضی مچ دست شکاف داده میشود.

 

در صورت عدم درمان مناسب و به موقع این بیماری، بتدریج فشار برروی عصب میانی بیشتر شده و در نهایت باعث بروز عوارض غیر قابل برگشت می شود

.

 پیشگیری از عود مجدد این بیماری با خودداری از فعالیت زیاد در مدت کوتاه و توزیع کارها در زمان طولانی تر، خودداری از قرار دادن دست و مچ دست درحالت خیلی خم در هنگام کارکردن مثلا هنگام استفاده از کیبورد یا ماوس کامپیوتر امکانپذیر است

                                 

.

سندروم تونل کارپ در اثر فشار به عصب میانی یا مدیان median nerve در کانال مچ دست بوجود می آید. علائم این بیماری عبارتست از سوزن سوزن شدن ، گز گز و بی حسی در نوک انگشتان. این علائم بیشتر در انگشتان اشاره و میانی ظاهر می شود و در ابتدا بدنبال فعالیت ایجاد میگردد اما بتدریج در هنگام استراحت نیز حس می شود.

 

از علائم سندروم کانال کارپ تشدید علائم در شب ها است. بیمار چند ساعت بعد از شروع خواب با احساس بی حسی و گزگز انگشتان از خ

 

واب بلند می شود و با تکان دادن مچ دست و چند بار مشت و باز کردن انگشتان بتدریج علائم برطرف می شود.

 

علائم دیگر بیماری عبارتند از: گز گز انگشتان هنگام مکالمه با تلفن وقتی با دست گوشی تلفن را در دست می گیرند و هنگام گرفتن چادر با دست در زیر چانه.

 

با پیشرفت بیماری به علت کم شدن حس نوک انگشتان بخصوص در انگشتان سبابه و شست فرد در برداشتن اجسام سبک و ظریف دچار مشکل شده و اشیاء از دست وی میافتند. مثلا در حین شستن ممکن است ظرف ها از دست وی بیفتند.

 

بالاخره با پیشرفت بیماری کاهش دائمی حس انگشتان دست و لاغر شدن عضلات برجسته کف دست ایجاد می شود. در این حالات عضلات ناحیه تنار که در کف دست و در نزدیکی شست قرار دارند ضعیف و لاغر میشوند.

 

شیوع سندروم تونل کارپ در خانم ها بیشتر بوده و ۵ برابر آقایان است. بیماری بیشتر در سنین بین ۳۰ و ۶۰ سال دیده میشود اما بخصوص در حوالی سن یائسگی در خانم های خانه دار بیشتر دیده میشود.

 

سندروم کانال کارپ در افرادی که کارهای تکراری با دست دارند نظیر کسانی که تایپ انجام می دهند یا شغل فنی با حرکات مکرر دست و انگشتان دارند بیشتر دیده می شود. این بیماری در زمان بارداری خانم ها نیز شایع است اما معمولا بعد از پایان بارداری بهبود می یابد.

 

در اکثر بیماران، مشکل زمینه ای وجود ندارد اما در پانزده درصد موارد بیماری زمینه ای مثل دیابت ، بیماریهای تیروئید یا سابقه شکستگی درمچ دست دیده میشود.

 

تشخیص های دیگری که برای این علائم مطرح است چیست

 

اگر چه دیدن تمام علائم ذکر شده می تواند تشخیص سندروم کانال کارپ را مطرح نماید اما ممکن است علائم مشابهی در آرتروزهای گردنی ، دنده گردنی یا بیماریهای هورمونی دیده شود . گرفتن نوار عصبی به قطعی شدن تشخیص کمک میکند

                                 

.

نشانگان تونل مچ دست یا سندرم کانال کارپ چگونه ایجاد میشود

 

سندروم تونل کارپ یا کانال مچ دستی بیماری است که به علت فشار به عصب مدیان هنگام عبور از درون تونل مچ دستی ایجاد میشود.

 

در مچ دست مجرا و تونلی وجود دارد که به آن کانال کارپ یا تونل مچ دستی میگویند. در یک طرف این تونل استخوانچه های مچ دست قرار گرفته اند. ترتیب قرار گرفتن این استخوانچه ها بصورتی است که شکل یک قوس یا هلال یا ناو را بوجود میاورند.

 

به دو طرف این قوس یا هلال یک رباط یا نوار بافتی محکم متصل شده که به آن رباط عرضی مچ دست Transverse carpal ligament میگویند.

 

ترکیب این دو ساختمان یعنی از یک طرف مجموعه استخوانچه های مچ دست و از طرف دیگر رباط عرضی مچ دست یک کانال یا تونل را میسازد. از درون این کانال ۹ تاندون خم کننده انگشتان دست و عصب مدیان یا میانی عبور میکنند.

 

این تاندون ها و عصب از ساعد پایین آمده و از داخل تونل عبور کرده و به کف دست میرسند. عصب مدیان سپس در کف دست به شاخه هایی تقسیم شده و حس کف دستی انگشتان شست وسبابه و میانی و نیمه خارجی انگشت انگشتری و همچنین حرکات عضلات ناحیه تنار را تامین میکنند.

 

عصب مدیان یک عصب حسی و حرکتی است. این عصب مسئول حس دادن به انگشتان شست و سبابه و میانی و نیمی از انگشت انگشتری و حس کف دست است.

 

این عصب همچنین موجب تحریک عضلات برجستگی تنار میشود. برجستگی تنار در کف دست و در مجاورت انگشت شست بوده و حاوی عضلاتی است که شست را حرکت میدهند.

گاهی اوقات بنا به عللی فضای درونی این کانال تنگ میشود. بطور مثال وجود یک تومور یا کیست در درون کانال میتواند فضای آن را تنگ کند و یا بد جوش خوردن یک شکستگی مچ دست میتواند موجب تغییر شکل استخوان شده و فضای کانال را تنگ کند. ولی در غالب اوقات علت کاهش فضا تورم تاندون ها خم کننده انگشتان و غلاف اطراف آنها است که از درون این فضا عبور میکنند.

این تاندون ها میتوانند به علت حرکات مکرر و مداوم مچ دست و انگشتان متورم شوند. کارهایی مانند تایپ زیاد و یا استفاده زیاد از پیانو میتوانند موجب بروز علائم سندورم کانال کارپ شوند. گاهی اوقات تورم تاندون ها و غلاف آنها به علت تغییرات هورمونی است که در دوران بارداری یا  یائسگی برای بیمار ایجاد میشود

                                 

.

گانگلیون توده خوش خیم و بی ضرری است و در بسیاری اوقات خودبخود خوب میشود پس معمولا نیازی به درمان ندارد و پزشک به بیمار اطمینان میدهد که توده مشکلی برای وی ایجاد نخواهد کرد. در صورتی که گانگلیون دردناک باشد استفاده از بریس های مچ دست میتواند به رفع درد کمک کند.

 

بعضی درمان ها بصورت سنتی انجام میشوند مانند ضربه ناگهانی به توده و ترکاندن آن و یا گذاشتن یک سکه روی توده و بستن آن. تاثیر این درمان ها مشخص نیست. درمان های دیگری مانند خارج کردن مایع کیست با سوزن و تزربق کورتیکوستروئید در درون کیست هم وجود دارد.

در همه درمان های ذکر شده احتمال عود توده وجود دارد. مطمئن ترین درمان با کمترین احتمال عود درمان جراحی است. این جراحی در صورتی که با بیهوشی عمومی انجام شود احتمال عود کمتری در مقایسه با جراحی با بیحسی موضعی دارد.

 

روش دیگر برداشتن کیست با روش آرتروسکوپی است که زخم محل جراحی در این روش کوچکتر از روش های جراحی سنتی است. در تمام روش های ذکر شده کل کیسه بافتی که توده را درست کرده است همراه با مایع درون آن یکجا از بدن خارج میشود.

                                 

 

شایعترین علامت این بیماری که موجب مراجعه بیمار به پزشک میشود وجود یک توده برجسته در پشت مچ دست است. این توده سطحی نرم و گرد و یکنواخت دارد. گاهی اوقات توده نرم بوده ولی در اکثر موارد سفت است. ت

 

وده ممکن است دردناک باشد و در مواردی درد بیمار تظاهر بیشتری از برجسته بودن آن دارد. از دیگر علائم گانگلیون فشار آن به اعصاب مچ دست است. این فشار میتواند موجب فلج عصب و بروز علائمی مانند بیحسی یا گزگز کند.

 

از دیگر علائم گانگلیون احساس ضعف و ناراحتی در دست است.

 

 شایعترین محل گانگلیون پشت مچ دست است. دومین محل شایع قدام (جلو) مچ دست نزدیک شریان رادیال است و سومین محل شایع گانگلیون در قدام و قاعده انگشتان دست میباشد. گانگلیون های خلف (پشت) دست معمولا ثابت ، نرم و گرد می باشند .

 

در درون کیست های گانگلیونی، مایعی زرد رنگ، ژلاتیتی و چسبناک وجود دارد. گانگلیون های کف دست معمولا سفت و دردناک هستند .

سیر بالینی گانگلیون چیست

 

 کیست های گانگلیونی ممکن است به مرور زمان بزرگتر یا کوچکتر شده و یا حتی محو شود. پس اندازه آن متغیر است. معمولا در هنگامی که بیمار فعالیت های زیادی را با مچ دست انجام میدهد کیست بزرگتر میشود.

کیست ممکن است مدتی محو شده و پس از مدتی دوباره عود کند. در بسیاری اوقات بیماری حتی بدون درمان پس از چند سال محو میشود

                                 

.

گانگلیون یا کیست سینوویال مچ دست شایعترین توده یا تومور خوش خیم دست است. منشا این توده از کپسول مفصلی مچ دست و گاهی اوقات از غلاف سینوویال تاندون میباشد.

 

علت بروز این توده به روشنی مشخص نشده است با این حال ممکن است ضربات مکرر واره به مچ یا حرکات مکرر و یکنواخت مچ دست موجب این بیماری شود. به این توده غلیظک هم میگویند

                                 

.

مهمترین اقدامات درمانی عبارتست از

 

 *   تغییر در شکل انجام فعالیت هایی که موجب افزایش شدت درد میشوند

 

 *   استراحت مکرر در بین حرکات مداوم مچ دست

 

 *   حتی الامکان انجام ندادن حرکات مکرر مچ دست

 

 *   استفاده از بریس های مخصوص

 

 *   داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ناپروکسن و بروفن

 

 *   تزریق کورتیکوستروئید به توسط پزشک معالج در غلاف سینوویال اطراف تاندون

 

این بیماری بندرت نیاز به عمل جراحی پیدا میکند. با این حال در صورتیکه رعایت تمامی موارد ذکر شده بعد از چند ماه تنواند پاسخ درمانی مناسبی را ایجاد کند و درد بیمار همچنان ادامه داشته باشد عمل جراحی بصورت برداشتن غلاف سینوویال ملتهب شده انجام میشود

                                 

.

مهمترین علامت این بیماری درد در محلی است که دو تاندون بر روی یکدیگر حرکت میکنند. این درد در حدود سه بند انگشت بالاتر از مچ دست و بر روی استخوان رادیوس یا زند بالایی احساس میشود. درد ممکن است به شست و یا به بالای ساعد هم تیر بکشد. ناحیه درد ممکن است متورم شود.

 

بیمار در حین حرکت دادن مچ دست ممکن است صدای جیر جیر احساس کند که نتشی از مالیده شدن تاندون ها بر روی هم است

.

علائم این بیماری بسیار شبیه بیماری دکرون De Quervain است. در هر دو این بیماری درد و تورم وجود دارد. با این حال درد بیماری دکرون درست بر روی مچ دست احساس میشود در حالیکه در سندروم تقاطع محل حداکثر درد کمی بالاتر و حدود سه بند انگشت بالاتر از مچ دست است

                                 

.

سندروم یا بیماری تقاطع Intersection syndrome بیشتر در کسانی که حرکات مکرر و یکنواخت در مچ دست انجام میدهند مانند وزنه برداران، پاروزنان و یا اسکی بازان و بیل زدن زیاد، دیده شده و موجب بروز درد در مچ دست و ساعد میشود.

علت سندروم تقاطع چیست

 

وقتی مچ دست زیاد حرکت میکند و حرکات مکرر و مداوم و یکنواختی داشته باشد دو تاندون ذکر شده مداوما بر روی یکدیگر ساییده میشوند.

 

این سایش موجب تورم غلاف سینوویال اطراف آنها شده و در دراز مدت این غلاف کلفت میشود. این تورم و کلفتی و التهاب موجب بروز درد بر روی تاندون ها میشود.

در اسکی بازان که با چوب اسکی محکم بر روز زمین برفی ضربه میزنند تا به جلو بروند، در پارو زنان که مکررا در هنگام حرکت دادن پارو مچ را حرکت میدهند،

 

در کسانی که وزنه های سنگین را مرتبا بلند کرده یا بر روی زمین میکشند، در کسانی که زیاد با بیل کار میکنند و در بسیاری کارها و فعالیت های ورزشی دیگر حرکات مکرر مچ دست موجب ساییده شدن این دو تاندون بر روی هم و التهاب غلاف سینوویال آن میشوند

                                 

.